Jacek Wiśniewski Paweł Rynkiewicz Aleksandra Piątkowska
Księga Ogniw
Ryszard Michalski Stowarzyszenie Tratwa - instruktor
i Ewa Romanowska Fundacja Borussia
Uczestnicy warsztatów - grupa 2
Wioletta Pruska Stowarzyszenie Tratwa - instruktor
O tym, że o zabytki należy dbać wie każde dziecko. Od małego uczy się je, że są to te części kultury, których nie wolno niszczyć, należy otoczyć specjalną troską i z szacunkiem podchodzić do wiekowego stanu. A wszystko po to, aby zachować owe bogactwa dla przyszłych pokoleń. Ale nawet dorośli zapytani, jak dbać o dawne zwyczaje, tradycyjne obrzędy, zapamiętane opowieści, bajki i już tylko z rzadka słyszane melodie, nie wiedzą, że należy o nich myśleć również jak o zabytkach. Dopiero od niedawna mówi się o zjawisku ochrony dziedzictwa niematerialnego. Wskazuje się na unikalność tradycji lokalnych, w tym kulinarnych, które składają się na specyficzny charakter poszczególnych miejscowości i danego regionu. Jak na razie tylko w nielicznych małych społecznościach lokalnych istnieje wysoka świadomość posiadania takiego „skarbu”, który buduje markę wsi czy miasteczka i spaja mieszkańców. Wiele z zakątków dopiero czeka na odkrycie ich potencjału. W innych natomiast już rozpoczął się ruch dokumentowania lokalnej historii.
Potrzeba zachowania pamięci danych miejsc jest na Warmii i Mazurach szczególnie ważna. Charakter regionu zbudowany na wielokulturowości oferuje unikatowość i wyjątkowe bogactwo. To tu mieszają się pamiątki po ludności autochtonicznej - Mazurach i Warmiakach z tymi po emigrantach przybyłych po II wojnie światowej. Część odeszła wraz z ludźmi bezpowrotnie, ale sporo jest jeszcze do ocalenia.
Takie ambitne zadanie postawiło sobie wiele instytucji w regionie. Jedną z nich jest Stowarzyszenie „Tratwa”, które od lat 90-tych przy udziale partnerów realizuje programy w tym zakresie. Ciekawe projekty wyszły także z inicjatywy Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie czy Fundacji „Borussia”. Szereg placówek kulturalnych województwa warmińsko-mazurskiego włącza się do akcji ogólnopolskich mających na celu zachowanie dziedzictwa lokalnego. Warto wymienić kilka działań, których sukcesy stały się zaczątkiem kolejnych procesów:
W trosce o rozszerzenie zasięgu tego typu działań podejmowane są też projekty, które pozwalają przygotować kolejne osoby i instytucje do pracy nad dokumentowaniem tradycji lokalnej. Nie jest to bowiem łatwe zadanie. Sztuką pozostaje umiejętne zachęcenie do zwierzeń osób starszych, często doświadczonych przez życie. Wyczucia i sporej wiedzy dyplomatycznej wymaga poruszanie się w danej społeczności, bywa, że skłóconej lub niechętnej.
Ciekawą ofertę warsztatową przygotowało Stowarzyszenie „Tratwa” we współpracy z Fundacją „Borussia” i Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Olsztynie. W 2012 r. ruszyła kolejna edycja projektu „Złoty Piasek”, czyli nauki pytania, odkrywania i rozumienia cudzych doświadczeń oraz wiedzy, będąca jednocześnie próbą ponownego nawiązania dialogu pokolenia starszych i młodszych. W dniach 29 i 30 maja odbyły się w WBP w Olsztynie spotkania doświadczonych instruktorów z przedstawicielami bibliotek, członków stowarzyszeń lokalnych i szkół województwa warmińsko-mazurskiego. Były to pierwsze z cyklu warsztatów, których założeniem jest ostateczne powołanie sieci instytucji i osób samodzielnie gromadzących i dokumentujących zasoby kulturowe Warmii i Mazur, szczególnie – historię mówioną.
Póki co, osoby, które zainteresowały się Akademią Ogniw, miały okazję zapoznać się z trudami pracy „kolekcjonera wspomnień”, ale i przekonać się o słuszności podejmowanego wysiłku. Ryszard Michalski oraz Wioletta Pruska ze Stowarzyszenia „Tratwa” zaprezentowali efekty tego typu działań realizowanych w latach 2002-2006 na terenie Warmii i Mazur oraz Dolnego Śląska. Przekonywali nie tylko o korzyściach, jakie może czerpać dana biblioteka czy szkoła, ale i ogromnej satysfakcji płynącej z kontaktów z drugim człowiekiem.
Przyszłe spotkania zakładają naukę praktycznego poruszania się w roli zbieracza-archiwisty. Organizatorzy zaplanowali na drugą połowę roku serię ćwiczeń wokół następujących tematów:
Wspólnym „dzieckiem” uczestników warsztatów będą natomiast „Archiwum Pamięci Warmii i Mazur” oraz „Encyklopedia Ogniw” - ebook ilustrowany archiwalnymi fotografiami i fragmentami wywiadów z seniorami.
Tymczasem na 27 czerwca zaplanowano kolejne z cyklu warsztatów „dokumentowania pamięci”. Ponowne spotkanie będzie zatem okazją do zweryfikowania doświadczeń uczestników, które zdobyli w terenie podczas pierwszych wywiadów z seniorami. Zapowiada się więc ciekawa praca i początek czegoś naprawdę ważnego. Szczególnie, że gwarancję sukcesu daje opinia Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, która uznała program „Złoty Piasek” za modelowy w dziedzinie wyrównywania szans edukacyjnych młodzieży ze środowisk marginalizowanych.
Jacek Wiśniewski Paweł Rynkiewicz Aleksandra Piątkowska | Księga Ogniw |
Ryszard Michalski Stowarzyszenie Tratwa - instruktor | Uczestnicy warsztatów - grupa 2 |
Wioletta Pruska Stowarzyszenie Tratwa - instruktor | |
