Koncepcja nowych usług bibliotecznych w dziecięcych bibliotekach jutra – „Dziesięć przykazań” – Lea Wolffbrandt
W 2008 r. w Danii opublikowano zalecenia dla bibliotek publicznych w zakresie obsługi czytelników dziecięcych koncentrujące się na trzech głównych obszarach:
- oferta biblioteki wirtualnej
- oferta biblioteki fizycznej
- oferta dla personelu (rozwój)
Główną grupę docelową stanowią obecnie dzieci od 8 do 12 lat. Zalecenia przyjęły formę „dziesięciu przykazań”, do których modlitwę wstępną stanowi DIALOG. Oto one:
- Nowe kompetencje = nowe działania
Jeżeli pracownik nabędzie nowych kompetencji, to będzie w stanie tworzyć i realizować nowe działania. Rozwój kompetencji personelu stanowi główne podłoże zaleceń. - Przestrzeń biblioteczna ma inspirować
Istotne jest pierwsze wrażenie biblioteki, przyjazna lada. Książki dla dzieci ustawione są tematycznie, bowiem taki system inspiruje: dziecko, które przyjdzie po konkretny komiks, spojrzy na te stojące obok i może wypożyczy jeszcze inne pozycje związane z tematem, który go interesuje.
Młodzież żyje w nowym świecie krajobrazu medialnego (sieć, facebook, blogi). Młodzi prowadzą dialog między sobą – bibliotekarze powinni uzupełnić kompetencje, aby się w ten dialog włączyć. Powinni być także bardziej ofensywni w sieci i dostosować program spotkań oraz organizować dialog z młodymi. Młodzież nas nie potrzebuje w zakresie techniki. Jesteśmy potrzebni do informacji. Przestrzeń biblioteczna to wyzwanie: cisza, inspiracja. Oznacza to obecnie pozbycie się wielu książek i zachowanie zasady, że jak tworzymy przestrzeń dla czegoś nowego to trzeba się z czymś innym już nieaktualnym „pożegnać”. Konieczna jest równowaga między usługami realnymi a wirtualnymi. - Rozwój oferty w sieci dla dzieci i młodzieży
W Danii powstają nowe strony internetowe dla dzieci i rozwijane są już istniejące. W 2010 r. zgodnie ze strategią państwa pojawi się nowy portal oraz nowy kanał telewizyjny dla dzieci. W portalu dostępny jest serwis „Zapytaj o Liwię”, dzięki któremu dzieci mogą nawiązać kontakt z bibliotekarzem i otrzymać pomoc w korzystaniu z sieci. Nowy kanał telewizyjny zapewni codzienne bezpośrednie transmisje z biblioteki w Aalborg obrazujące, czego ta grupa społeczna może oczekiwać od biblioteki. Kanał będzie lansować nowe pomysły dla dzieci i młodzieży w skali krajowej, ale ich ukierunkowanie będzie lokalne. To będzie darmowa, ale użyteczna reklama dla bibliotek. - Biblioteka miejscem gier i zabaw
Jest to wyzwanie dla bibliotekarzy, ponieważ też będą musieli się zapoznać z grami komputerowymi popularnymi wśród dzieci i młodzieży. Ponadto ich zadaniem będzie nauczenie dzieci czujności w sieci, a do tego potrzebna jest wiedza. - Przyzwyczajenie dzieci do czytania i przeżywania czytania.
Jednym z elementów realizacji tej strategii jest udostępnianie w bibliotekach „Walizek językowych”, których zasadniczym celem jest ułatwianie dialogu pomiędzy dziećmi i rodzicami, opiekunami, także wspólne przeżywanie literatury w powiązaniu z muzyką, zabawą itp. Ich idea wzięła się z obserwacji, że rodzice nie rozmawiają z dziećmi brakuje im pomysłów do wspólnego dialogu. Takim pomysłem może być walizka tematyczna, zawierająca odpowiedni zestaw książeczek, płyt z nagraniami muzycznymi, gry, przedmioty związane z danym tematem, maski i inne elementy stroju do przebrania. Zestawy tworzone są dla różnych grup wiekowych. Korzystają z nich także przedszkola. - Nowe formy współpracy pomiędzy szkołami i bibliotekami publicznymi
- W bibliotekach jedność i siła
Dzięki bibliotekom tworzą się wspólnoty, tworzenie społeczności wokół bibliotek. - Uczenie się i identyfikowanie się, poznawanie samego siebie (formalne i nieformalne)
- Biblioteka musi wyjść na zewnątrz
Biblioteka musi opuścić swoje mury, nawiązać bezpośredni dialog z użytkownikiem w szkołach podstawowych, średnich, przedszkolach. Mamy w tej chwili do czynienia z tzw. „pokoleniem Google”. Określenia tego używamy wobec młodzieży licealnej, dla której prymarnym i coraz częściej jedynym źródłem informacji jest Internet. Naszym zadaniem jest dotrzeć do tego pokolenia i spróbować połączyć biblioteki i sieć w jedno.
Trzeba wyłapywać dzieci i młodzież tam, gdzie oni się znajdują, a nie tam, gdzie my myślimy, że są. - Kierownictwo biblioteki stawia na dzieci
Bibliotekarz dla dzieci – takie określenie jest już przestarzałe. Każdy bibliotekarz powinien umieć pracować w każdym miejscu w bibliotece. Rolą nowoczesnych bibliotekarzy jest uzupełnianie się i wymiana. Ważne jest, aby dbać o rozwój i zaangażowanie. W bibliotece powinny natomiast pracować osoby, dla których tematy związane z dziećmi i młodzieżą będą priorytetem. Kategoria wiekowa dzieci i młodzieży wiąże się z innymi kategoriami użytkowników. Wokół niej możemy skupić bowiem rodziców, dziadków, rodzeństwo i w takim ujęciu powinniśmy ten aspekt w bibliotekach rozpatrywać. Celem bibliotekarza jest przyciąganie do biblioteki nowych użytkowników: od kołyski, do dorosłych. W wielu bibliotekach, aby stanąć twarzą w twarz z czytelnikiem zlikwidowano lady biblioteczne, kontuary. Wprowadza się nowe formy aktywności np. miesiąc wrzesień na Bornholmie poświęcony jest muzyce. Biblioteka włącza się w to działanie. Program dostosowany jest do możliwości uczestnictwa w zajęciach całych rodzin. Jeśli biblioteka nie zapewni ciekawej oferty, nikt do niej nie przyjdzie.
Istotnym elementem wspierającym ofertę biblioteczną dla dzieci są inicjatywy krajowe np. ogólnokrajowa kampania Ministerstwa Szkolnictwa i Ministerstwa Kultury Danii ph. „Gotowy do czytania”, w ramach której realizowany jest międzyszkolny konkurs „Sprytny-gotowy-odpowiedź” oparty na znajomości literatury. W konkursie udział biorą całe klasy szkolne, podobnie nagrodę otrzyma cały zespół. Rolą biblioteki jest zapewnienie zestawu materiałów, aby drużyna mogła jak najlepiej przygotować się do konkursu. Realizacja konkursu drużynowego wspiera także znacząco ideę pracy w grupie, bowiem od tego zależy sukces wszystkich.
Ciekawą inicjatywą Biblioteki w Ronne był także cykl szkoleniowy pt. „Szkoła pisarzy”. W ramach tej inicjatywy dzieci, które mają aspiracje pisarskie uczestniczyły w spotkaniach z pisarzem, który ukierunkowywał ich próbki pisarskie. Na koniec zajęć wszyscy głośno odczytali stworzone przez siebie historie, a to wymaga odwagi.
Generalną zasadą imprez czy konkursów realizowanych w bibliotekach bornholmskich jest nie nagradzanie najlepszych, a losowanie nagród spośród uczestników lub nagradzanie wszystkich. Przyświeca temu idea, że ktoś kto zostanie uznany za gorszego, przegranego w danej dziedzinie, już do biblioteki nie wróci. Bibliotece zależy na publiczności wobec tego wybiera drogę losowania nagród, bowiem osoba, która nie wygra wróci ponownie, aby następnym razem los był dla niej łaskawszy.
