Program PLACCAI – od pomysłu do ...

 

Opis projektu wg formularza aplikacyjnego

Wstęp

Celem PLACCAI jest uaktywnienie i rozszerzenie działalności bibliotek w Polsce północno - wschodniej przez zmianę ich funkcji na centra kulturalne i ośrodki informacji lokalnej. To w bibliotekach mają odbywać się spotkania grup teatralnych i muzycznych, a oferty bibliotek mają być powiększone o możliwość wypożyczania płyt kompaktowych i kaset wideo. Poprzez włączenie bibliotek do ogólnoświatowej sieci Internet pojawi się możliwość zaspokajania różnorakich potrzeb szerokiego grona czytelników - młodzież będzie mogła kontaktować się z rówieśnikami w innych krajach, bezrobotni szukać pracy, a wszyscy potrzebujący poszukiwać interesujących ich informacji.

Projekt jest realizowany w sieci czterech istniejących bibliotek w Polsce północno - wschodniej

Olsztyn   miasto wojewódzkie, stolica regionu
Bartoszyce   miasto
Morąg   miasto-gmina
Jonkowo   gmina

Polskie biblioteki biorące udział w programie mają czerpać wzorce z bibliotek w Szwecji, które już w tej chwili rolę wspomnianych centrów spełniają. Nie są one tylko wypożyczalniami książek, ale są również miejscami przedstawień teatralnych, spotkań, słuchania muzyki dla dzieci, młodzieży i dorosłych.

Wynikiem pomyślnej realizacji projektu ma być zachęta do wdrażania podobnego projektu na obszarze całej Polski, w krajach bałtyckich i Europie.

W realizacji projektu biorą udział Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Zarząd Gminy Jonkowo, Sejmik Województwa Halland (Szwecja) i Rada Województwa Halland.

Problemy, z którymi borykają się partnerzy realizujący projekt

Drzwi zewnętrzne zamknęły się głośno. Otrzepałem śnieg z płaszcza i butów i podszedłem do katalogu. Po znalezieniu i zapisaniu tytułów książek, które byłyby mi pomocne przy pisaniu raportu podszedłem do lady, gdzie bibliotekarka wzięła ode mnie listę pozycji i poszła je odszukać. Czekanie w bibliotece jest kłopotliwe ze względu na fakt, że jest tam tylko jeden stolik i dwa stare krzesła, które są zawsze zajęte, ale dziś zostałem obsłużony wyjątkowo szybko, wziąłem książki i wyszedłem. Dopiero w domu odkryłem, że nie było w nich tych informacji, których potrzebowałem.

Sytuacja w polskich bibliotekach nie jest zawsze tak zła, jak to zostało opisane powyżej, ale istniejący system bibliotek nie jest odpowiednio wykorzystywany. Usługi bibliotekarskie są ograniczone do wypożyczania książek, a godziny otwarcia nie są dostosowane do potrzeb ludności.

Ponadto, życie na obszarach Polski północno – wschodniej oznacza borykanie się m.in. z takimi problemami jak transport i komunikacja. Sześćdziesiąt procent nastolatków nigdy nie była dalej niż 30 km od miejsca zamieszkania i zazwyczaj rozpoczynają oni dorosłe życie bez podstawowej wiedzy o świecie i możliwościach, jakie istnieją poza ich regionem.

Na obszarach wiejskich brak jest również źródeł informacji. Na przykład mieszkaniec Jonkowa, miejscowości, która jest położona 15 km od Olsztyna, informacje nt. miejsc pracy może uzyskać pokrywając koszty biletu autobusowego i całego dnia spędzonego w Olsztynie. Pomimo wysokiego wskaźnika bezrobocia (ok. 24%) i braku mieszkań oraz miejsc pracy ludzie niechętnie migrują w celu poszukiwania nowych miejsc pracy.

Główne założenia projektu

Szwecja szeroko rozwinęła działalność bibliotek publicznych. Głównym celem jest korzystanie ze świadczonych przez biblioteki usług bez opłat. Zapewniło to darmowy przepływ informacji, co zwiększyło poziom wiedzy w społeczeństwie.

Biblioteki publiczne w Szwecji mają również długą tradycję jako centra wydarzeń kulturalnych. Oznacza to, że biblioteki ograniczają się nie tylko do pożyczania książek, ale odbywają się tam przedstawienia teatralne, spotkania literackie i muzyczne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Taka rola bibliotek w Polsce oznaczałaby ożywienie życia towarzyskiego na wsi, a także dałaby mieszkańcom miejsce do spotkań i imprez kulturalnych.

Mimo, że polskie biblioteki publiczne są bardziej jednostronne w swej działalności, mają jednak potencjał, aby stać się podobnymi centrami kultury i informacji. W małych wioskach są to jedyne istniejące instytucje, które zapewniają możliwość uczestnictwa w życiu kulturalnym. Gdyby zostały dane tym bibliotekom odpowiednie narzędzia pracy, powtórzyłyby one sukces szwedzkich partnerów.

PLACCAI skoncentruje się także na użyciu technik informacyjnych w małych bibliotekach na obszarach wiejskich. W Unnaryd, w regionie Halland, lokalne biblioteki publiczne funkcjonują jako centra informacyjne nie tylko dla lokalnych klubów i stowarzyszeń, ale także dla małych przedsiębiorstw, które mogą korzystać z komputerów i sieci Internet w bibliotekach. Przykład ten pokazuje jeden sposób niwelowania różnic między wsią i miastem, jeśli chodzi o komputeryzację oraz wiedzę na temat technik informacyjnych.

Rola bibliotek publicznych w Polsce w większości przypadków jest ograniczona do wypożyczania książek, chociaż niektóre z nich stworzyły możliwości pracy z dziećmi i młodzieżą, aby pomóc im zaadaptować się w zmieniającym się świecie współczesnym. Biblioteki mają unikalną okazję funkcjonowania na obszarze, gdzie bezrobocie przekracza 25%. Partnerzy ze Szwecji będą mogli wyciągnąć wnioski z tych doświadczeń w celu rozwinięcia nowych technik współpracy z bezrobotnymi.

Efektywna i skuteczna wymiana umiejętności i informacji nie miałaby miejsca bez bardzo dobrych stosunków interpersonalnych i zrozumienia warunków i potencjału lokalnego. Ustanowienie trwałych dróg komunikacji i kontaktów personalnych będzie bardzo pomocne w osiągnięciu ww. założeń.

Nie tylko bibliotekarze będą ze sobą współpracować, ale również młodzież ze Szwecji i z Polski. Dzięki sieci nowych technik informacyjnych kontakty międzyludzkie będą odbywać się w zupełnie inny sposób niż dotychczas i stworzy się nowe możliwości zdobywania wiedzy. Sieć komputerowa pozwoli na wykorzystanie ogromnej masy informacji zamieszczonej w Internecie dla celów edukacyjnych, które z kolei umożliwią zrozumienie pomiędzy obydwoma współpracującymi ze sobą regionami.

Ponieważ wiele problemów opisanych w projekcie istnieje również w innych krajach nadbałtyckich oraz w całej Europie, pod koniec realizacji projektu zaplanowana jest konferencja, która da innym możliwość poznania doświadczeń polskich. Da to także możliwości innym regionom szwedzkim zebrania informacji i zmiany ich metod pracy, jeśli chodzi o funkcjonowanie bibliotek. Ponadto każda z czterech bibliotek polskich uczestniczących w projekcie zaprezentuje wypracowane metody współpracy w sieci pozostałym dziesięciu bibliotekom tej samej wielkości.

Spodziewane rezultaty dla każdego z partnerów

W związku z tym, że niewielu ludzi w województwie warmińsko-mazurskim ma kontakt z technikami informacyjnymi, wielu z nich boi się nowych narzędzi. Projekt oparty jest na twierdzeniu, że zrozumienie zmniejsza strach i że dostarczenie przynajmniej podstawowych informacji na ten temat pomoże ludziom wieść aktywne i odpowiedzialne życie. Projekt dostarczy im użytecznych informacji o ofertach pracy w regionie, pomoże im zdobyć umiejętności posługiwania się nowymi technikami, dostarczy im szczegółów dotyczących wydarzeń kulturalnych i da im możliwość nawiązywania pożytecznych kontaktów w całej Europie. Wynikiem tych działań będzie rozbudzenie chęci poszukiwania pracy poza granicami województwa oraz w zupełnie innych dziedzinach niż wcześniej pracowali. Spodziewamy się również, że ludzie biorący udział w tym projekcie staną się liderami we własnych gminach i przekażą dalej zdobytą wiedzę i umiejętności. Władze lokalne będą wspomagać ten proces.

Rozbudowana sieć bibliotek w obydwu regionach da dostęp wymianie informacji i umiejętności. Nowo nawiązane kontakty nie zakończą się po zakończeniu projektu.

Mamy również nadzieję, że emeryci i renciści będą mieli korzyści z tego projektu. Po zakończeniu realizacji programu PLACCAI będą prowadzone dalsze projekty adresowane do tych grup mieszkańców. We wszystkich bibliotekach biorących udział w projekcie planowane są różnego typu wystawy i inne wydarzenia promujące obydwa regiony.

Główne rezultaty tego programu są statystycznie mierzalne poprzez liczbę użytkowników komputerów, np. osób korzystających ze sprzętu komputerowego, Internetu, poczty elektronicznej e-mail, porad w pisaniu życiorysów i podań o pracę, etc. Wyniki projektu będą opublikowane na stronie internetowej www.wbp.olsztyn.pl/placcai/ i spodziewamy się wzrostu zainteresowania programem również tą drogą. Wymierne będzie również użytkowanie tego sprzętu przez małe firmy.

Podczas trwania projektu będzie wydawany i rozsyłany po całym województwie biuletyn (7 numerów). W ten sposób będziemy mieli możliwość informowania o przebiegu projektu i sprawdzenia, czy informacja zwiększy liczbę użytkowników. Jedną z najważniejszych grup, które będą korzystały z dostępu do informacji, są małe firmy. Biblioteki jako centra kulturalne i miejsca spotkań mieszkańców będą prowadzić zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Wymiana doświadczeń pomiędzy Polską a Szwecją podczas trwania projektu wzbogaci obie strony w nowe pomysły i doświadczenia.

Realizację programu rozpoczęto od listopada 1998 r. Do końca roku zakupiono ze środków Unii Europejskiej sprzęt komputerowy dla polskich bibliotek uczestniczących w programie (przeznaczono po 220 000 zł na każdą placówkę).

Na początku 1999 r. skonfigurowano sprzęt i przeprowadzono kurs komputerowy w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Olsztynie (ze środków własnych Biblioteki) dla pracowników pozostałych bibliotek uczestniczących w programie. Włączono komputery do pracy bibliotek.

O innych realizowanych przedsięwzięciach informują poszczególne sprawozdania.

Sprawozdanie ze wstępnego szkolenia w Szwecji
8 - 11 grudnia 1998 r.

W dniach od 8 do 11 grudnia 1998 roku w bibliotekach województwa Halland miała miejsce wizyta o charakterze szkoleniowym, w której wzięli udział realizujący program PLACCAI pracownicy bibliotek województwa olsztyńskiego. Zapoznali się oni z pracą oraz działalnością kulturalną placówek w Laholm, Unnaryd, Hyltebruk, Kungsbacka, Oskarström, a także osiągnięciami Biblioteki Wojewódzkiej, szkolnej oraz uczelnianej w mieście Halmstad. W każdej z tych miejscowości, podczas rozmów z gospodarzami, grupa polska miała możliwość zapoznania się z bazą kulturalną oraz profesjonalnie przygotowaną i ciekawie zaprezentowaną informacją.

Szersza informacja na temat tego szkolenia opublikowana została w “Bibliotekarzu Olsztyńskim” nr 3-4, 1998 r., s. 66-69.

Sprawozdanie z warsztatów w Polsce 18 – 21 stycznia 1999 r.

Dnia 18 stycznia 1999 roku w Morągu odbyły się warsztaty szkoleniowe poświęcone realizacji programu PLACCAI. Stanowiły one początek wizyty pracowników bibliotek z województwa Halland w Szwecji, kontynuowanej w Jonkowie, Bartoszycach i Olsztynie.

Miejska Biblioteka Publiczna w Morągu

Dnia 18.01.1999 odbyły się warsztaty szkoleniowe w ramach międzynarodowego programu - "Biblioteki Publiczne jako Centra Kultury i Informacji". Warsztaty odbyły się w siedzibie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Morągu. Za główny cel postawiono sobie wymianę doświadczeń między polskimi i szwedzkimi bibliotekarzami w kwestii integracji i pobudzenia do działania lokalnej społeczności. Goście ze Szwecji zaprezentowali własne metody pracy prowadzone w kierunku zaangażowania i integracji lokalnej społeczności.

Przedstawicielki niewielkiej miejscowości Unnaryd Gunilla Kabell i Maria Lagerwall opowiadały o własnej pracy, o tym co w dziedzinie kultury oferuje mieszkańcom biblioteka.

Zaprezentowano materiał filmowy, który obrazował pracę biblioteki i osób zaangażowanych w rozwój kultury. Jednym z ciekawszych projektów było przedstawienie historyczne, pokazujące życie i kulturę ludzi zamieszkujących te tereny kilkaset lat temu. W projekcie tym uczestniczyli mieszkańcy Unnaryd i okolic, samo przedsięwzięcie wymagało dużego zaangażowania lokalnych artystów (głównie amatorów), ponieważ wszystkie detale, czyli stroje, muzyka, charakteryzacja, scenariusz zostały opracowane przez mieszkańców tej miejscowości. Całe przedstawienie zostało uwiecznione na taśmie video. Projekt taki oprócz niewątpliwych walorów artystycznych zmuszał do pracy w grupie, co korzystnie wpływa na integrację społeczności lokalnej.

Jednym z punktów szkolenia była nauka pracy w grupach. Bibliotekarze z Morąga i z Jonkowa mieli za zadanie przeistoczyć bibliotekę w miejsce spotkań kulturalnych.

W wyniku pracy w grupach bibliotekarze wspólnie doszli do wniosków, że celem dla biblioteki mogłoby być pozyskanie maksymalnie dużej liczby materiałów informacyjnych o swojej miejscowości oraz popularyzowanie i upowszechnianie tematyki lokalnej i regionalnej, szczególnie dotyczącej historii i współczesności. Byłaby to po części kontynuacja wcześniejszych przedsięwzięć biblioteki oraz dokonanie czegoś więcej niż przedtem, co wymagałoby jednak zaangażowania w promocję gminy różnych środowisk, szczególnie opiniotwórczych, a więc gazet lokalnych, telewizji kablowej, a także środowisk twórczych, a więc ludzi piszących, fotografujących, malujących itd.

W ramach programu promocji gminy można przeprowadzić konkursy: literacki, plastyczny, fotograficzny, których efekty można by wykorzystać do opracowania atrakcyjnych folderów, wystaw pokonkursowych.

Ponadto można zorganizować sesję popularnonaukową poświęconą miastu i okolicom, w ramach której odbyłyby się spotkania z ludźmi sukcesu (artyści, dziennikarze, literaci itd.), czy odczyty naukowców. W inne działania takiego programu typu rozrywkowo-rekreacyjnego powinny zaangażować się inne osoby i instytucje, którym zależy na promocji własnej miejscowości.

Dom Kultury w Jonkowie

Kolejny dzień warsztatów odbywał się w Domu Kultury w Jonkowie, a jego celem było doskonalenie proponowanej przez szwedzkich bibliotekarzy metody pracy, jaką jest praca zespołowa.

Pierwszym zadaniem, na którym koncentrowali swą uwagę bibliotekarze z Morąga i Jonkowa był problem przekształcenia wypożyczalni w centrum szkoleniowe i informacyjne w swojej miejscowości.

Wspólnie wypracowane propozycje osiągnięcia tego celu były następujące:

1. Stwierdzenie co jest dobrego w swojej miejscowości ?

2. Co można ulepszyć ?

3. Pomysły, które pomogłyby osiągnąć cel:

4. Instytucje, z którymi należałoby się skontaktować w celu nawiązania współpracy:

Kolejnym tematem pracy uczestników warsztatów w Jonkowie był problem sposobu przyciągnięcia rodziców do biblioteki.

Zdaniem bibliotekarzy cel ten można by osiągnąć poprzez:

Inną kwestią było zagadnienie współpracy ze szkołą. Zgodnie stwierdzono, że pewne ustalenia należałoby poczynić z dyrektorami i nauczycielami szkolnymi, rzemieślnikami, instruktorem sportu oraz artystami. Celem tych spotkań było:

Zajęcia warsztatowe w Bartoszycach i w Olsztynie opisane zostały w “Bibliotekarzu Olsztyńskim” nr 3-4, 1998 r., s. 70-78.

Spotkanie grupy koordynującej 1 – 3 luty 1999 r.

Celem spotkania, które odbyło się w Halmstad, było ustalenie programu warsztatów dla polskich bibliotekarzy w dniach 12 – 16 kwietnia w Szwecji oraz podjęcie najważniejszych ustaleń w sprawie organizacji konferencji międzynarodowej.

W rozmowach, które odbyły się 2 lutego w bibliotece wojewódzkiej w Halmstad, stronę polską reprezentowali Roman Ławrynowicz i Józef Szkandera, ze strony szwedzkiej udział wzięli Tommy Löfquist – przedstawiciel Sejmiku Województwa Halland oraz Kerstin Grum – dyrektorka biblioteki wojewódzkiej.

Rezultatem spotkania były następujące ustalenia:

  1. Kształt organizacyjny warsztatów oraz konferencji determinują postanowienia zawarte w programie i zatwierdzone przez Unię Europejską.
  2. Wywiązanie się z ustaleń przyjętych w programie musi być ścisłe i terminowe, bowiem to decyduje o realizacji zobowiązań finansowych. Warunkiem otrzymania dotacji z Unii jest wywiązanie się z wkładu własnego. Zmniejszenia kosztów własnych poniżej zapisanych zobowiązań powoduje obniżenie deklarowanej przez Unię kwoty.
  3. Program warsztatów i konferencji będzie kontynuacją dotychczas prowadzonych prac i stanie się prezentacją dorobku polskich bibliotek w zakresie organizacji informacji lokalnej oraz pracy edukacyjnej z młodzieżą.
  4. Wiodącym tematem warsztatów ma być próba stworzenia postulatywnego schematu komputerowej bazy informacyjnej dla różnych typów bibliotek: gminnej, miejskiej i wojewódzkiej.Wykorzystane zostaną również doświadczenia kraju, w którym na 288 gmin 275 posiada własną bazę internetową stale aktualizowaną przez pracownika zatrudnionego do tego celu w gminie.
  5. Strona polska przygotuje wykaz potrzeb informacyjnych różnych środowisk.
  6. Przeanalizowana zostanie baza informacyjna przygotowana w gminie Jonkowo.
  7. W bazie uwzględnione być muszą informacje służące zwalczaniu bezrobocia: miejsca pracy, szkolenia, poszukiwane zawody.
  8. Strona polska ustali, jakie zakazy w zakresie informacji wprowadza ustawa o przestrzeganiu tajemnicy i ochronie danych osobowych.
  9. Strona szwedzka przygotuje prezentację baz informacyjnych z uwzględnieniem danych dotyczących bezrobocia i problemów młodzieży.
  10. Szwedzi zapewnią udział w szkoleniu autora wojewódzkiego programu komputerowego oraz osób zdolnych omówić źródła informacji, metody ich pozyskiwania oraz aktualizowania.
  11. Drugim tematem warsztatów będzie ustalenie form preferowanych w pracy z dziećmi.
  12. Trzeci krąg zagadnień dotyczyć będzie nowoczesnych relacji międzyludzkich w grupach, a szczególnie relacji szef – pracownicy.
  13. Strona szwedzka przygotuje do połowy marca i prześle do Polski szczegółowy program zajęć.
  14. Obie strony rozważą możliwość zorganizowania wystawy rysunków dziecięcych, kawiarni internetowej oraz doprowadzenia do współpracy grup czytelniczych młodzieży polskiej i szwedzkiej.
  15. Z dyskusji na temat konferencji międzynarodowej kończącej realizację programu wynika, że: odbyć się powinna w dniach od 29 września do 1 października 1999 r. Miejscem konferencji może być Olsztyn lub inna miejscowość województwa warmińsko-mazurskiego pod warunkiem, że zachowane zostaną podstawowe standardy międzynarodowe. Zaproszenie na konferencję trzeba będzie wysłać w końcu kwietnia.
    Uczestniczyć w obradach powinno około 100 osób z Polski i krajów nadbałtyckich.
    W czasie najbliższego spotkania należy ustalić dokładne tematy wystąpień, referentów, listę osób zaproszone oraz prowadzących.
    Wskazane byłoby, aby otwarcia dokonał Minister Kultury i Sztuki, a przewodniczyła obradom Attache Kulturalny Szwecji w Polsce. Obrady muszą odbywać się w trzech językach: angielskim, polskim i rosyjskim.
    Wskazane byłoby wcześniejsze przetłumaczenie referatów na język angielski.
    Zgłoszono wstępne propozycje przebiegu obrad: otwarcie, referaty, zajęcia warsztatowe, itp. Nie będą one jednak prezentowane przed dokonaniem ostatecznych uzgodnień.
  16. Na następne spotkania obie strony przygotują szczegółową propozycję konferencji oraz preliminarz wydatków.

Warsztaty szkoleniowe w Szwecji 12 – 17 kwietnia 1999 r.

Zgodnie z planem działań, służących realizacji programu PLACCAI, 12 kwietnia wyjechało do Halmstad 10 osób reprezentujących Samorządowy Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Jonkowie, Miejską Bibliotekę Publiczną w Morągu, Miejską Bibliotekę Publiczną w Bartoszycach oraz Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Olsztynie. Byli z nimi przedstawiciele organizatorów: Małgorzata Wasilenko (Urząd Marszałkowski), Józef Szkandera (kierownik SOKSiR Jonkowo) oraz Roman Ławrynowicz (dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej). Łącznie w zajęciach uczestniczyło 13 osób.

Celem warsztatów szkoleniowych było wypracowanie:
- efektywnych metod współpracy,
- koncepcji modelu informacji lokalnej,
- metod pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym.

Wizyta w Bibliotece w Knäred

Biblioteka w Knäred jest jedną z sześciu bibliotek filialnych biblioteki miejskiej w Laholm. Jest biblioteką publiczno-szkolną. Około 19 tysięcy woluminów zbiorów znajduje się na powierzchni 200 m2 w budynku szkolnym. Zatrudniony jest tam jeden bibliotekarz (30 godzin tygodniowo finansuje gmina, 10 godzin – szkoła) oraz asystent (10 godzin w czasie pozalekcyjnym). Knäred zamieszkane jest przez prawie dwa tysiące osób; w szkole uczy się około 200 uczniów, między innymi w pięciu klasach niższych (dzieci w wieku 6-9 lat). Średnio bibliotekę odwiedza 30 osób dziennie. Książki kupuje bibliotekarka, która starannie dobiera księgozbiór do potrzeb dzieci, młodzieży i dorosłych, często też przeprowadza selekcję, eliminując pozycje nie czytane, które niepotrzebnie zajmują miejsce na półkach.

Przyzwyczajanie dzieci do książek i przysposabianie ich do korzystania z biblioteki rozpoczyna się od pracy z rodzicami. Pierwsze kontakty z rodzicami spodziewającymi się potomstwa nawiązywane są poprzez przychodnie. Bibliotekarze są częstymi gośćmi w przychodniach, zapraszają do biblioteki, proponują literaturę dla rodzin oczekujących dziecka związaną z odpowiednią pielęgnacją, żywieniem, wychowywaniem. Ofiarowują też książeczkę małemu dziecku. Matka niepracująca może przyjść z małym dzieckiem do biblioteki, by miało ono kontakt z książką oraz innymi dziećmi. Duże znaczenie ma również możliwość odpoczynku matki przy książce czy czasopismach. Przez dłuższy czas prowadzony był teatr dla małych dzieci. Regularnie prowadzona jest współpraca z trzema przedszkolami. Dorośli korzystają z biblioteki po południu.

Dzieci najmłodsze korzystają z biblioteki raz w miesiącu. Dzieci starsze co 2 tygodnie, w grupach po 5-6 osób (dziewczynki i chłopcy w osobnych grupach). Podczas wizyt bibliotekarka prowadzi rozmowy z dziećmi na temat dokonywanych przez nich wyborów czytelniczych i motywacji tych wyborów (druk, wygląd książki, ilustracje). Bibliotekarz stara się budować zaufanie wśród swoich czytelników, wpajać zasadę, że nie wszyscy muszą lubić tę samą książkę.

Goście byli obserwatorami zajęć z dziesięcioosobową grupą dzieci w wieku 4-6 lat (prezentacja książek dziecięcych, rozmowa z dziećmi o treści książek, o ich bohaterach i przygodach), które uczyły korzystania z książki i szacunku do niej.

Biblioteka w Laholm

Zajęcia popołudniowe odbyły się w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Laholm. Uczestnicy warsztatów mogli zwiedzić placówkę, zapoznać się z jej działalnością i organizacją. Przede wszystkim, jednak, uczestniczyli w spotkaniu z przedstawicielami szwedzkich realizatorów PLACCAI, na którym pracownicy czterech polskich bibliotek zdali sprawozdania z realizacji zadań podjętych w ramach programu za okres 22 stycznia – 11 kwietnia 1999 r. (po poprzednich warsztatach, które odbyły się w Polsce w dniach 18-21 stycznia 1999 r.).

Zgłaszane działania wypunktowano niżej.

SOKSiR Jonkowo:

MBP Morąg:

MBP Bartoszyce:

WBP Olsztyn:

Wizyta w Sejmiku Samorządowym Halland

Drugi dzień wizyty poświęcony był organizacji zarządzania i administracji. Wykład na temat polityki kadrowej przeprowadził szef personalny władz miejskich – Anders Paulsson.

Gmina Halmstad liczy około 85. tysięcy mieszkańców, sześć tysięcy z nich znalazło zatrudnienie w gminie. Priorytetowych działy jak : szkolnictwo, opieka nad dziećmi, opieka nad niepełnosprawnymi, opieka nad ludźmi starszymi, pomoc socjalna stanowi 85% wszystkich zatrudnionych. Pozostałe to, m. in. kultura (w tym biblioteki), naprawa dróg, infrastruktura miejska i inne dziedziny życia.

Budżet gminy Halmstad liczy 3 miliardy SKS. 60-66% tej kwoty to koszt utrzymania ludzi. Płace są jawne, wgląd do wykazu stanowisk i związanych z nimi wynagrodzeń mają wszyscy. Każdy obywatel może też zapoznać się z dokumentacją interesujących go spraw załatwianych w Urzędzie. Generalnie korzystają z tego prawa dziennikarze. Na terenie gminy działa 20 organizacji i związków zawodowych, zarejestrowano w niej 250 polityków. Bezrobotni stanowią 6% ludności, 12% to imigranci.

W gminie Halmstad opracowywane są czteroletnie programy personalno-polityczne, mające na celu określenie zasad organizacji zespołów ludzkich. Obecnie wydłużono okres planowania – do roku 2010. Jedną z zasad programu jest podkreślenie, że najważniejszy jest człowiek zatrudniony, duży nacisk kładzie się na to, by nie zwalniać pracowników już zatrudnionych lecz stwarzać im możliwości przekwalifikowania się.

Istotnym programem jest projekt U92 nakazujący coroczne indywidualne spotkania kadry kierowniczej z podwładnymi, omawianie warunków pracy, godzin zatrudnienia. Inny program dotyczy zwalczania problemów alkoholowych i narkotyków. Opracowany jest też program etyczny dla różnych grup zawodowych, ustalający granicę miedzy dopuszczalnym “dowodem wdzięczności” a łapówką. Mówi o godzinach pracy, zasadach korzystania i obsługi sprzętu służbowego, wykorzystywania pieniędzy służbowych, otrzymywania prezentów, zatrudniania rodzin.

Zasady wynagradzania personelu uległy również zmianie. Poprzednio wynagrodzenie wzrastało wraz ze stażem pracy. Przed 10 laty wprowadzono nowy sposób wynagradzania. Obecnie wysokość pensji omawiana jest i ustalana indywidualnie. Obowiązuje zasada, że dobrze pracujący pracownik powinien otrzymać dobre wynagrodzenie. Warto inwestować w takich ludzi, aby nadal przynosili korzyść firmie i nie szukali innego zatrudnienia ze względów finansowych. Dąży się również do zrównania płacy kobiet i mężczyzn. Duży nacisk położony jest na pracę działów zajmujących się opieką nad dziećmi i ludźmi starszymi, co wpływa na politykę płacową w tych dziedzinach.

Przy kształtowaniu pensji bierze się pod uwagę następujące czynniki:

Jako wstępna określona jest płaca minimalna, następnie ustala się jej ostateczną wysokość dla konkretnego pracownika. Urząd opracowuje analizy płac i dokument ten jest dostępny wszystkim zainteresowanym.

Bardzo starannie prowadzona jest polityka obsady stanowisk kierowniczych. Ludzie uprawnieni do zatrudniania kierowników zespołów pracowniczych sami poddawani są permanentnym szkoleniom i dbają o dokształcanie swoich podwładnych. Szefowie przechodzą kurs nauki zatrudniania, odpowiedniego doboru personelu, sposobu przeprowadzania rozmów z osobami zgłaszającymi się do pracy. Wymagania dotyczące stanowisk pracy są ściśle określone. Przygotowuje się program szkolenia dla danej osoby na konkretnym stanowisku, wszyscy nowo zatrudnieni przechodzą wspólny kurs, uświadamiający, że pracują dla jednej firmy.

Kierownik danego zespołu powinien raz w roku przeprowadzić z każdym pracownikiem rozmowę na temat warunków pracy, zakresu obowiązków, relacji z innymi pracownikami, zapytać o opinie o nim jako o szefie itp. Wspólnie z pracownikiem powinien przygotować program potrzebnych zmian. Rozmowa taka prowadzona jest na podstawie opracowanej wcześniej ankiety (formularza), można też porównać wypowiedzi z poprzednich lat.

Drugą część zajęć prowadził naukowiec, doradca do spraw rozwoju w Sejmiku Samorządowym, Per Albinsson. Wykład dotyczył organizacji nauczania.

Obecnie żyje i pracuje 90% naukowców, którzy tworzyli naukę od początku rozwoju cywilizacji. Informacja zwielokrotnia się w tempie geometrycznym. Rewolucja dokonuje się poprzez informację techniczną i szybkość jej przekazywania. Zmieniają się wymagania stawiane w pracy, zacierają się granice państwowe i klasowe. Coraz mniej ludzi wykonuje (produkuje) coraz więcej pracy.

Ważny jest sposób wykorzystania informacji oraz współudział w myśleniu. To co myślimy i co widzimy jest ze sobą związane. Człowiek jest ograniczony bardziej przez sposób myślenia, swoją wyobraźnię niż przez narzędzie do realizacji zadania, jakim dysponuje w danym momencie. Niezbędną metodą we współczesnym życiu staje się dialog. W dialogu najistotniejsza jest treść przekazu, a nie nadawca komunikatu, dąży się do odrzucania na bok uprzedzeń i sporów.

Ważne jest wspólne dążenie w jednym kierunku, aby pracownicy czuli się dobrze w swojej firmie, nie bali się popełnienia błędu. Błąd zawsze czegoś uczy.

Współczesność wymaga precyzyjnego planowania. W każdym projekcie ważne są trzy etapy:

Niezwykle istotna staje się komunikacja wzajemna, przekazywanie wiadomości w taki sposób, aby było to właściwie zrozumiane przez wszystkich pracowników i pozwoliło im realizować razem większe zadanie, nie tracąc wizji całości.

Biblioteka w Söndrum

Trzeci dzień pobytu w Szwecji poświęcony był omówieniu i prezentacji form pracy z dziećmi, ich aspektom pedagogicznym, psychologicznym i wychowawczym.

Wizyta w Bibliotece w Söndrum, zamożnej miejscowości, zamieszkanej przez 20 tysięcy mieszkańców, w której rodzice zaaferowani sprawami zawodowymi nie mają dużo czasu dla dzieci.

W bibliotece znajduje się około 90. tysięcy woluminów książek rozmieszczonych na powierzchni 550 m2. Książki dla dzieci oznaczone są kolorami w zależności od stopnia trudności i przeznaczenia dla odpowiedniej grupy wiekowej.

O godzinie 930 rozpoczęły się zajęcia z dziesięcioosobową grupą dzieci sześcioletnich. Prowadziła je Maria Ehde Andersson – bibliotekarz zajmujący się pracą z dziećmi. W bibliotece prowadzone są całoroczne zajęcia z tą grupą wiekową. W ciągu roku każda z grup sześciolatków odwiedza bibliotekę 5 razy. W trakcie zajęć dzieci poznają budowę książki, prowadząca czyta wybraną na dane zajęcia bajkę, dzieci poznają też przyjaciół, jakich mogą spotkać w bibliotece – postaci z bajeczek. Znajduje się tu szereg barwnych plansz, kukiełek przedstawiających bohaterów książek. Do zabawy wprowadzane są wierszyki, gry, wyliczanki słowne.

Przed południem goście zapoznawali się z wyposażeniem biblioteki i obejrzeli spotkanie grupy dzieci zróżnicowanych wiekowo (sześciolatki, uczestniczące w rannych zajęciach oraz dzieci przybyłe do biblioteki z matkami poinformowanymi wcześniej ulotkami o spotkaniu) z aktorami-muzykami, którzy prezentowali możliwości gry na instrumentach (skrzypce, klarnet, trąbka) oraz umożliwili bezpośrednie i najczęściej pierwsze kontakty dzieci z tymi instrumentami.

Założenia i formy pracy z dziećmi w Bibliotece w Söndrum to m.in.:

Od kilku lat w Szwecji przeprowadzany jest coroczny plebiscyt na najpopularniejsze książki dziecięce. Przygotowywane są listy pozycji wydanych w danym roku, dzieci w wieku 0-19 lat wypełniają kupony. W nagrodę osoby uczestniczące w plebiscycie spotykają się z autorami książek, wydawcami, wyjeżdżają na wycieczki np. do Sztokholmu.

Szkoła i Biblioteka w Harplinge

Pani Maria Ehde Andersson z Biblioteki z Söndrum przeprowadziła w świetlicy szkoły w Harplinge przegląd książek dla dzieci. Omówiła około 15. książek zróżnicowanych treściowo, opowiadała ciekawsze epizody, czytała fragmenty, omawiała postawy bohaterów książeczek. Tego typu przeglądy książek prowadzone są w szkole dwa razy w miesiącu.

Urząd Miasta Halmstad

Halmstad jest siedemnastym pod względem wielkości miastem w Szwecji, w centralnym obrysie liczy 55 tysięcy mieszkańców. Znajdują oni pracę przede wszystkim w rolnictwie, rybołówstwie, rzemiośle, porcie.

Struktura administracji przedstawia się następująco:

W Szwecji obowiązuje prawo, umożliwiające społeczeństwu szeroki dostęp do informacji. Wszyscy obywatele mają możliwość wglądu do dokumentów urzędów.

Urząd miasta wytwarza 3 rodzaje informacji:

Przekazywaniem informacji zajmują się:

Władze miejskie duży nacisk kładą na wykorzystanie nowych technologii informacyjnych w upowszechnianiu informacji o mieście i całej Szwecji. Ponad 50% Szwedów ma w domu dostęp do Internetu, wiele firm korzysta z dostępu do sieci komputerowych, zatem wiadomości rozpowszechniane tą drogą cieszą się dużą popularnością, tak jak bazy, strony domowe tworzone przez Urząd Miasta Halmstad.

Prace nad tworzeniem baz danych o mieście rozpoczęto w 1995 r. we współpracy z lokalną gazetą. Nad serwisem internetowym pracuje 30-40 osób. W okresie jednego miesiąca 45 tysięcy osób odwiedziło strony domowe tworzone przez miasto Halmstad (21 tysięcy to odwiedzający spoza Szwecji, 24 tysiące to uczniowie).

Przedstawiciele strony szwedzkiej wraz z uczestnikami warsztatów podsumowali dotychczasową realizację celów PLACCAI.

Każda z bibliotek biorących udział w programie zaplanowała po 3 główne zadania, które będą realizowane do pierwszego czerwca 1999 r. oraz rozpisała ich szczegółowe plany wykonania.

Sprawozdanie z warsztatów szkoleniowych w Polsce
28 - 29.06.1999 r.

W warsztatach szkoleniowych uczestniczyli przedstawiciele bibliotek samorządowych województwa warmińsko-mazurskiego realizujących program PLACCAI (18 osób) oraz przedstawiciele ze Szwecji: Kerstin Grum (Biblioteka Wojewódzka Halland) oraz Tommy Löfquist (Sejmik Samorządowy Województwa Halland).

Pracownicy bibliotek w Bartoszycach, Morągu, Olsztynie oraz SOKSiR w Jonkowie przedstawili sprawozdania z trzech zadań, których realizacji podjęły się na warsztatach szkoleniowych w Szwecji (12-17.04'99).

Drugi dzień warsztatów poświęcony był omówieniu nowych zadań stawianych sobie przez biblioteki w dalszej pracy w ramach programu. Każda z bibliotek przyjęła do realizacji następujące zadania:

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie:

Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach:

Miejska Biblioteka Publiczna w Morągu:

Samorządowy Ośrodek Kultury i Rekreacji:

Następnie Kerstin Grum przedstawiła w krótkim zarysie nowe tendencje w bibliotekarstwie szwedzkim, które stymulowane są przede wszystkim:

Podczas warsztatów pracownicy bibliotek wraz z przedstawicielami strony szwedzkiej pracowali nad koncepcją prezentacji dorobku pracy bibliotek realizujących program PLACCAI na organizowanej w dniach 29.09-01.10'99 międzynarodowej konferencji bibliotekarskiej. Uczestnicy warsztatów dyskutowali także nad wartościami, jakie niesie za sobą dalsze rozpowszechniania idei programu PLACCAI wśród bibliotek polskich po jego zakończeniu oraz starali się wypracować metody wdrażania tej idei w życie.

Rezultaty prac wykonanych przez biblioteki
uczestniczące w realizacji programu PLACCAI:

Samorządowy Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Jonkowie

Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach

Miejska Biblioteka Publiczna w Morągu

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie

cofnij