Kamil Stępień. Folksonomie, czyli społecznościowe opisywanie treści. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2010 (Propozycje i Materiały).
Kamil Stępień. Folksonomie, czyli społecznościowe opisywanie treści. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2010 (Propozycje i Materiały).
Web 2.0 doczekał się wreszcie przejrzystego poradnika! Wbrew pozorom temat społecznego tagowania – jak to zauważył także autor – nie poddaje się tak łatwo analizie. Przyczyny są stosunkowo proste: nieustanny rozwój technologii komputerowych oraz poszerzające się, trudne do skategoryzowania, zasoby Internetu.
Web 2.0 tak naprawdę wziął się z chęci jego spersonalizowania, dostosowania do indywidualnych potrzeb. Stąd też bardzo słuszne jest spostrzeżenie autora, że o ile w tradycyjnym systemie opisu treści dokumentów kataloger i użytkownik stoją na dwóch różnych poziomach, o tyle w przypadku dokumentów w Internecie – internauta i użytkownik są pojęciami tożsamymi. Twórca jest jednocześnie odbiorcą i na odwrót. Mechanizm edytowania stron i dokumentów jest wszak dostępny dla wszystkich. I stąd też wzięła się folksonomia, która według autora jest oddolnym, nieautoryzowanym i nieformalnym systemem kategoryzacji treści, gdzie użytkownicy przypisują nowe znaczenia obiektom i rzeczom.
Książka jest próbą wszechstronnego opisania zjawiska folksonomii. Autor wskazuje źródła jego powstania, przedstawia procesy tworzenia, a także podstawowe wady i zalety tzw. tagowania. Folksonomia jest, na obecnym etapie (jak wskazuje autor), cechą charakterystyczną przede wszystkim dla społeczności sieciowych, ale stanowi też przyczynek rozważań na temat jej zastosowania w tradycyjnych systemach bibliotecznych. Jednym z rozwiązań może być na przykład uzupełnienie tradycyjnego opisu dokumentu o dodawane przez użytkowników tagi. Z takim rozwiązaniem spotykamy się już w księgarniach internetowych, gdzie tagi wzbogacają charakterystykę informacyjną książek.
Temat zastosowania folksonomii przy tworzeniu opisów dokumentów (w tradycyjnym rozumieniu) dopiero od niedawna został dostrzeżony i doczekał się kilku publikacji, wskazujących na potrzebę uwzględnienia tych rozwiązań w katalogowaniu bibliotecznym1.
Bardzo dobrze się więc stało, że pozycja ta ukazała się właśnie teraz. W obliczu bowiem spodziewanej debaty na temat przyszłości JHP BN i konieczności likwidacji barier informacyjnych, poprzez włączenie użytkowników Web 2.0 w procesy opracowywania zbiorów, folksonomia będzie coraz bardziej zyskiwała na znaczeniu jako jedno z podstawowych narzędzi kategoryzujących infosferę oraz ułatwiających wyszukiwanie dokumentów.
Joanna Kamińska (red.), Beata Żołędowska-Król (red.). Jakość usług bibliotecznych w społeczeństwie informacyjnym. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2009 (Nauka – Dydaktyka – Praktyka).
W dniach 26-27 lutego 2009 roku, w Katowicach, odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa „Jakość usług bibliotecznych w społeczeństwie informacyjnym”, zorganizowana przez Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego, Bibliotekę Śląską w Katowicach oraz Komisję Zarządzania i Marketingu przy Zarządzie Głównym SBP.
Publikacja jest właśnie prezentacją poglądów uczestników konferencji – pracowników naukowych i bibliotekarzy zajmujących się tym zagadnieniem w placówkach naukowych oraz bibliotekach uniwersyteckich i publicznych.
Tematyka jakości usług (w ujęciu tak kompleksowym jak wyżej prezentowane materiały pokonferencyjne) została przedstawiona wcześniej, m.in. w pracy Elżbiety Barbary Zybert pt. Jakość w działalności bibliotek. Oceny – Pomiary – Narzędzia. O ile jednak praca Zybert była adresowana w większej mierze do praktyków (bibliotekarzy), o tyle Jakość usług bibliotecznych w społeczeństwie informacyjnym jest w przeważającej części prezentacją koncepcji zarządzania jakością. Oczywiście nie jest to minusem. Wyrażone przez autorów poglądy oraz przykłady ich wdrażania w praktyce muszą budzić szacunek. Lektura ta ma bowiem stanowić punkt wyjścia do refleksji i zrewidowania własnych poglądów na temat zarządzania jakością usług bibliotecznych. Z jakim spotka się odzewem – czas pokaże. Osobiście bardziej mnie jednak przekonuje pozycja Zybert, która daje konkretne wskazówki – oparte nie tylko o normę ISO 11620, ale odwołujące się również do Zrównoważonej Karty Wyników – umożliwiające przeprowadzenie badań jakości usług w najmniejszej nawet bibliotece.
Nie można też z pewnością zaliczyć do udanych rozdziału trzeciego, poświęconego standardom pracy i wskaźnikom efektywności bibliotek. Projekt „Analiza funkcjonowania bibliotek naukowych w Polsce” (AFBN) dotyczył obszarów działania bibliotek nakreślonych w normie PN-EN ISO 2789:2005, PN-ISO 11620:2006 oraz raporcie technicznym ISO/TR 20983:2003. Problem w tym, że norma PN-EN ISO 2789:2005 została wycofana bez jakiegokolwiek jej zastąpienia, norma PN-ISO 11620 w kształcie z 2006 roku miała charakter przejściowy albowiem nie uwzględniała w pełni usług bibliotecznych świadczonych drogą elektroniczną i w 2007 roku także została wycofana. Natomiast raport ISO/TR 20983 co prawda odnosił się do usług wspartych technologiami informatycznymi, ale również został wycofany. Te dwa ostatnie dokumenty zastąpiono w 2008 roku normą ISO 11620:2008, o której ani słowa w publikacji.
Mimo wszystko pozycja ta może stanowić doskonałe uzupełnienie wiedzy na temat zarządzania jakością usług. W części pierwszej przedstawiono referaty omawiające główne koncepcje zarządzania jakością (TQM, benchmarking, kaizen). Drugi rozdział poświęcono prezentacji metod i narzędzi pomiaru jakości, ze szczególnym uwzględnieniem badań potrzeb i satysfakcji użytkowników bibliotek. Trzeci rozdział odnosi się do standardów i wskaźników efektywności pracy bibliotek, czwarty natomiast do etycznych wymiarów zarządzania. Rozdział piąty poświęcono omówieniu współczesnych kierunków i tendencji rozwoju zarządzania jakością w bibliotekach.
Bożena Boryczka (red.). E-learning wyzwaniem dla bibliotek: materiały z ogólnopolskiej konferencji, Elbląg, 23-24 września 2009 r.Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2009 (Propozycje i Materiały).
E-learning od początku stwarzał problemy terminologiczne. Biorąc jednak pod uwagę dotychczasową literaturę, można na jej podstawie stwierdzić, że z e-learningiem mamy do czynienia wówczas, gdy proces edukacji wiąże się z korzystaniem z narzędzi elektronicznych – platform edukacyjnych, umożliwiających kontakt ucznia z nauczycielem. Co istotne kontakt ten jest niezależny zarówno od czasu jak i miejsca. Elżbieta Gajek, autorka pierwszego rozdziału pt. E-learning w edukacji, dodaje jeszcze specyfikę metod pracy, które są zakorzenione w tradycji nauczania na odległość.
Zamieszczone w publikacji prace są pokłosiem ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej w dniach 23-24 września 2009 roku w Warmińsko-Mazurskiej Bibliotece Pedagogicznej im. Karola Wojtyły w Elblągu. Materiały konferencyjne zostały uporządkowane w trzy zasadnicze grupy zagadnień: „E-learning w teorii”, „E-learning w kształceniu i doskonaleniu bibliotekarzy” oraz „E-learning w praktyce”.
Podczas lektury tej pozycji nie należy jednak zapominać o tym, że w strukturze systemu edukacji w Polsce nie przewidziano miejsca dla bibliotek publicznych. Dlatego też wszelkie inicjatywy w tym zakresie należy traktować jako działania wspomagające proces edukacji. W związku z tym większość materiałów zamieszczonych w wydawnictwie dotyczy kursów e-learningowych adresowanych głównie do bibliotekarzy. Trudno natomiast odnieść się do prowadzonych przez biblioteki kursów online dla studentów i uczniów, gdyż w materiale zamieszczonym w książce brak danych porównawczych.
Niewątpliwym atutem omawianej pozycji jest artykuł Urszuli Cimoch dotyczący standardów i ewaluacji kursów e-learningowych, zawierający także podstawowe narzędzia służące przeprowadzeniu oceny szkoleń. Interesujący jest także artykuł Macieja Pańki omawiający system Moodle – jedno z najpopularniejszych obecnie rozwiązań stosowanych w kształceniu na odległość oraz przykład jego praktycznego zastosowania w Warmińsko-Mazurskiej Bibliotece im. K. Wojtyły w Elblągu, przedstawiony przez Annę Szeląg.
Generalnie projekty e-learningowe – zarówno te już wdrożone jak i dopiero planowane – mogą stanowić nie tylko o aspiracjach edukacyjnych bibliotek, ale i wpływać na zmianę ich wizerunku. Ten właśnie element – obok kształcenia umiejętności informacyjnych oraz rozwoju tendencji samokształceniowych – stanowił podstawę rozważań uczestników konferencji.
Marcin Drzewiecki (red.). Nowoczesna biblioteka: materiały z ogólnopolskiej, przedzjazdowej konferencji Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Konstancin-Jeziorna, 29-30 maja 2009 r. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2009 (Propozycje i materiały).
Do tradycji Krajowego Zjazdu Delegatów Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich należą przedzjazdowe konferencje naukowe poświęcone istotnym problemom polskiego bibliotekarstwa. Ubiegłorocznej towarzyszyło hasło „Nowoczesnej biblioteki” w ujęciu bardzo szerokim, obejmującym bowiem koncepcje wpływu bibliotek na kształtowanie społeczeństwa wiedzy oraz model wizerunku zawodu bibliotekarza. Konferencję zorganizowano w czterech sesjach, podczas których zaprezentowano referaty na temat zadań bibliotek w systemie nauki i kultury, prawnych aspektów ich działalności, problematyki zawodu bibliotekarza oraz systemu finansowania bibliotek. Moderatorami poszczególnych sesji byli: Ewa Kobierska-Maciuszko, Marcin Drzewiecki, Joanna Pasztaleniec-Jarzyńska oraz Jan Wołosz.
W książce znalazły się materiały będące wynikiem przeprowadzonych badań (analiza oczekiwań pracodawców wobec pracowników zatrudnionych w bibliotekach publicznych i uniwersyteckich), prezentacji aktualnych trendów w bibliotekarstwie oraz służące szeroko pojętej refleksji naukowej. Do tych ostatnich można zaliczyć artykuł Dariusza Grygrowskiego o funkcjach bibliotek w społeczeństwie wiedzy. Równie interesująco Danuta Konieczna przedstawiła nowe trendy w architekturze i organizacji przestrzeni bibliotecznej.
Z kolei Katarzyna Wolff zanalizowała potrzeby i oczekiwania użytkowników bibliotek. Natomiast na temat umiejętności zawodowych bibliotekarzy oraz nowych kierunków kształcenia w zakresie informacji naukowej i bibliotekoznawstwa wypowiedzieli się Jerzy Krawczyk i Dariusz Kuźmina. Całość zamykają aktualne problemy związane z zarządzaniem i finansowaniem działalności bibliotecznej, którym uwagę poświęciły Małgorzata Jezierska i Bogumiła Urban. Osobno natomiast należałoby potraktować artykuły dotyczące statusu prawnego bibliotek oraz szykowanych zmian w polskim prawie bibliotecznym i prawie autorskim. Zwłaszcza kwestie związane z windykacją należności od niesumiennych czytelników, jako temat szczególnie wrażliwy społecznie, należałoby z pewnością kontynuować.
Grażyna Lewandowicz-Nosal (red.), Elżbieta Barbara Zybert (red.). Dzieci, młodzież – Internet – Biblioteka. Wytyczne IFLA Sekcji Bibliotek dla Dzieci i Młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2009 (Nauka – Dydaktyka – Praktyka).
Jako kolejny (już 110) tom z tej serii Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich przygotowało tłumaczenie wytycznych dla bibliotek dziecięcych i młodzieżowych. Wytyczne te, opracowane przez Sekcję Bibliotek dla Dzieci i Młodzieży, wynikają z zapisów Międzynarodowej Konwencji o Prawach Dziecka przyjętej przez ONZ w 1989 roku. Głównym punktem Konwencji jest wspieranie wszystkich dzieci w osiąganiu pełnego potencjału rozwojowego, a w tym także dostępu do informacji, dokumentów i programów. Publikacja zawiera cztery przetłumaczone dokumenty: wytyczne IFLA dla bibliotek obsługujących niemowlęta i małe dzieci, wytyczne dotyczące usług w bibliotekach dla dzieci, wytyczne dla bibliotek obsługujących młodzież oraz deklarację „Internet i biblioteki dla dzieci”.
Dla polskiego bibliotekarstwa szczególne znaczenie mogą mieć wytyczne dla bibliotek obsługujących niemowlęta i dzieci do lat trzech, bowiem to zagadnienie jest na polskim gruncie jak dotąd nieznane. Przy okazji wytyczne proponują bardzo przydatne narzędzie służące analizie miejsca biblioteki nie tylko w realizacji samych działań, ale i konstruowania strategii biblioteki. Przykłady konkretnych rozwiązań i wdrożeń wytycznych IFLA zaproponowanych przez biblioteki z całego świata, stanowią doskonały punkt odniesienia do potencjalnych planów bibliotek. Także wytyczne dla placówek obsługujących młodzież zawierają narzędzie służące analizie oraz przykłady konkretnych działań bibliotecznych, których adresatem jest młodzież (m.in. „Noc w bibliotece”, „Twórczy performans”, czy też zajęcia dla młodzieży niewidomej lub słabowidzącej).
I chociażby ze względu na te konkretne propozycje książka ta z pewnością zasługuje na poczesne miejsce na regale bibliotekarza.
