Maria Stepnowska
Pół wieku działalności
Gminnej Biblioteki Publicznej
w Dźwierzutach
Historia Gminnej Biblioteki Publicznej w Dźwierzutach ściśle związana jest z działalnością bibliotek
województwa olsztyńskiego, które rozpoczęły swoją pracę w drugiej połowie 1948 roku. Nadzór techniczny
nad organizacją tych placówek powierzono kierownikom bibliotek powiatowych, zaś do obowiązków gmin
należało: zapewnienie odpowiedniego lokalu, wyszukanie kandydata na kierownika i opłacenia kosztów jego
udziału na kursie bibliotekarskim /ok. 5.000 ówczesnych złotych/. Na terenie powiatu szczycieńskiego
zaplanowano otwarcie 3 bibliotek w gminach: Dźwierzuty, Rozogi i Wielbark. Uroczyste otwarcie
nastąpiło 16 stycznia 1949 roku. Nie zachowały się niestety dokumenty opisujące przebieg uroczystości
otwarcia biblioteki w Dźwierzutach, natomiast są dane, że kierownikiem tej placówki została nauczycielka
miejscowej szkoły Janina Pociecha - Bieniecka, która opiekowała się również niewielkim
księgozbiorem biblioteki szkolnej. Wiadomo także, że nowa placówka otrzymała łącznie 516 vol.,
głównie z Ministerstwa Oświaty (biblioteki należały wówczas do tego resortu), wpisane do księgi
inwentarzowej i kompletnie opracowane. Powyższy księgozbiór oraz niezbędne meble: 2 szafki, 1 stół i 2
krzesła ulokowano w jednym pokoju na piętrze budynku nauczycielskiego. Jednak wkrótce majątek biblioteki
przeniesiono na parter w tym samym budynku do dwóch pokoików o pow.
Działalność biblioteki w 1949 roku ograniczała się głównie do uruchamiania punktów bibliotecznych oraz obsługi czytelników, których na koniec grudnia zarejestrowano 131. Wypożyczyli oni ogółem 335 vol. Księgozbiór był udostępniany tylko dwa razy w tygodniu po 2 godziny.
Pod koniec 1949 roku kierownikiem Gminnej Biblioteki została Alicja Glogier, kierowniczka miejscowej szkoły. Działalność placówki nieco się ożywiła, o czym świadczy wzrost liczby czytelników i wypożyczeń. Na koniec 1950 roku wynika, że z księgozbioru biblioteki korzystało 223 czytelników, którzy wypożyczyli łącznie 2989 vol. Czytelnikami były przeważnie dzieci i młodzież do lat 18 stanowiąc 73% ogólnej liczby korzystających.
Pewnym hamulcem w szerzeniu czytelnictwa na terenie naszej gminy, było zarządzenie dotyczące opłat za korzystanie z księgozbioru w wysokości 10 zł miesięcznie dla dorosłych i 5 zł dla dzieci oraz słaba praca punktów bibliotecznych prowadzonych społecznie przez nadmiernie obciążonych pracą nauczycieli w następujących miejscowościach: Rusku Małym, Sąpłatach, Giślu i Rumach. Kierowniczka GBP Alicja Glogier w czerwcu 1950 r. informowała Powiatową Bibliotekę w Szczytnie, że w punktach bibliotecznych nie wymieniano kompletów książek od momentu ich założenia, żaden punkt biblioteczny nie przesyłał statystyk miesięcznych, a na zwołaną naradę nie zgłosił się ani jeden kierownik. Kierowniczka GBP sama nie mogła dotrzeć do podopiecznych placówek, bowiem nie dysponowała żadnym środkiem lokomocji, a poza tym była zatrudniona tylko 9 godzin tygodniowo, z wynagrodzeniem 180 zł. Niemal cały czas poświęcała obsłudze czytelnika na miejscu oraz opracowaniem technicznym szybko powiększającego się księgozbioru. Następne lata (1951-1954) nie zapisały się niczym szczególnym w historii biblioteki. Warto jedynie zasygnalizować, że w 1953 roku przeniesiono bibliotekę do wspólnego lokalu ze świetlicą na ul. Pasymskiej. Było to pomieszczenie duże, ale wyjątkowo zimne i wilgotne. W okresie zimy temperatura spadała często poniżej 0oC, co nie zachęcało czytelników do odwiedzin. Na początku 1955 r. nastąpiła zmiana na stanowisku kierownika biblioteki. Od 1 kwietnia w bibliotece został zatrudniony Jan Jankowski, który odszedł z tej pracy w czerwcu 1958 roku ze względu na zły stan zdrowia. Następnymi kierownikami były: Czesława Gałązkiewicz - 1 rok, Bogumiła Gałązkiewicz - 5 lat, Jadwiga Artwińska-Jęka - 1,5 roku. We wrześniu 1966 r. pracę w bibliotece podjęła w niepełnym wymiarze czasu Maria Stepnowska - pracująca do obecnej chwili. Warto zaznaczyć, że od 1 stycznia 1967 roku GBP przyznano pełny etat, zaś pod koniec 1972 roku zatrudniono do biblioteki drugiego pracownika na 1/2 etatu, który przejął od kierowniczki część obowiązków związanych z opracowaniem księgozbioru i obsługą czytelników. Odciążenie kierowniczki od prac typowo technicznych pozwoliło jej zająć się w większym stopniu niż dotychczas popularyzacją książki w środowisku i doskonaleniem pracy z punktami bibliotecznymi.
Znaczna poprawa warunków lokalowych biblioteki nastąpiła w maju 1975 roku, kiedy GBP zajęła obecny lokal przy ul. Niepodległości, wyremontowany i wyposażony ze środków finansowych przyznanych przez Urząd Wojewódzki w Olsztynie.
Patrząc z dystansu 50-ciu lat na początki działalności Gminnej Biblioteki uświadamiamy sobie, że pierwsze 25 lat wypełniała pracownikom praca od podstaw przy gromadzeniu i opracowywaniu księgozbioru, organizację i doskonalenie pracy w punktach bibliotecznych, zabieganie o poprawę warunków lokalowych, zdobywanie odpowiedniego do pracy sprzętu, podnoszenie i doskonalenie kwalifikacji zatrudnionych pracowników. Krok za krokiem pokonywano kolejne trudności przy pomocy wielu życzliwych ludzi z myślą o tym, aby czytelnicy mogli korzystać z ciekawego księgozbioru i czasopism w estetycznie urządzonych pomieszczeniach.
Poprawa warunków lokalowych i wyszczególnione wyżej korzystne zmiany w organizacji bibliotek dodatnio wpłynęły na dalszy rozwój czytelnictwa w gminie oraz przyczyniły się do rozszerzenia, skromnej dotychczas pracy ze środowiskiem w następnym 25 - leciu (lata 1975 - 1999). Dzięki systematycznym i zażyłym kontaktom ze Szkołą Podstawową, Szkołą Rolniczą, Urzędem Gminy, Gminnym Ośrodkiem Kultury, innymi instytucjami i organizacjami działającymi wówczas na terenie gminy, GBP mogła organizować liczne imprezy czytelnicze dla dorosłych i dzieci, a mianowicie: spotkania autorskie, odczyty, konkursy czytelnicze, lekcje biblioteczne, przeglądy i kiermasze książek.
Prowadzona kronika działalności placówki informuje, że z czytelnikami spotkali się w bibliotece pisarze: Ludmiła Marjańska, Danuta Wawiłow, Bohdan Dzitko, Maryna Okęcka-Bromkowa, Henryk Panas, Władysław Ogrodziński, Leonard Turkowski, Tadeusz Willan i wielu innych ciekawych ludzi. Organizowano także wiele innych imprez przede wszystkim z myślą o młodym czytelniku, we współpracy ze szkołą jak: konkursy literackie i recytatorskie, lekcje biblioteczne, wycieczki, uroczyste pasowanie na czytelnika i inne.
Ta szeroka działalność biblioteki w środowisku miała znaczny wpływ na to, że od wielu lat czytelnictwo w gminie kształtuje się powyżej średniej wojewódzkiej. Dla przykładu chcę podać, że na koniec grudnia 1998 roku z biblioteki w Dźwierzutach i punktach bibliotecznych korzystało 1110 czytelników, którzy wypożyczyli łącznie 28.028 vol.
Do dyspozycji czytelników zgromadziliśmy przez ubiegłe 50 - lecie 19.000 vol. oraz 75 tytułów czasopism.
W chwili obecnej na terenie gminy Dźwierzuty oprócz Gminnej Biblioteki, która zatrudnia 2 pracowników, działa również Filia w Orżynach (1 pracownik w niepełnym wymiarze czasu pracy). Z żalem informuję, że w 1998 r. musieliśmy zlikwidować, po przeszło 40 letniej działalności Filię w Rumach, z braku zainteresowania mieszkańców tą placówką.
Kończąc tę krótką informację pragnę podziękować Panu Wójtowi Czesławowi Wierzukowi, pracownikom instytucji samorządowych i wszystkim sympatykom biblioteki, za wieloletnią współpracę, która zaowocowała tym, że mogliśmy wspólnie stworzyć warunki mieszkańcom gminy do korzystania w godziwych warunkach z księgozbioru i czasopism. Zabrakło to wielu ludziom aż 50 lat, ale myślę, że trud się opłacił. Mam nadzieję, że w nadchodzących latach nasza placówka będzie coraz lepiej służyła wszystkim mieszkańcom, gdyż mimo intensywnego rozwoju środków audiowizualnych, książka w dalszym ciągu rozwija osobowość, wzbogaca intelektualnie, zapewnia godziwą rozrywkę, pełni niejednokrotnie funkcję niezawodnego przyjaciela.
Gminna Biblioteka Publiczna w Dźwierzutach spełniła w środowisku rolę jaką wymarzyła dla biblioteki publicznej wiele lat temu Wanda Dąbrowska: "Musimy raz wreszcie zrozumieć, pojąć myślą i sercem, że biblioteka publiczna to nie składnica książek i czasopism i nie tylko wypożyczalnia lub lokal na ich czytanie. To ognisko żywej myśli, wielostronnej pomocy, punkt, w którym zbiegają się różnorodne działania w oparciu o książkę".
