VIII. Programy pomocowe.
W Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Olsztynie realizowano następujące projekty:
- Dofinansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
- Biblioteka+ – kontynuowano realizację programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, którego celem jest przekształcenie polskich bibliotek gminnych w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury oraz ośrodki życia społecznego, a także wprowadzenie systemu certyfikującego dla bibliotek. W ramach programu:
- prowadzono konsultacje w zakresie założeń programu z przedstawicielami Instytutu Książki;
- uczestniczono w spotkaniach koordynatorów regionalnych;
- prowadzono prace związane z procesem przygotowania szkoleń dla bibliotekarzy (opracowano koncepcję badania potrzeb szkoleniowych, przeprowadzono i opracowano badania; sporządzono „Wniosek o dotację na nieodpłatne szkolenia dla bibliotekarzy z bibliotek publicznych w gminach wiejskich, wiejsko-miejskich i miejskich do 15 tysięcy mieszkańców w województwie warmińsko-mazurskim w roku 2010”);
- testowano i opiniowano nowo budowany program biblioteczny MAK+.
- Dofinansowane ze środków Instytutu Książki i Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego:
- Dyskusyjne Kluby Książki – kontynuowano koordynację projektu w skali województwa. W ramach działań DKK:
- zorganizowano 268 spotkań dyskusyjnych, w których uczestniczyło 2442 uczestników;
- zakupiono 1319 wol. książek, które rozesłano do poszczególnych DKK;
- zorganizowano 28 spotkań autorskich z: H. Klimko-Dobrzanieckim (1), I. Sową (8), W. Kuczokiem (2), M. Kalicińską (1), B. Ciwoniuk (1), E. Nowak (5), A. Onichimowską (3), W. Kowalewskim (1), W. Widłakiem (1), M. Czubajem (2), I. Klebańską (1), A. Bonieckim (2);
- zorganizowano Wojewódzki Zlot Moderatorów. W ramach Zlotu odbyło się spotkanie dyskusyjne DKK, moderowane przez Irenę Telesz, aktorkę olsztyńskiego Teatru im. Stefana Jaracza, podczas którego omówiono książkę M. Kalicińskiej „Dom nad rozlewiskiem”. Odbył się również wykład tematyczny „Jak umiejętnie poprowadzić spotkanie autorskie? Jak dobrze zadawać pytania?” wygłoszony przez Kazimierę Szczukę;
- przygotowano i aktualizowano podstronę internetową projektu (1901 odwiedzin);
- uczestniczono w 2 spotkaniach wojewódzkich koordynatorów w Warszawie;
- podpisano „Umowę o współpracy na rok 2010” pomiędzy Instytutem Książki i WBP w Olsztynie;
Łącznie w ramach DKK w 2009 r. odbyło się 297 wydarzeń, w których udział wzięło 5254 uczestników.
- Dofinansowane ze środków Unii Europejskiej:
- „Z Danii do Polski – transfer wiedzy i doświadczeń zawodowych” – projekt dofinansowany z Funduszu Małych Grantów Transgranicznych i Międzyregionalnych ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego. W 2009 r. odbyły się główne działania projektowe. Były to:
- warsztaty z zakresu umiejętności interpersonalnych oraz podstawowej wiedzy o bibliotekach publicznych w Danii (Kraplewo, 16-17.06.2009 r.);
- warsztaty w Danii (Bornholm, 14-16.09.2009 r.), mające na celu transfer wiedzy z Bornholmu do bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego w zakresie nowych, nietradycyjnych usług związanych np. z pracą z osobami starszymi, niepełnosprawnymi, dostawą usług na rzecz rozwoju środowiska lokalnego, czy rolą bibliotek w społeczeństwie informacyjnym. Program warsztatów obejmował wizyty w placówkach bibliotecznych i wykłady;
- konferencja podsumowująca projekt, na której zaprezentowano „Katalog nowych usług do wdrażania w publicznych bibliotekach gminnych”, stworzony przez uczestników projektu na podstawie warsztatów w Danii. Konferencji towarzyszył wykład pt. ”User is the king! Rola biblioteki publicznej w zaspokajaniu potrzeb użytkowników w środowisku wirtualnym”, wygłoszony przez dr Bożenę Jaskowską z Biblioteki Uniwersytetu Rzeszowskiego;
- rozbudowano stronę internetową projektu http://www.wbp.olsztyn.pl/programy/zdaniidopolski/, (udostępniono na niej m.in. „Katalog nowych usług do wdrażania w publicznych bibliotekach gminnych”).
- Dofinansowane ze środków samorządowych:
- „Majowe spotkania z książką” – projekt dofinansowany z Urzędu Miasta Olsztyn. W Spotkaniach uczestniczyli mieszkańcy miasta, w tym młodzież szkół średnich. Uczestnicy spotkań otrzymali opracowane i wydane przez WBP wydawnictwo – folder prezentujący wybór najciekawszych książek o Olsztynie. W ramach realizacji projektu pod hasłem „Dziennik Literacki Olsztyna” w dniach 8-26 maja 2009 r. zorganizowano:
- 9 spotkań popularyzujących dorobek twórczości olsztyńskich autorów książek oraz ludzi kultury;
- wernisaż wystawy ilustracji do 2 komiksów „Legend warmińskich”;
- wręczenie czytelnikom wyróżniającym się wysoką liczbą wypożyczonych książek (młodzieży szkół średnich) złotych kart WBP i zestawów 5 książek twórców olsztyńskich;
- wystawy książek promujące wydawnictwa wydane w Olsztynie, poświęcone Olsztynowi oraz publikacje poszczególnych autorów.
- „Wirtualna Powiatowa Biblioteka Publiczna” – kontynuowano projekt zgodnie z umową zawartą z Zarządem Powiatu Olsztyńskiego Ziemskiego, m.in.:
- 25.02.2009 r. zorganizowano szkolenie z zakresu programu MAK dla 19 osób z całego powiatu;
- aktualizowano, nadzorowano, rozbudowywano stronę internetową WPBP (2276 odwiedzin strony);
- koordynowano prace nad tworzeniem i modyfikacją katalogu centralnego książek bibliotek, uczestniczących w projekcie (stan bazy na koniec 2009 r.: 127 338 dokumentów, wzrost o 16 296 w porównaniu z 2008 r.);
- zorganizowano wyjazd na międzynarodową konferencję naukową pt. ”Polska i norweska książka obrazkowa – uczynić dzieci czytelnikami”, w którym udział wzięli przedstawiciele bibliotek uczestniczących w WPBP (z Barczewa, Biskupca, Dobrego Miasta, Olsztynka i WBP w Olsztynie);
- wykonano 33 wizyty do bibliotek i filii, biorących udział w programie (instalacja, konfiguracja sprzętu, sieci i oprogramowania komputerowego, naprawa, instalacja programu MAK) oraz pomocy merytorycznej (koordynacja realizacji projektu, kontrola wykonywanych prac, konsultacje w zakresie wprowadzania opisów bibliograficznych do bazy oraz automatyzacji czynności bibliotecznych).
- „BIL – Baza Informacji Lokalnej” – kontynuowano projekt. Wybrane działania:
- nadzorowano stronę internetową BIL: www.bil-wm.pl (wykonano 14 przeglądów baz). Na koniec roku kalendarzowego na stronie internetowej dostępnych było 51 baz informacji lokalnej;
- promowano ideę BIL, m.in. poprzez informowanie poszczególnych bibliotek na szkoleniach;
- przygotowano koncepcję realizacji BIL na 2010 r.
- Projekty dofinansowane przez fundacje:
- „Program Rozwoju Bibliotek” – program, którego grantodawcą jest Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, partner Fundacji Billa i Melindy Gatesów. Projekt realizuje Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Poprzez wyposażenie w sprzęt komputerowy oraz szeroko zakrojony program szkoleniowy projekt ma pomóc małym bibliotekom (z miejscowości do 20 tys. mieszkańców) przekształcać się w nowoczesne ośrodki wiedzy i informacji oraz lokalnego życia kulturalnego. WBP w Olsztynie koordynuje działania projektu w bibliotekach województwa warmińsko-mazurskiego. W ramach realizacji projektu:
- zorganizowano cykl 5 spotkań informacyjnych, dotyczących rekrutacji do I rundy PRB dla bibliotek publicznych z terenu województwa oraz udzielano konsultacji nt. warunków uczestnictwa w programie i wyników rekrutacji;
- w okresie rekrutacji do Programu prowadzono na bieżąco instruktaż w zakresie prawidłowego wypełniania wniosków w internetowym generatorze wniosków;
- zorganizowano uroczystość podpisania trójstronnego Porozumienia o Współpracy pomiędzy Wojewodą Warmińsko-Mazurskim, Marszałkiem Województwa Warmińsko-Mazurskiego i Fundacją Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (29.06.2009 r.);
- 07.10.2009 r. zorganizowano Regionalne Spotkanie Informacyjne dla uczestników I rundy PRB z udziałem przedstawicieli Samorządu, Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, Centrum Aktywności Lokalnej, prasy i telewizji;
- współpracowano przy organizacji i przebiegu szkoleń dla bibliotekarzy (pomoc logistyczna, wizytacje szkoleń);
- zredagowano 5 numerów Biuletynu PRB dla województwa warmińsko-mazurskiego oraz utworzono bazę adresową do jego dystrybucji;
- uczestniczono w 4 ogólnopolskich spotkaniach koordynatorów w Warszawie oraz 2 sesjach szkoleń dla Działów Instrukcyjno-Metodycznych;
- przygotowano i aktualizowano podstronę internetową projektu (1703 odwiedziny).
- Finansowane ze środków własnych WBP:
- „Czytamy” – kontynuowano akcję mającą na celu zachęcenie czytelników do sięgania po ciekawe lektury, polecane przez znanych (ale nie tylko) mieszkańców Olsztyna i regionu. Co miesiąc ukazywały się rekomendacje dowolnie wybranej lektury. W 2009 r. książki polecali m.in.: Roman Ławrynowicz, Zbigniew Chojnowski, Ewa Pohlke-Bażanowska, abp Edmund Piszcz. Rekomendacje ukazywały się co miesiąc na stronie www.wbp.olsztyn.pl/programy/czytamy/ oraz w Starym Ratuszu w Wypożyczalni Literatury Pięknej i Obcojęzycznej.
- Przegląd Wydawnictw Regionalnych ph.: „MojeTwojeNasze” – odbyła się II edycja Przeglądu będącego spotkaniem wydawców, bibliotekarzy i czytelników. W ramach Przeglądu przeprowadzono następujące działania:
- targi książek biorących udział w Przeglądzie,
- wystawy:
- ilustracji Edwarda Ratuszyńskiego do książki „Miasto Bajek” Agaty Grzegorczyk‑Wosiek,
- maszyn do pisania,
- książek „Zabytkom na odsiecz! Grody, zamki i twierdze na Warmii i Mazurach”,
- warsztaty:
- czerpania papieru,
- pisania gęsim piórem,
- pisania na maszynach,
- warsztaty dla bibliotekarzy „Twórcze spotkania z książką. Cz. 2”,
- loterię książkową,
- „Głośne czytanie” (czytanie fragmentów wybranych książek prezentowanych na Przeglądzie),
- dwa spektakle Wrocławskiego Teatru Lalek w konwencji wiktoriańskiego teatru papierowego („Bracia korsykańscy” A. Dumasa),
- konkurs Ars Libris (w drodze internetowego głosowania czytelnicy wybrali najciekawiej pod względem edytorskim wydaną książkę, biorącą udział w Przeglądzie. Nagrodę ufundowaną przez Prezydenta Miasta Olsztyna otrzymała książka „Mazury Garbate” Wojciecha Kujawskiego).
- „Zabytkobranie” – projekt realizowano w ramach corocznych obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa (maj-październik 2009). Jego celem było spopularyzowanie mało znanych, zabytkowych obiektów Warmii i Mazur, będących częścią dziedzictwa kulturowego regionu. W ramach realizacji projektu stworzono stronę internetową http://www.wbp.olsztyn.pl/zabytkobranie, na której zaprezentowano zabytki i ich historię oraz umożliwiono czytelnikom głosowanie na najciekawsze miejsce w regionie. Strona realizowana była pod nadzorem merytorycznym Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Olsztynie.
Ważniejsze projekty realizowane przez biblioteki publiczne województwa warmińsko-mazurskiego:
- Projekty dofinansowane za pośrednictwem organów rządowych:
- Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
- W ramach ministerialnego Programu „Infrastruktura Bibliotek” o dotację na podniesienie standardów lokalowych i estetycznych placówek z województwa warmińsko-mazurskiego ubiegało się 35 bibliotek. Dotację przyznano 8 placówkom. Były to: GBP w Biskupcu (60 tys. zł), M-GBP w Dobrym Mieście (40 tys. zł), MGBP w Lidzbarku (25 tys. zł), GBP w Lipowcu (60 tys. zł), M-GBP w Nidzicy (55 tys. zł), M-GBP w Pasłęku (60 tys. zł), M-GBP w Suszu (40 tys. zł) i M-GBP w Tolkmicku (30 tys. zł).
- Biblioteka Elbląska:
- „Od wiedzy tajemnej o ziołach wszelakich do początków botaniki” – projekt finansowany z Funduszu Promocji Kultury. Projekt zakłada konserwację zespołu zielników ze zbiorów zabytkowych BE, pochodzących z XV-XVIII w. Celem planowanych prac konserwatorskich było przywrócenie zielnikom wartości estetycznej i użytkowej, zabezpieczenie ich przed dalszym, postepującym niszczeniem oraz umozliwienie ich ekspozycji i digitalizacji.
- „Współfinansowanie zakupu wyposażenia pracowni konserwacji działu Zbiorów Zabytkowych Biblioteki” – projekt finansowany z Funduszu Promocji Kultury. Celem projektu było uzupełnienie wyposażenia pracowni konserwacji zbiorów zabytkowych Biblioteki Elbląskiej. Uzupełnienie wyposażenia pracowni o urządzenia i narzędzia konserwatorskie pozwoliło na prowadzenie praktyk dla studentów konserwacji zabytków oraz prowadzenie praktyk indywidualnych przy obiektach o najwyższym stopniu zniszczenia.
- „Rozbudowa Elektronicznego Systemu Informacji Biblioteki Elbląskiej. Utworzenie elektronicznego katalogu prasy regionalnej od 1800 r. do 1941 r.” – projekt finansowany z Programu „Tworzenie i wdrażanie systemów informatycznych w sferze kultury”. Projekt zakłada rozpoczęcie procesu digitalizacji zasobów prasowych z lat 1800–1941 o dużej wartości poznawczej, źródłowej i historycznej, znajdujących się w posiadaniu BE. Ze środków MKiDN zakupiono: specjalistyczny skaner do formatu A1, ze środków własnych komputer wraz z oprogramowaniem podstawowym i dysk sieciowy.
- „Od wiedzy do efektów” – badanie i analiza czytelnictwa oraz korzystania z komputerów i Internetu wśród młodzieży gimnazjalnej z terenu Elbląga i powiatu elbląskiego. Na ich podstawie powstał raport autorstwa dr Zofii Zasackiej pt. „Nastoletni czytelnicy – podobieństwa i dystanse”. Bibliotekarze BE uczestniczyli w szkoleniach z zakresu zarządzania przez cele i kreowania wizerunku firmy oraz w kursie biblioterapii. Dla grona bibliotekarzy (także spoza Elbląga i powiatu) zorganizowano konferencję pt. „Animacja czytelnicza gimnazjalistów w bibliotekach”. Przeszkolony zespół bibliotekarzy BE opracował program animacji czytelnictwa gimnazjalistów w swojej placówce.
- Festiwal „4. Pory Książki” – projekt służący całorocznej promocji czytelnictwa i współczesnej literatury polskiej. Głównym jego elementem są spotkania autorskie. Towarzyszą im imprezy okołoliterackie, przygotowywane z myślą o tych, którzy na co dzień nie uczestniczą w sposób czynny w życiu literackim.
W 2009 r. w BE odbyły się trzy Pory Ksiązki: Pora Poezji, POPLIT, Pora Prozy.
- MBP Ełk:
- „Kulturany, edukacyjny i informacyjny puls miasta” – celem projektu było takie unowocześnienie MBP w Ełku, by odpowiadała wyzwaniom, którym sprostać muszą nowoczene biblioteki publiczne. W ramach projektu:
- wymieniono 10 komputerów dla pracowników biblioteki; zakupiono drukarkę laserową i skaner do negatywów;
- w czytelni dla dzieci częściowo wymieniono meble, stworzono 6 stanowisk komputerowych dla dzieci, w tym jedno dla maluchów. Zakupiono zestawy gier i programów edukacyjnych PC dla najmłodszych, zestaw gier tradycyjnych, telewizor LCD i kino domowe;
- salę konferencyjną wyposażono w ekran projekcyjny oraz projektor, sprzęt nagłośnieniowy, a także tablicę interaktywną;
- zorganizowano stanowisko komputerowe dla osób niewidomych i niedowidzących. Proste w obsłudze urządzenie lektorskie, zbudowane na bazie komputera PC, służy do odczytywania informacji ze skanera, płyt CD, Internetu lub innych źródeł. Stanowisko wyposażono również w powiększalnik stacjonarny do czytania tekstów;
- salę komputerową wyposażono dodatkowo w 55-calowy telewizor, kino domowe, a także stanowisko wyposażone w gramofon i niezbędny sprzęt do słuchania muzyki zarówno ze starych płyt winylowych, jak i CD.
- „Kalejdoskop Kultur: Rosja” – imprezę zorganizowano przy współpracy z Rosyjskim Centrum Nauki i Kultury w Gdańsku oraz Rosyjskim Ośrodkiem Nauki i Kultury w Warszawie. W dwudniowej imprezie uczestniczyło ponad 700 osób. W ciągu dwóch dni projektu odbyły się:
- wernisaż książek rosyjskich dla dzieci i młodzieży;
- 4 spektakle bajek rosyjskich dla dzieci: „O rybaku i złotej rybce” oraz „O Księżniczce, która się nigdy nie śmiała” w wykonaniu Teatru Cieni „Latarenka”. Spektakle obejrzało ponad 300 przedszkolaków;
- wernisaż wystawy fotograficznej „Współczesna Rosja”, połączony z prelekcją dla młodzieży nt. literatury rosyjskiej, wygłoszoną przez dr. Grzegorza Szymczaka z Instytutu Rusycystki UW;
- projekcja filmu „Aelita” z muzyką na żywo w wykonaniu zespołu Drobjazzg;
- rozstrzygnięcie konkursu dla dzieci na ilustracje do bajek rosyjskich (na konkurs wpłynęło ok. 100 prac);
- wernisaż wystawy współczesnej literatury rosyjskiej;
- Wieczór Rosyjski, podczas którego odbyło się otwarcie wystawy fotograficznej „Stara Moskwa”, spotkanie z pisarzem Wiktorem Jerofiejewem, recital rosyjskich pieśni i ballad w wykonaniu Macieja Wróblewskiego oraz poczęstunek w stylu rosyjskim dla wszystkich przybyłych.
- M-GBP Nidzica: „II Maraton Kulturalny – nidzickie spotkania z książką i teatrem” – projekt dofinansowany w ramach Programu „Promocja Czytelnictwa”. W trakcie 3-dniowego Maratonu odbyły się:
- spotkania autorskie z Joanną Fabicką, Izabelą Klebańską, Arkadiuszem Niemirskim, Erwinem Krukiem i Arturem Andrusem;
- dwa warsztaty plastyczne z ilustratorami książek: Wojciechem Kołyszko i Jovanką Tomaszewską;
- spektakle teatralne („Sznurkowe skrzaty” i „Mantratrans”);
- wystawy („Zamkowy smok” oraz „Miasto Bajek”);
- kiermasz ksiązki.
Program obejmował wszystkie grupy wiekowe. W Maratonie wzięło udział ponad 1200 osób.
- MBP Olsztyn: „SOFFA – SuperOrbitalny Festiwal Filmów Amatorskich” – warsztaty i konkurs skierowane do młodych filmowców-amatorów.
- BP Pasłęk: „Bajkomania – promocja literatury dziecięcej” – projekt realizowany w ramach Programu „Literatura i czytelnictwo”, Priorytet 1: Promocja literatury i piśmiennictwa kulturalnego. Jego celem było rozbudzanie zainteresowań i potrzeb czytelniczych dzieci w wieku 3-5 lat. Grupa docelowa: 200 dzieci w wieku 3-5 lat, głównie nieobjętych opieką przedszkolną, 100 rodziców lub opiekunów. W ramach projektu zrealizowane zostały 4 spotkania z autorami i ilustratorami książek dla dzieci, 3 spektakle teatralne, 14 spotkań w Oddziale dla Dzieci pod hasłem „Poczytaj i pobaw się ze mną”. Cotygodniowe spotkania dla dzieci oraz ich rodziców lub opiekunów obejmowały m.in. zabawy i konkursy literackie, zajęcia plastyczne, głośne czytanie bajek. Zorganizowano również warsztaty dla rodziców z zakresu biblioterapii. W projekcie udział wzięło ponad 600 osób (planowano 300).
- M-GBP Pisz: „Biblioteka bez barier”. W ramach projektu wyremontowano parter budynku bibliotecznego, przystosowując obiekt do potrzeb czytelników niepełnosprawnych: wykonano podjazd i poszerzono drzwi wejściowe, przystosowano toaletę dla osób niepełnosprawnych i zakupiono schodołaz do przemieszczania się na wszystkie piętra budynku. W tym samym czasie wykonano również remont Oddziału dla Dzieci i holu wejściowego: wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, instalację elektryczną i grzewczą w całym budynku, a także unowocześniono stylistykę ścian.
- MBP Szczytno:
- „Do literatury przez teatr”. Celem projektu, skierowanego do wszystkich mieszkańców Szczytna i okolic, było promowanie literatury i czytelnictwa poprzez organizację wydarzeń literacko-teatralnych, wzbogacenie życia kulturalnego mieszkańców Szczytna i okolic. W okresie od 2.03 do 1.12.2009 r. odbyło się 7 spotkań literacko-teatralnych, wzbogaconych każdorazowo wystawą. Spektakle zagrali artyści z Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie oraz krakowski teatr ART-RE. Wydano folder „Do literatury przez teatr”, zawierający informacje o wystawianych sztukach, ich autorach oraz wystawach i książkach na nich prezentowanych. Z projektu skorzystało 2670 osób.
- „Szczycieńska biblioteka XXI wieku”. Celem projektu była poprawa warunków funkcjonowania oraz rozszerzenie i wzbogacenie oferty MBP w Szczytnie poprzez zakup sprzętu i wyposażenia, pozwalającego na automatyzację wszystkich procesów bibliotecznych i podwyższenie standardów świadczonych usług. W ramach projektu zakupiono 37 sztuk wyposażenia i sprzętu (m.in. lady biblioteczne, komputery, drukarki, laminatory), rozbudowano sieć elektryczną i komputerową, co pozwoliło na skomputeryzowanie 6 stanowisk pracy bibliotekarzy.
- Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (Poakcesyjny Program Wsparcia Obszarów Wiejskich):
- GBP Barciany: „Biblioteka dobrym miejscem dla człowieka”. Projekt zrealizowano ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Integracji Społecznej. Celem projektu było promowanie biblioteki poprzez aktywizację i integrację społeczności lokalnej, wskazanie na bibliotekę jako miejsce przyjazne dla użytkowników.
Realizacja projektu obejmowała trzy 12-osobowe grupy: I – dzieci w wieku 8-13 lat i osoby niepełnosprawne, II – młodzież, III – osoby dorosłe (renciści, emeryci, osoby bezrobotne).
Część projektu skierowana do dzieci obejmowała zajęcia z psychologiem, plastykiem, organizację czasu ferii zimowych oraz przedstawienie dla dzieci w wykonaniu aktorów z Teatru im. Stefana Jaracza z Olsztynie.
Młodzież uczestniczyła w warsztatach informatycznych, fotograficznych, dziennikarskich. Zorganizowano wycieczkę do Olsztyna, gdzie młodzież zwiedziła filie MBP w Olsztynie: „Planetę 11” i „Abecadło”.
Osoby dorosłe uczyły się podstaw obsługi komputera. Zorganizowano wystawę fotograficzną pt. „Barciany 2009 w fotografii”.
- GBP Biskupiec: „Dla juniora i seniora. Spotkania kulturalno-integracyjne” – projekt partnerski zrealizowany wspólnie z Gminnym Ośrodkiem Kultury i Klubem Seniora „Radość” w Biskupcu. Celem projektu były m.in.: integracja oraz aktywizacja młodego i starszego pokolenia, popularyzacja czytelnictwa, poznanie tradycji lokalnych i regionalnych.
W ramach projektu 2 razy w miesiącu odbywały się zajęcia plastyczno-techniczne dla dzieci, teatralno-muzyczne dla dzieci i młodzieży oraz komputerowe dla seniorów. Organizowano imprezy okolicznościowe, np. z okazji Dnia Seniora, Andrzejek, Tygodnia Bibliotek itp. Odbyły się również: konkurs na najpiękniejsza palmę wielkanocną oraz wycieczka do Szymbarka i Wieżycy.
Ze środków projektu GBP w Biskupcu zakupila 1 komputer oraz aparat cyfrowy.
- GBP Dubeninki: Warsztaty ceramiczne, przeprowadzone w filii GBP w Żytkiejmach. Warsztaty zakończyły się wystawą ceramiki w bibliotece oraz stworzeniem folderu „Ceramika-szczypta swojskiego klimatu”.
- GBP Markusy:
- „Czas spędzony w bibliotece nie jest czasem straconym” (w ramach Programu Integracji Społecznej). Projekt był wspólfinansowany przez Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W ramach projektu w czasie ferii zimowych (3-14.02.2009 r.) zapewniono opiekę nad dziećmi i młodzieżą oraz zorganizowano im czas wolny. Program zawierał m.in. głośne czytanie, zajęcia plastyczno-techniczne oraz wycieczkę do skansenu w Szymbarku. W wycieczce udział wzięło 86 uczestników, w całym projekcie – 146 osób.
- „Razem możemy więcej” (w ramach Programu Integracji Społecznej). Odbiorcy: dzieci i młodzież w wieku 2-25 lat z terenu gminy Markusy. Czas trwania: styczeń-listopad 2009 r. Projekt zapewniał dzieciom i młodzieży pomoc w nauce, zajęcia sportowe, muzyczne, edukacyjne, kulinarne, plastyczno-techniczne i informatyczne, kurs tańca nowoczesnego i konkurs karaoke. Z usług projektu skorzystało w tym czasie średnio ok. 50 osób miesięcznie.
- „W krainie poezji polskiej” (w ramach Programu Integracji Społecznej) Projekt obejmował konkurs recytatorski, quiz i warsztaty teatralne. Uczestnikami konkursu było 39 uczniów ze szkół podstawowych i gimnazjum ze Zwierzna, Żurawca i Stankowa. Wśród widowni znaleźli się przedstawiciele władz samorządu, dyrektorzy szkół i mieszkańcy gminy. W warsztatach teatralnych udział wzięło 119 uczniów.
- MB Pieniężno: Warsztaty Artystyczne „Talent i Pasja” (II edycja projektu). Działania projektu obejmowały 113 godzin warsztatów artystycznych dla mieszkańców gminy. Były to zajęcia z malarstwa, rzeźbiarstwa, decoupage’u, wyrobu ozdób z nici, makaronu, wikliny papierowej, haftu krzyżykowego. Odbył się także plener malarsko-rzeźbiarski z udziałem artystów z Polski, Ukrainy, Rosji. Zorganizowany został „Twórczy Piknik Rodzinny” i wystawa powstałych prac. W ramach projektu wydano również album fotograficzny o Pieniężnie oraz katalog z warsztatów. W warsztatach wzięły udział 123 osoby, w tym 25 artystów – w efekcie powstało 641 prac.
- GBP Pozezdrze:
- „Dialog z małą sceną” (w ramach Programu Integracji Społecznej). Celem projektu było przybliżenie uczestnikom świata teatru. Projekt powołał do życia Klub Teatralny, złożony z 2 grup – dzieci i młodzieży, po 15 os. każda. Grupy odbyły trzy wyjazdy do Teatrów w Białymstoku, Olsztynie i Gdyni, przygotowały i wystawiły po 1 sztuce dla społeczności lokalnej. W projekcie współpracowaliśmy ze Szkołą Podstawową w Pozezdrzu.
- „Z Rodziną silniejsi”. Projekt zakładał integrację społeczną co najmniej 20 rodzin – mieszkańców gminy. Biblioteka świadczyła usługi w wymiarze 20 godzin miesięcznie. W ramach projektu odbyło się 5 wyjazdów do znanych miejsc Warmii i Mazur: Muzem M. Kajki w Ogródku, Muzeum K. I. Gałczyńskiego w Praniu, Sanktuarium w Studzienicznej, Fromborka, Puszczy Boreckiej, Szlaku legend Jadwigi Tressenberg, Pięknej Góry w Gołdapi, Muzem Kultury Ludowej w Węgorzewie.
- BPMiG Tolkmicko: „Śladami mistrza K. I. Gałczyńskiego i kultury Warmii i Mazur” (w ramach Programu Integracji Społecznej). W projekcie zorganizowano wyjazd integracyjny dla osób starszych do leśniczówki w Praniu i Parku Etnograficznego w Olsztynku.
- Projekty dofinansowane przez Instytut Książki:
- BP Pasłęk: „Festiwal 4 Pory Książki: POPLIT, Pora Prozy”. Grupą docelową POPLIT-u były dzieci powyżej 3 roku życia. Zorganizowano dla nich 3 spotkania autorskie i przedstawienie lalkowe. W Porze Prozy grupą docelową byli dorośli mieszkańcy miasta i gminy Pasłęk i uczniowie szkół średnich. Działania: spotkania autorskie, debata „Polska literatura współczesna w odbiorze młodzieży”, spektakl „Teatru przy stoliku”.
We wszystkich imprezach wzięło udział ponad 500 osób.
- GBP Świątki: „II Festiwal 4 Pory Książki: POPLIT”. W pierwszym dniu festiwalu, sygnowanym hasłem „Czas na komiks”, odbyły się spotkania z twórcami komiksów warmińskich, warsztaty rysowania komiksów, wystawa grafiki komiksowej i kiermasz komiksów. W drugim, trzecim i czwartym dniu festiwalu odbyły się spotkania autorskie, koncert zespołu szantowego oraz otwarcie wystawy „Stary portret rodzinny”.
- Projekty dofinansowane ze środków Unii Europejskiej:
- M-GBP Pasłęk: „Edukacja nieaktywnych zawodowo mieszkańców miasta i gminy Pasłęk w dziedzinie literatury, historii i obsługi komputera”. Projekt realizowano w ramach EFS – Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytetu IX: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach. Grupą docelową były osoby po 50 roku życia z terenu miasta i gminy Pasłęk, które w ostatnich latach zakończyły działalność zawodową, przechodząc na emeryturę lub rentę. Działania projektu objęły realizację 7 spotkań autorskich, 5 wykładów dotyczących literatury, 6 wykładów dotyczących historii, 2 kursów komputerowych dla seniorów, które ukończyły 22 osoby. Dodatkowym efektem projektu było założenie z inicjatywy BP w Pasłęku Stowarzyszenia „Pasłęcki Uniwersytet Trzeciego Wieku” z siedzibą w budynku biblioteki (większość słuchaczy to uczestnicy realizowanego wcześniej projektu).
- Projekty dofinansowane za pośrednictwem samorządów różnego szczebla:
- GBP Barciany: „Biblioteka – Uczy – Bawi – Cieszy”. Projekt skierowany był do rodzin, w których występują zaniedbania wychowawcze wobec dzieci, wynikające z problemów alkoholowych rodziców. Celem projektu była aktywizacja i wspomaganie rodzin dysfunkcyjnych poprzez organizowanie zajęć rekreacyjnych podczas wakacji: wspólnych zabaw, ognisk i zawodów sportowych, pokazu mody dziecięcej oraz Nocy w Bibliotece. Wszystkie działania miały na celu zachęcenie dzieci do poszerzania wiedzy, podnoszenia umiejętności oraz zacieśnienie więzi rodzicielskich.
- MBP Bartoszyce: „Fotokreacje Powiatu Bartoszyckiego”. Projekt odbył się w ramach konkursu z zakresu „Kultura, sztuka, ochrona dóbr tradycji – wspieranie inicjatyw mających na celu popularyzację twórczości lokalnej”, ogłoszonego przez Zarząd Powiatu Bartoszyckiego. Miejska Biblioteka Publiczna w Bartoszycach realizowała projekt od lipca do listopada 2009 r. jako partner Warmińskiego Towarzystwa Fotograficznego. Zorganizowano 14 jednodniowych plenerów fotograficznych na przełomie lipca i sierpnia na terenie powiatu bartoszyckiego. Efektem były 2 wystawy fotograficzne: „Mikro makro świat powiatu” oraz „Fotokreacja dóbr kultury powiatu bartoszyckiego”. Prace prezentowane były w instytucjach kultury na terenie powiatu bartoszyckiego. W Bartoszycach odbyły się także wernisaż i pokaz multimedialny podsumowujący projekt.
- MBP Braniewo:
- „Bł. Regina Protmann, założycielka Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny, Patronka Miasta Braniewa” – projekt zrealizowany w ramach obchodów 10-lecia beatyfikacji Reginy Protmann, finansowany przez Starostwo Powiatowe oraz Burmistrza i Radę Miasta Braniewa. W ramach projektu odbyły się m.in: konkurs plastyczny dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów, dwuetapowy konkurs wiedzy, prezentacje multimedialne.
- „Obchody 25. Rocznicy Śmierci ks. Jerzego Popiełuszki, Patrioty i Męczennika” – projekt sfinansowały NSZZ „Solidarność” w Braniewie, Starostwo Powiatowe, Burmistrz Miasta Braniewa oraz Fundacja im. Mikołaja Kopernika. Projekt obejmował dwuetapowy konkurs wiedzy, konkurs prezentacji multimedialnych, projekcję filmu pt. „Popiełuszko. Wolność jest w nas” oraz wystawę pt. „Jerzy Popiełuszko, Sługa Boży, Patriota i Męczennik”.
- GBP Braniewo:
- „VIII Przegląd Twórczości Artystycznej Dzieci i Młodzieży 2009” sfinansowany przez Urząd Gminy Braniewo, Urząd Miasta Braniewa, Nadleśnictwo Zaporowo, Starostwo Powiatowe w Braniewie i Piekarnię Lubomino. W konkursie, który obejmował takie formy artystyczne jak: taniec, teatr i śpiew, udział wzięło 350 uczestników z gminy Braniewo, z Pasłęka i Pieniężna.
- XVI Plener Malarski pod hasłem „Warmio Moja Miła”. Projekt sfinansował Urząd Gminy Braniewo. W efekcie pleneru zorganizowano wystawę 62 prac twórców z całej Polski, w tym 32 prac dziecięcych, a także recytację wierszy M. Zientary-Malewskiej i prezentację braniewskich zespołów wokalnych.
- Odbyła się kolejna edycja festynu gospodyń wiejskich „Baba na zagrodzie równa Wojewodzie”, finansowanego ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego i Urzędu Gminy Braniewo. Projektem zostały objęte gminy wiejskie i miejsko-wiejskie powiatu braniewskiego: Braniewo, Frombork, Pieniężno, Płoskinia, Lelkowo, Wilczęta.
- Biblioteka współorganizowała także Dożynki Gminne w Rogitach.
- BPG Gronowo Elbląskie: „Modrernizacja i przebudowa budynku Centrum Kultury i Sportu”. Projekt finansowany w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich przez Urząd Marszałkowski w Olsztynie. Projekt zakłada przebudowę i modernizację budynku, w którym mieści się biblioteka, w efekcie których powstaną: nowa sala bankietowa, pomieszczenia socjalne i gospodarcze, zaplecze lokalowe dla klubu sportowego. Fundusze pozyskane zostały na konto świetlic Gminy Gronowo Elbląskie. Zakończenie projektu przewidywane jest na czerwiec 2010 r.
- M-GBP Korsze:
- „Upowszechnianie Kultury” – projekt cykliczny, finansowany przez Samorząd Gminny i środki pozyskane przez Korszeńskie Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Otwarte Drzwi”. Działania projektu w 2009 r.: organizacja imprez plenerowych („Majówka z grochówką”), konkursów wokalnych („Młody Talent”, „Mazurski Słowik”) oraz czasu wolnego dla członków Klubu Seniora. Dysponentem środków było KSSK „Otwarte Drzwi”, a wykonawcą zadań przede wszystkim Biblioteka. Odbiorcami działań byli mieszkańcy miasta i gminy.
- Akademia III Wieku w Korszach – pomysłodawcą i realizatorem projektu była FOSA w Olsztynie, wsparcia finansowego udzielił Urząd Marszałkowski. Biblioteka była nieoficjalnym partnerem w wykonywaniu działań zaplanowanych w projekcie (zajęcia tematyczne, warsztatowe oraz kurs komputerowy).
- MBP Olsztyn: „Kosmiczna Majówka” – dwudniowa impreza zorganizowana we współpracy ze Stowarzyszeniem „Równi w Europie”. W ramach Pikniku odbyły się:
- dzień I: zabawy i konkursy familijne, pokaz filmu o tematyce astronomicznej, „Czytanie nieba” (warsztaty organizowane wspólnie z Obserwatorium Astronomicznym w Olsztynie);
- dzień II: występ teatralny grupy przedszkolnej „Eko-Myszki”, pokaz ratownictwa medycznego, familijne zawody sportowe, pokaz modeli statków kosmicznych, przedstawienie teatru ART-RE z Krakowa oraz koncert zespołu „Kaczki z Nowej Paczki”.
Zaoferowano także stoisko z grochówką, malowanie twarzy, ćwiczenie pierwszej pomocy na stoisku PCK, pokaz filmowy i wystawy.
- BPG Płoskinia: „Odnowa Wsi” – Rozbudowa infrastruktury kulturalnej. Projekt dofinansował Urząd Gminy w Płoskini. W ramach projektu wybudowano już scenę widowiskową w Płoskini. W projekcie planowane są:
- budowa obiektu mieszczącego salę widowiskową i siedzibę filii bibliotecznej w Długoborze,
- adaptacja i modernizacja budynku filii bibliotecznej w Chruścielu.
Zakończenie projektu planowane jest na 30.11.2010 r.
- GBP Stare Juchy: „Biblioteka na kółkach” – projekt dofinansowany przez Starostwo Powiatowe w Ełku realizowały GBP w Starych Juchach we współpracy ze Stowarzyszeniem „Mukszty”. W ramach 5-miesięcznego projektu 2 razy w miesiącu dowożono księgozbiory biblioteczne do 7 miejscowości gminy Stare Juchy oraz organizowano zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży pt. „Poznajmy świat”.
- Projekty dofinansowane przez fundacje:
- Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności
- „Program Rozwoju Bibliotek” jest częścią programu „Global Libraries”, stworzonego przez Fundację Billa i Melindy Gatesów z myślą o ułatwieniu mieszkańcom małych miejscowości na całym świecie dostępu do komputerów, Internetu i szkoleń. Partnerem Fundacji Billa i Melindy Gatesów w programie jest PAFW. PRB skierowany jest do bibliotek w miejscowościach o liczbie mieszkańców nie większej niż 20 tys. Ma on pomóc bibliotekom w tych miejscowościach przekształcać się w nowoczesne ośrodki wiedzy, informacji i aktywności lokalnej. Program dysponuje grantem w wysokości 28 milionów dolarów, którego fundusze zostaną przeznaczone na szkolenia bibliotekarek i bibliotekarzy, wsparcie teleinformatyczne bibliotek oraz pakiet działań informacyjnych i promocyjnych. Dodatkowo firma Microsoft przekaże bezpłatnie polskim bibliotekom publicznym oprogramowanie o łącznej wartości około 5 milionów dolarów. Program będzie w Polsce realizowany w latach 2009-2013 przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.
Do pierwszej rundy Programu z województwa warmińsko-mazurskiego zakwalifikowało się 77 jednostek organizacyjnych.
Szczegółowe działania w projekcie WBP w Olsztynie opisano w części sprawozdania dotyczącej projektów realizowanych przez WBP (pkt 5).
- MBP Morąg: „Zaczarowaną dorożką w świat mazurskiej przyrody”. Projekt finansowano w ramach Regionalnego Konkursu Grantowego Równać Szanse 2008, „SKOK-u Piast” (sponsor) oraz z wkładu własnego MBP w Morągu.
Projekt zrealizowano przy współpracy Zespołu Szkół Licealnych. Celem było rozwinięcie u 14-osobowej grupy młodzieży umiejętności współpracy z otoczeniem i nawiązywania relacji z różnymi instytucjami. Osią projektu był teatr, a dokładniej twórczość K. I. Gałczyńskiego. W ramach zadania grupa przygotowała spektakl oraz brała udział w warsztatach. Spektakl obejrzało 200 osób.
- GBP Świątki: „Wędrówki z Napoleonem po Warmii” – II etap projektu przykładowego, realizowanego w ramach programu „Równać Szanse” od 1.10.2008 do 30.11.2009 r. (pierwszy etap rozpoczął się w czerwcu 2007 r.) we współpracy ze Stowarzyszeniem „Jesteśmy z Warmii”. Jest to kontynuacja i rozszerzenie pierwotnego projektu, który propaguje formy pracy angażujące młodzież w poszukiwanie i odkrywanie śladów historii własnego regionu. Inspiracją działań była 200-letnia rocznica pobytu Napoleona Bonaparte na Warmii.
W ramach projektu zrealizowano:
- spotkanie z historykiem w Ośrodku Studiów Napoleońskich Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku i Muzeum Romantyzmu w Opinogórze;
- wyjazd do Jonkowa na III rekonstrukcję bitwy napoleońskiej, stoczonej w 1807 r.,
- spotkanie ze S. Skowronkiem, napoleonistą, autorem książki „Wschodniopruskie kampanie Napoleona”;
- „RRN – Rowerowy Rajd Napoleoński” drogami, którymi przemieszczały się wojska francuskie, rosyjskie i pruskie w trakcie walk;
- akcję „Gdzie jest Generał”, polegającą na uzupełnieniu tablic informacyjnych opisujących Szlak Napoleoński w miejscowościach związanych z osobą generała (Klonach, Raciszewie i Worławkach) w oparciu o materiały biograficzne dot. generała Etienne Guyot, zebrane we współpracy z ambasadą i konsulatem francuskim, Centrum Polsko-Francuskim Côtes d’Armor w Olsztynie oraz przedstawicielami Mantoche, rodzimej miejscowości generała);
- „Opowieści Starego Wiarusa” – wyjazd do redakcji „Gazety Olsztyńskiej” oraz rozgłośni „Radia Olsztyn”, warsztaty dziennikarskie;
- „Gry Wojenne” – Piknik Napoleoński (w nim konkurs wiedzy o okresie napoleońskim, rzut kulą armatnią, szukanie skarbu napoleońskiego, strzelanie z broni sportowej i skałkowej, ognisko);
- „Broń Wojen Napoleońskich” – spotkanie z członkami grupy rekonstrukcyjnej nt. uzbrojenia wojsk okresu napoleopńskiego, wyjazd na strzelnicę;
- „Ekspedycja Poszukiwawcza” – założono obóz-bazę na Szlaku Napoleońskim, z którego (pod kierunkiem pasjonatów historii) prowadzono poszukiwanie pozostałości po walkach w miejscu bitew i potyczek – z użyciem wykrywaczy metali (za pozwoleniem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków). Odbył się także warsztat pod okiem konserwatora zabytków (zapoznano uczestników z podstawami metod konserwacji i chemicznej obróbki znalezisk oraz przywracaniem im ich dawnego wyglądu);
- przeprowadzono warsztaty komputerowe nt. programów komputerowych i przygotowano pokaz multimedialny.
W projekcie utworzono także „PIN – Punkt Informacji Napoleońskiej” w Bibliotece w Świątkach i wydano gazetkę „ECHO – PROJEKT”.
- Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji:
- MBP Olsztyn:
- „Między Planetą a Abecadłem” – projekt dotowany przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji. Młodzi ludzie z różnych krajów europejskich zdobywali doświadczenie w pracy z czytelnikiem, organizując różne formy zajęć promujących twórczy i aktywny wypoczynek.
- Kontynuowano projekt „Wystarczy byś był”, którego uczestnikami byli pensjonariusze Domu Pomocy Społecznej „Kombatant”.
- Fundacja Wspomagania Wsi:
- GBP Godkowo: „Biblioteka – Centrum Kulturalne Wsi” – kontynuacja projektu z 2008 r., skierowanego w szczególności do dzieci i młodzieży. Celem projektu była edukacja kulturalna i ochrona dziedzictwa kulturowego regionu. W ramach projektu odbyły się spotkania teatralne, warsztaty plastyczne dla młodzieży, festyn letni, konkurs fotograficzny.
- Fundacja Bankowa im. Leopolda Kronenberga:
- MBP Iława: „Zabawa w teatr dla dużych i małych”. Celem projektu była integracja różnych grup społecznych, w tym osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Zorganizowano warsztaty teatralne oraz dwa spektakle (łącznie 40 godz.), w których udział wzięli uczniowie szkoły podstawowej, wychowankowie z dysfunkcjami umysłowo-fizycznymi z Zespołu Placówek Szkolno-Wychowawczych, emeryci, przedstawiciele centralnych władz wykonawczych oraz władz i instytucji samorządowych oraz bibliotekarze. Projekt miał zmienić sposób postrzegania przez mieszkańców Iławy dzieci niepełnosprawnych i emerytów, ale także postrzegania tych dwóch grup społecznych przez nie same.
- Projekty finansowane ze środków własnych:
- M-GBP Biała Piska: wydanie książki „Biała Piska dawniej”. Projekt sfinansowany został z budżetu Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Białej Piskiej oraz z wpłat osób prywatnych i firm. Projekt ten obejmował wydanie książki „Biała Piska dawniej” z okazji jubileuszu miasta i zakończenie obchodów Roku Białej Piskiej. Głównym celem projektu było przybliżenie mieszkańcom miasta dziedzictwa kulturowego Mazurów i ocalenie go od zapomnienia. Publikacja wydana w 1000 egzemplarzy stanowi podsumowanie działań władz i mieszkańców miasta i będzie służyć jako materiał dydaktyczny w edukacji regionalnej.
- M-GBP Korsze: „Katyń… ocalić od zapomnienia” – działania przeprowadzone w ramach ogólnopolskiego programu edukacyjnego polegającego na upamiętnieniu ofiar Zbrodni Katyńskiej poprzez posadzenie 21473 dębów. Biblioteka zorganizowała uroczystości oraz posadziła Dąb Pamięci dla uhonorowania pamięci podpułkownika Stanisława Chodorowskiego, zamordowanego przez NKWD w 1940 r.
- MBP Olsztyn: „Dni Literatury Dziecięcej” – projekt służący promocji czytelnictwa wśród dzieci.
- Inne:
- BPMiG Mikołajki: „Mały bankowiec” – projekt finansowany przez Narodowy Bank Polski w Warszawie. Projekt realizowały Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Mikołajkach – filie w Woźnicach i Baranowie. Udział wzięło ok. 150 uczniów szkół podstawowych w Woźnicach i Baranowie. Celem projektu było promowanie w środowisku wiejskim postaw przedsiębiorczości i nawyków ekonomicznego myślenia, wyrównywanie szans młodzieży wiejskiej z ich rówieśnikami z miasta. W ramach projektu odbyły się zajęcia edukacyjne z dziedziny ekonomii, bankowości i przedsiębiorczości, zajęcia informatyczne, konkursy, wycieczka do NBP w Olsztynie oraz spotkania z przedstawicielami różnych banków zorganizowane w bibliotece.