Klon

Najcenniejszy w północnej Polsce zespół budynków drewnianych. Wieś mazurska, lokowana w ramach osadnictwa szkatułowego w 1654 r., z zabytkową zabudową drewnianą, pochodzącą z końca XIX i początku XX w., oraz murowanym kościołem. Założona na planie ulicówki z domami ustawionymi szczytem do drogi, które to ustawienie kiedyś dominowało na Mazurach (obecnie jest rzadko spotykane).
W 1730 r. we wsi były 64 gospodarstwa rolne, ale już w połowie XIX w. wieś składała się z 128 domów. W tym czasie Klon należał do najludniejszych wsi w tej części Mazur. Po powstaniu styczniowym we wsi osiedliło się kilku powstańców, prześladowanych przez władze carskie. W 1893 r. pożar zniszczył znaczną część wsi, kolejne duże straty przyniosła pierwsza wojna światowa. Drugą wojnę za to Klon przetrwał bez większych strat w zabudowie. Obecnie jest to wieś o charakterze rolniczym, dzięki czemu posiada tradycyjny charakter architektoniczny i harmonijny krajobraz. Niestety po drugiej wojnie rozpoczęły się procesy dewastacji zabudowy wsi, które trwają do dziś.
Do dziś zachowało się w Klonie ok. 40 drewnianych chałup różnych typów i w różnym wieku, np. archaiczne domy z jednym dachem łączącym pomieszczenia inwentarskie oraz mieszkalne. Jedną z chałup ocenia się jako ostatnią na Mazurach z tak niezwykle urodziwym podcieniem szczytowym. Curiosum stanowi chałupa z dachem półszczytowym, charakterystycznym dla Podhala.
W Klonie znajduje się również drewniana szkoła oraz dwie świątynie: kościół katolicki z 1866 r., murowany z granitu polnego i cegły, oraz zbór protestancki z okresu międzywojennego, murowany, z drewnianą wieżyczką, obecnie opuszczony. Z krajobrazu Klonu zniknęły natomiast wiatraki, które jeszcze po wojnie istniały na wzgórzu przy kościele.
Max Toeppen podaje za kroniką kościelną z Jerutek, że w Klonie działała sekta „świętych”, która – przedstawiając biblijną ofiarę z Izaaka – zabijała dzieci. W bardziej obiektywny sposób od kroniki z Jerutek o sekcie „świętych” pisze F.S. Oldenberg (pastor luterański z Berlina) w „Zur Kunde Masurens” z 1865 r. Nie potrafił on jednak określić genezy powstania tego zgromadzenia –przypuszczalnie byli to epigoni braci polskich w Prusach.
We wsi urodził się Jan Lippert, działacz mazurski.
W XVIII w. Klon to jedna z niewielu wsi, w której większość mieszkańców stanowili katolicy.

Źródła:
Warmia i Mazury. Przewodnik, Olsztyn, 1993.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Klon_(powiat_szczycie%C5%84ski)
http://www.polskadrewniana.pl/index.php?pkat=7&news=18