Zabrost Wielki

Zespół zabudowy wiejskiej wznoszonej według kompleksowego projektu berlińskiego architekta Karla Kujatha, w ramach odbudowy po I wojnie światowej. Przez inspirację ideą regionalizmu i poszukiwań stylu narodowego, nawiązującego do rodzimej kultury ludowej, powstała zwarta grupa budynków, których architektura zawiera elementy zaczerpnięte z mazurskiej tradycji budowlanej (odeskowanie szczytów, podcienia, stylizowane pazdury i wiatrownice, bramy wjazdowe, itp.). Są to domy mieszkalne wraz z zabudowaniami gospodarczymi, które tworzą całe zespoły zabudowy mieszkalno-gospodarczej.
Wieś, zwaną dawniej Gross Sobrost, założono w XVI w. Powstała w oparciu o dawny układ historyczny z budynkami o jednolitych formach architektonicznych. We wsi zachowało się kilka interesujących chałup o konstrukcji szachulcowej z podcieniami. Zabudowa wiejska z charakterystycznym układem: dom mieszkalny ustawiony bokiem do drogi, stodoła szczytem, między budynkami wysoka, paradna brama.
W Zabroście Wielkim istniała kuźnia, powstała prawdopodobnie na przełomie XIX i XX w. lub w czasie odbudowy wsi po zniszczeniach z okresu I wojny światowej. W czasie II wojny została częściowo zniszczona, a następnie przebudowana, na co wskazywała mieszana konstrukcja ścian. Przez dłuższy czas kuźnia nie była użytkowana i popadła w ruinę – w 1994 r. została więc rozebrana, a w 1996 r. zrekonstruowana w Muzeum Ludowym w Węgorzewie. Budynek założony jest w kształcie prostokąta o wymiarach 8,6 x 7,0 m.
We wsi zachował się cmentarz z okresu I wojny światowej z cennym starodrzewiem i rzadko występującymi krzyżami żeliwnymi.

Źródła:
Skurzyński Piotr, Warmia Mazury Suwalszczyzna, Warszawa, 2004.
http://www.budry.pl
http://www.kobidz.pl/app/site.php5/getFile/8241