Trzecia książka Grażyny Plebanek utrzymana jest w konwencji powieści drogi. Tytułowa Przystupa to typowy everyman – choć w tym wypadku lepiej byłoby chyba powiedzieć everywoman. Bohaterka opuszcza rodzinną wieś, dociera do miasta, wreszcie opuszcza kraj i dociera do Szwecji. Posiada zadziwiającą umiejętność dostosowania się do każdej sytuacji. Zamiast papierowych postaci, sztucznych dialogów czy tendencyjnych zwrotów akcji rodem z wielu książek zaliczanych do prozy kobiecej, mamy bohaterkę z krwi i kości, wiejską dziewczynę, która wyrusza w świat i „żadnej pracy się nie boi”. Co więcej, wcale nie szuka męża, ale z dystansem obserwuje absurdy rzeczywistości i hipokryzję panoszącą się wśród ludzi, którzy dążą do tego, by być uznawani za elitę. Przystupa zmienia kolejne domy, w których jest osobą „od wszystkiego” – gotuje, utrzymuje porządek, opiekuje się dziećmi, jest kelnerką w trakcie rodzinnych przyjęć, powierniczką problemów, damą do towarzystwa. Sprzątając brud dosłowny, odkrywa również inne nieczystości, te metaforyczne, które – jak się okazuje – często zamiatane są pod dywan i skrywane przed krytycznym wzrokiem otoczenia. Alkoholizm, ukryte skłonności homoseksualne, przemoc domowa, małżeńskie zdrady, plotkarstwo – to wszystko nie ma prawa być widoczne na zewnątrz, choć bywa tajemnicą poliszynela. Kobieca powieść drogi jest zatem historią zwyczajności, przeciętności, tego, co prywatne, skryte w przestrzeni czterech ścian. Droga bohaterki to także typowa droga upokorzeń kobiety. Molestowana przez mężczyzn – gospodarzy, znienawidzona przez ich żony, które nader chętnie karzą kobietę za jej seksualność, młodość, skromność. Tym samym Plebanek pokazuje, jak łatwo z powodu mężczyzny rodzi się wrogość między kobietami. W finale książki rodzi się nowa Przystupa, mniej poddająca się przypadkowi, bardziej świadoma własnych pragnień, mocno osadzona w życiu. Dobra powieść popularna z wyraźnie zarysowanym wątkiem emancypacyjnym. Przyjemność czytania, a obok tego przyjemność myślenia.
Bernadetta Darska - krytyk literacki
