Zamek krzyżacki

Kętrzyn

Około 1329 r. na wzgórzu nad rzeką Guber Krzyżacy wznieśli drewnianą strażnicę (Rastenburg). Wzniesiono ją na zgliszczach zdobytego jeszcze w XIII w. pruskiego grodu Rast. Dzisiaj na miejscu tamtych umocnień stoi warowny kościół św. Jerzego. 11 listopada 1357 r. Komtur Bałgii Johan Schindekopf nadał osadzie prawa miejskie. W tym też czasie zapewne rozpoczęto budowę murowanego zamku, usytuowanego w południowo-wschodnim narożniku murów miejskich. Zamek początkowo był budowlą trójskrzydłową, zamkniętą od strony zachodniej murem z bramą wjazdową. W reprezentacyjnym skrzydle północnym mieścił się refektarz, pomieszczenia mieszkalne krzyżackiego urzędnika-prokuratora oraz kaplica. Zamek otoczono murem z trzema basztami w narożnikach i przejazdem bramnym od strony miasta. W zamku i przylegającym do niego folwarku mieściły się: kuchnia, browar, młyn, piekarnia, spichlerz, spiżarnia, zbrojownia, prochownia, kaplica i więzienie. W czasie wojny trzynastoletniej w 1454 r. mieszczanie opanowali zamek. Uwięzili wtedy i następnie zgładzili ówczesnego prokuratora zakonnego Wolfganga Sauera. Po 1525 r. zamek został siedzibą starostów książęcych. W końcu stycznia 1945 r., po zajęciu miasta przez wojska radzieckie, zamek i większa część staromiejskiej zabudowy miasta zostały spalone. Zamek odbudowano w latach 1962-1967. Zewnętrzny wygląd budowli zrekonstruowano według XIX-wiecznych rysunków Conrada Steinbrechta, odtwarzając gotycką bryłę budowli.
Obecnie mieści się tu Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego, w którym gromadzone są zbiory związane przede wszystkim z historią miasta i regionu. Dużą ich część stanowią eksponaty z dziedziny sztuki, rzemiosła artystycznego, historii oraz archiwalia, zabezpieczone w pierwszych latach powojennych przez założycielkę Muzeum, Zofię Licharewą. Dzięki temu zabytki o dużej wartości historycznej zostały ocalone od zniszczenia i rozproszenia. Były to m.in. przedmioty pochodzące z wyposażenia okolicznych pałaców i dworów, zniszczonych i rozszabrowanych kościołów, archiwum magistratu, szczątki przedwojennej kolekcji Heimatmuseum Rastenburg oraz Prussia Museum z Królewca. Znajduje się tu interesująca kolekcja rzeźby gotyckiej, meble z XVII-XIX w., zbiór epitafiów i chorągwi pogrzebowych, w tym unikatowa na skalę europejską, pochodząca z 1667 r., dziecięca chorągiew pogrzebowa trzyletniego Botho zu Eulenburg. W bibliotece muzealnej i archiwum zgromadzony jest bogaty księgozbiór o tematyce religijnej oraz zbiór dokumentów z dawnego archiwum miejskiego.

Źródła:
Bałdowski Jan, Warmia Mazury Suwalszczyzna, Warszawa, 1996.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn, 1992.
http://www.muzeum.ketrzyn.pl/
www.szlak.zamkigotyckie.org.pl/ketrzyn.htm