„Nie ma Go już, ale ciągle jest obecny.
Ta sztuka udaje się tylko tym pisarzom, których kochamy”
Wisława Szymborska
W 2011 r. mija setna rocznica urodzin Czesława Miłosza, która stała się okazją do ponownego sięgnięcia do jego bogatej twórczości. Dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Miasta Olsztyn Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie włączyła się w obchody tej wyjątkowej rocznicy. Warunkiem do otrzymania pomocy finansowej było opracowanie projektu. Wyzwanie podjęliśmy zasiadając do opracowania działań, które w ciekawy sposób przedstawią społeczności naszego miasta osobę i twórczość pisarza, noblisty. Zamierzeniem naszym było uwzględnienie w podjętych działaniach różnych grup wiekowych odbiorców. Do współorganizacji i prowadzenia dwóch spotkań zaprosiliśmy dziennikarkę Radia Olsztyn Ewę Zdrojkowską. Mottem naszych działań były słowa Wisławy Szymborskiej, którymi również rozpoczęliśmy ten artykuł.
Opracowany przez nas projekt uzyskał akceptację. Otrzymaliśmy dofinansowanie i przystąpiliśmy do jego realizacji. W ramach projektu ph. „Czesław Miłosz – nie ma Go już, ale ciągle jest obecny” zorganizowaliśmy cykl działań o charakterze edukacyjnym, ogólnoinformacyjnym i artystycznym.
Wystawą „Świat, poema naiwne Czesława Miłosza” WBP w Olsztynie rozpoczęła obchody setnej rocznicy urodzin poety. W Galerii Stary Ratusz prezentowalismy plansze, które zawierały wiersze z tomiku pt. "Świat, poema naiwne". Teksty wierszy wkomponowane zostały w fotografie przedstawiające Warszawę z czasu powstania tego cyklu – rok 1943. Połowę z nich wykonał SS-man, który w 1943 roku stacjonował w Warszawie. Jak twierdzi autorka scenariusza wystawy, Justyna Polakowska, wybrane zostały zdjęcia przedstawiające głównie dzieci, ponieważ właśnie przez pryzmat dziecięcej wyobraźni poeta pokazuje świat wojny. „...Wiersze powstały w samym środku wojny, w czasie spełniającej się apokalipsy, w epoce broni i nieszczęścia. Wśród tego nieszczęścia Miłosz napisał cykl wierszy, w którym panuje idealny porządek i harmonia, jakby nic się nie działo. Gdy przymierzałam się do robienia wystawy dotyczącej poety, nie miałam wątpliwości, że będzie ona związana właśnie z tym cyklem wierszy. Moi rodzice czytali je mi, gdy byłam dzieckiem i zastanawiałam się wtedy, dlaczego wiersze przeznaczone dla dorosłych są dla mnie takie łatwe w odbiorze. Robiąc tę wystawę, mogłam spróbować sobie odpowiedzieć na to pytanie.” (Justyna Polakowska).
Kolejnym działaniem było spotkanie autorskie ze Zbigniewem Fałtynowiczem, publicystą, bibliografem, eseistą, redaktorem naczelnym kwartalnika „Jaćwież”, połączone z promocją książki pt. „Wieczorem wiatr. Czesław Miłosz i Suwalszczyzna”. Autor opowiadał o związku poety z Suwalszczyzną. Opowieść ta wzbogacona została prezentacją multimedialną pt. „Czesław Miłosz – powrót” pokazującą bogate materiały, jakie Zbigniew Fałtynowicz zgromadził podczas pisania wspomnianej książki. Oglądając ten materiał zdjęciowy uczestnicy spotkania zobaczyli zadumanego poetę oglądającego po wielu latach miejsca, w których przebywał, gdy był młodzieńcem. Materiał zdjęciowy był nie tylko w wersji cyfrowej na ekranie, w zabytkowym wnętrzu Wypożyczalni Literatury Pięknej w Starym Ratuszu były rozstawione licznie zdjęcia pisarza, które potęgowały miły, nostalgiczny klimat opowiadania Zbigniewa Fałtynowicza. Spotkanie prowadziła współorganizatorka imprezy Ewa Zdrojkowska.
7 czerwca 2011 r. w Czytelni Czasopism młodzież z olsztyńskich szkół średnich (m. in. LO I, LO II, LO IX) debatowała na temat twórczości i osoby Czesława Miłosza. Zainteresowanie spotkaniem przerosło nasze oczekiwania. Sala Czytelni „pękała w szwach”. Całe spotkanie moderował Włodzimierz Kowalewski, nauczyciel, prozaik i krytyk, laureat Nagrody Literackiej Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. S. B. Lindego (2003) oraz Literackiej Nagrody Warmii i Mazur Wawrzyn (2008), a także nominowany do nagrody Nike i Paszportu Polityki. Licznie zgromadzona młodzież prowadziła ożywioną dyskusję na następujące zagadnienia: Czy współczesnej młodzieży potrzebny jest poeta „władca dusz”?; Czy zgadzasz się z wizją polskiej literatury zaprezentowaną przez Czesława Miłosza w „Traktacie poetyckim”?; Jak Czesław Miłosz widział nowoczesną Europę?; Czy jest to wizja zgodna z Twoimi wyobrażeniami? W trakcie debaty fragmenty twórczości poety zaprezentowali Alicja Drzewiecka oraz Dominik Jakubczak, studenci Policealnego Studium Aktorskiego im. Aleksandra Sewruka przy Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie.
Młodzież podczas tej debaty doszła do wniosku, że ich pokolenie nie ma przewodników duchowych w osobach poetów i literatów, którymi dla pokolenia ich rodziców byli np. Jacek Karczmarski czy Edward Stachura. Jednak nadrzędnym naszym celem jako organizatorów spotkania było zapoznanie uczestników debaty z twórczością Czesława Miłosza.
Zakończeniem całego projektu był „Salon Miłoszowski”, gdzie Czesław Miłosz, w wykonaniu zaproszonych gości, zabrzmiał po polsku, litewsku, białorusku, rosyjsku i w jidysz. O swych fascynacjach poezją Czesława Miłosza opowiadali: urodzona wilnianka dr Alina Kuzborska, literaturoznawca, adiunkt na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego), były konsul generalny w Wilnie Mieczysław Jackiewicz, profesor doktor habilitowany w zakresie literaturoznawstwa polsko-litewskiego i polsko-białoruskiego, tłumacz literatury litewskiej i rosyjskiej oraz bardzo ciekawy gość spotkania dr Gerardo Beltrán-Cejudo, wykładowca uniwersytecki w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zajmuje się poezją latynoamerykańską oraz teorią i praktyką przekładu literackiego, tłumaczy literaturę piękną na hiszpański z języka polskiego, niemieckiego, angielskiego i litewskiego. Ponadto zaproszeni goście mówili o Wilnie Czesława Miłosza oraz o sztuce przekładu. Uczestników spotkania bardzo fascynowała praca artysty malarza Roberta Listowana, który na żywo tworzył obraz inspirowany poezją i przebiegiem spotkania. Salon otworzyła oraz ciekawie poprowadziła Ewa Zdrojkowska.
Wszystkim imprezom organizowanym w ramach projektu towarzyszyła ekspozycja zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie dotyczących osoby i twórczości Czesława Miłosza. Wśród nich utwory noblisty wydane w drugim obiegu oraz poza granicami Polski, m.in.: Trzy zimy. Londyn : Aneks, 1987 ; Zaczynając od moich ulic. Paryż : Instytut Literacki, 1985 ; Dialog o Wilnie. Warszawa : Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1981.
W trakcie trwania projektu z banerów na filarach atrium Starego Ratusza użytkowników Biblioteki witał wizerunek młodego Czesława Miłosza. Na banerach umieściliśmy również informacje o terminach i rodzaju „miłoszowych” imprez. W porozumieniu z Instytutem Książki włączyliśmy się w ogólnopolskie kalendarium obchodów Roku Czesława Miłosza – wszelkie nasze działania związane z osobą noblisty zostały umieszczone na stronie Instytutu Książki, jak również na materiałach promocyjnych wykorzystywaliśmy oficjalne logo obchodów.
Mamy nadzieję, że wyżej opisane działania owocnie przyczyniły się do popularyzacji sylwetki noblisty w ramach obchodów Roku Czesława Miłosza. Frekwencja na wszystkich spotkaniach zachęca nas, aby podejmować trud pozyskiwania funduszy finansowych poza Biblioteką, które umożliwiają prowadzenie szerszej działalności popularyzatorskiej.