IV. Zbiory biblioteczne

Według danych zebranych przez WBP w Olsztynie (Tabela 2. Zbiory samorządowych bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego) w 2011 r. stan zbiorów bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego wynosił ogółem 5 186 191 jednostek ewidencyjnych (-107 033 w porównaniu do 2010 r.), w tym 4 950 838 woluminów wydawnictw zwartych (-166 740), 54 787 woluminy czasopism oprawnych (+885) i 180 566 jednostek ewidencyjnych zbiorów specjalnych (+4 920).

Oznacza to, że statystyczny mieszkaniec województwa miał do dyspozycji w bibliotekach publicznych 3,47 woluminów wydawnictw zwartych oraz 0,13 j. ew. zbiorów specjalnych.


Struktura księgozbioru ogółu bibliotek w województwie przedstawiała się następująco: 25,05% literatura piękna dla dzieci (+0,13% w porównaniu do 2010 r.), 40,50% literatura piękna dla dorosłych (+0,78%) oraz 34,45% literatura popularnonaukowa (-0,9%). Warto przyjrzeć się strukturom księgozbiorów w kontekście kryteriów przyznawania Certyfikatu Biblioteka+, według których wzorcowy księgozbiór składa się w 70% z literatury pięknej (w tym 60% dla czytelników dorosłych i 40% dla dzieci) oraz w 30% z literatury niebeletrystycznej. Według danych posiadanych przez WBP w Olsztynie, zgodne z zalecanymi kryteriami lub zbliżone proporcje księgozbioru posiadało tylko 7 bibliotek (MBP w Morągu, MBP w Reszlu, GBP w Iłowie Osadzie, MBP w Lubawie, MGBP w Orzyszu, MGBP w Rucianem Nidzie i GBP w Wilczętach).


Ogółem do bibliotek wpłynęło o 5 607 wol. książek mniej niż w 2010 r., tj. 120 627 wol., z czego 91 036 wol. (+5 229) z zakupu. Zakup stanowił ponad 75% wszystkich wpływów książek i był o 6% większy niż w roku 2010.

Bardzo niski, bowiem aż o 2 577 j. ew. niższy niż w 2010 r., był wpływ zbiorów specjalnych. Zbiory bibliotek wzbogaciły się tylko o 7 997 j. ew. zbiorów specjalnych, z czego 4 118 j. ew. pochodziło z zakupu (- 417).

67% zakupu nowości wydawniczych dokonano ze środków dotacji organizatorów bibliotek a 31% – z dotacji celowej MKiDN. Warto jednak zauważyć, iż samorządy wydatkowały o 106 334 zł mniej na zakup zbiorów niż w roku 2010.

Wskaźnik zakupu woluminów na 100 mieszkańców w województwie nie uległ zmianie w stosunku do roku ubiegłego i wynosił 6 woluminów (patrz: Tabela 2). Wskaźnik obrazujący zakup książek ze środków budżetowych od organizatorów bibliotek był również równy ubiegłorocznemu – 4 wol. na 100 mieszkańców.

Należy zauważyć, iż na zakup zbiorów wydatkowano średnio 1,86 zł na mieszkańca – z czego jedynie 0,06 zł przeznaczono na zakup dokumentów elektronicznych.


Bibliotekarze dobierali tytuły do zakupu główne w oparciu o składane w bibliotekach dezyderaty czytelników oraz oferty księgarskie. Kilka bibliotek przeprowadziło badania potrzeb czytelniczych za pomocą ankiet (np. MBP Lidzbark Warmiński, GBP Lubawa). W coraz większej liczbie bibliotek pojawiają się również na stronach internetowych formularze, w których internauci mogą wpisywać propozycje tytułów książek do zakupu (np.  Biblioteka Elbląska, MBP w Iławie, GBP w Milejewie, WBP w Olsztynie).

Kupując literaturę beletrystyczną, bibliotekarze starali się zadbać o jej różnorodność pod względem formy, gatunku, narodowości i tematyki. Z literatury popularnonaukowej najczęściej kupowali książki z takich dziedzin, jak: psychologia, socjologia, pedagogika, prawo, metodologia badań naukowych, psychiatria, pielęgniarstwo, rehabilitacja, kosmetologia, dietetyka. Z literatury pięknej – nowości wydawnicze, książki nominowane do nagród, polecane na łamach portali o książkach.


W kilku bibliotekach w województwie można było zauważyć zmiany w procesie budowania kolekcji zbiorów – powstały kąciki językowe zawierające materiały do nauki języków obcych na różnych poziomach zaawansowania, kolekcje zbiorów terapeutycznych – dla rodziców i pedagogów, zbiory związane z archiwizowaniem tradycji lokalnej (np. Cyfrowe Archiwa Tradycji Lokalnej) – m.in. w MBP w Braniewie, MBP w Morągu, MGBP w Nidzicy, MGBP w Olsztynku, MBP w Reszlu, GBP w Nowym Mieście Lubawskim. Należy zaznaczyć, iż wszystkie zmiany zostały wprowadzone jako odpowiedź na sygnalizowane zapotrzebowanie mieszkańców.


W 2011 r. nastąpił wzrost liczby prenumerowanych czasopism. W bibliotekach publicznych województwa warmińsko-mazurskiego prenumerowano ogółem 3 899 tytułów czasopism – wzrost o 313 w stosunku do roku 2010. Jak wynika ze zgromadzonych przez WBP w Olsztynie danych (patrz: Tabela 2), co najmniej 8 bibliotek głównych nie prenumeruje żadnych tytułów prasowych, a wiele bibliotek udostępnia tylko prasę pochodzącą z darów.. Wskaźnik liczbowy Certyfikatu Biblioteki+ dotyczący prasy, tj. 20 tytułów w jednostce administracyjnej, według danych zebranych przez WBP w Olsztynie, spełnia 51,72% bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego.


W całym województwie w 2011 r. ubytkowano o 6 872 książki więcej niż w roku 2010, tj. 234 150 książki. W 2011 r. 82 biblioteki (ponad 70%) przeprowadziły selekcję księgozbiorów, w ramach której usunięto 150 610 książek (+14 118), czyli 4% księgozbiorów. Jest to jednak bardzo powolny proces i w bibliotekach nadal jest za dużo książek, które nie są wykorzystywane przez użytkowników. Do odważniejszej selekcji może zachęci przytoczenie wskaźnika liczby książek na jednego mieszkańca, który według wytycznych IFLA dla bibliotek publicznych powinien być równy 1,5-2 książki. Obecnie w bibliotekach publicznych województwa warmińsko-mazurskiego wskaźnik ten jest niemal dwukrotnie wyższy i wynosi 3,51 książki.

Powrót