Zamysł projektu powstał w trakcie dyskusji, wymiany opinii podczas licznych spotkań w utworzonej niedawno Kawiarence Obywatelskiej. Stowarzyszenie i Biblioteka aktywnie współpracują w różnych dziedzinach, szczególnie tych, które zmierzają do wzmocnienia komunikacji, aktywizacji i integracji lokalnego społeczeństwa.
Gminna Biblioteka Publiczna uczestniczy w Programie Rozwoju Bibliotek w ramach, którego realizuje program „Kulturalnie i obywatelsko w bibliotece”, będący inicjatywą Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO), wspieranej przez Polsko Amerykańską Fundację Wolności, , Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Program ten zakłada realizację różnych ścieżek tematycznych, my podjęliśmy decyzję o uczestnictwie w ścieżce “Graj w dziedzictwo”. Działania mają na celu inicjowanie oraz wspieranie młodzieży w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, upowszechniania kultury oraz działań na rzecz lokalnej społeczności.
Dyskutowane były różne pomysły, wybór padł na upamiętnienie unikalnej historii dawnych szkół, które istniały prawie w każdej wiosce w Gminie Stare Juchy. Ten wybór był też poparty naszą diagnozą - na podstawie nieformalnych badań, ankiet, wywiadów wśród tutejszej społeczności, zaobserwowaliśmy brak podstawowej wiedzy o miejscu zamieszkania i historii tych ziem. Jednocześnie odnotowaliśmy zainteresowanie jej poznaniem.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszej lokalnej społeczności, stworzyliśmy projekt „Tropem danych szkół”, którego głównym celem jest odtworzenie wspólnych tradycji – w tym przypadku poznanie i zapisanie historii regionu z aktywnym uczestnictwem mieszkańców. Powstanie katalog szkół, które działały na terenie Gminy, zostanie stworzona prezentacja multimedialna, która będzie prezentowana mieszkańcom na spotkaniach w świetlicach wiejskich. Projekt ma też ogromne znaczenie edukacyjno-wychowawcze, bowiem będzie w głównej mierze realizowany przez młodych ludzi - wolontariuszy skupionych w Klubie Wolontariuszy, założonym przez Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Stare Juchy i działającym przy Bibliotece Gminnej. Jest to kreowanie nowej przestrzeni społecznej i kulturalnej - będzie stwarzało możliwość do spotkań, dyskusji, uatrakcyjni możliwość spędzania wolnego czasu. Jednocześnie będzie wymianą doświadczeń międzypokoleniowych.
Pierwszym etapem projektu będzie opracowanie części teoretycznej, polegającej na przejrzeniu istniejącej dokumentacji historycznej. Między innymi w tym celu młodzież z członkami Stowarzyszenia odwiedzi Archiwum Państwowe w Suwałkach z Odziałem w Ełku. Wynikiem ich prac ma być sporządzenie notatek na temat powstania szkół, ich ilości, przekształceń czy oficjalnych zamknięć na terenie Gminy Stare Juchy, wstępnie rozpoczynając poszukiwania na przełomie wieków XVIII i XIX. Pomocnym elementem też będzie księgozbiór biblioteki gminnej.
Druga część projektu opierać się będzie na pracy w terenie będą to spotkania w świetlicach wiejskich, które mają posłużyć wspólnemu wspominaniu, wywiady z mieszkańcami i wizyty w docelowych szkołach. Wynikiem tego etapu prac będą nagrane wywiady, sporządzone notatki i przede wszystkim mnóstwo zdjęć. Mamy też nadzieję, że uda nam się dotrzeć do starych fotografii, które bez problemu będziemy mogli skanować i dołączyć do prezentacji. Według naszych wstępnych badań mamy rozeznanie, że są mieszkańcy, którzy uczęszczali do tych szkół przed wojną i tuż po wojnie.
Trzecia część działań polegać będzie na podsumowaniu materiałów i przygotowaniu prezentacji multimedialnej pt. „TROPEM DAWNYCH SZKÓŁ – kultura i oświata w Gminie Stare Juchy”, jak również wersji papierowej w formie oprawionych katalogów.
Ostatnim etapem będą spotkania z mieszkańcami. Spotkania odbędą się w świetlicach, czyli obecnych centrach kultury w każdej z wsi. Mieszkańcy wspólnie obejrzą efekty naszej pracy. Do każdej z świetlic przekazany zostanie opracowany katalog oraz nośnik elektroniczny z nagraną prezentacją. Katalogi przekazane zostaną również do Gminnej Biblioteki Publicznej w Starych Juchach, do Gminnego Centrum Informacji oraz do innych instytucji, szkół, ośrodków turystycznych itp., gdzie będą dostępne dla wszystkich mieszkańców i odwiedzających Gminę turystów.
Projekt jest finansowany przez Stowarzyszenie STOPA w ramach programu “Działaj lokalnie 2012” dla gmin Ełk, Kalinowo, miasto Ełk, Prostki, Stare Juchy oraz Gminę Stare Juchy, do której został złożony wniosek na dodatkowe fundusze wkładu własnego.