Anna Rau
Wybór - polecanych - nabytków '2005 WBP w Olsztynie
1. BATTISTINI, Matilde: Symbole i alegorie: leksykon: historia-sztuka-ikonografia / Matilde Battistini. - Warszawa: "Arkady", 2005. - 383, [1] s.: fot. (gł. kolor.); 25 cm
Polecany leksykon tak kompetentnie i interesująco przybliża zagadki makrokosmosu nauki o symbolach, iż sam staje się dzięki temu istnym mikrokosmosem wiedzy. Książka Battistini to intrygujące przybliżenie głębi oraz liczby kontekstów wielowiekowej nauki o symbolach, podzielone na zasadnicze rozdziały, dotyczące czasu, człowieka, przestrzeni oraz ogólnie pojmowanych alegorii wraz z rozgałęzieniami znaczeniowymi. Tak więc przykładowo, przy rozdziale "Przestrzeń" odnajdujemy minidziały dotyczące symboliki nieba i piekła, schodów, lasu czy miasta, zaś dzięki "Alegoriom" poszerzamy swoją wiedzę na temat grzechów, cnót, fortuny, zmysłów, nauki, sztuki czy kategorii vanitas. Leksykon podaje historię i kształtowanie się w świadomości społecznej zjawisk, pochodzenie nazwy/nazw oraz związane z symbolami tradycje religijne wraz z przypisanymi bóstwami i postaciami mitologicznymi - wszystko to ilustrowane reprodukcjami światowego malarstwa. Staranna forma edytorska wręcz zachęca do lektury. Przydatne uczniom czy studentom do interpretacji konkretnych obrazów oraz wszystkim - dla ogólnej orientacji w świecie symboli. Pracę z książką ułatwiają końcowy indeks haseł, teksty źródłowe, wykaz artystów oraz bibliografia.
2. BENNETT, Lindsey: Bułgaria / Lindsey Bennett. - Warszawa: "Wiedza i Życie", 2005. - 192 s.: il. kolor., mapy kolor.; 20 cm
Wielobarwna zachęta do zwiedzania tego interesującego i przyjaznego turystom kraju. Dzięki przewodnikowi autorstwa L. Bennett można zarówno przyswoić podstawowe wiadomości na temat specyfiki Bułgarii, jak i dokładniej zgłębić informacje dotyczące, przykładowo, stolicy kraju. Dzięki takiemu przygotowaniu teoretycznemu można więc w przyszłości przeżyć jedną z niezapomnianych, choć dokładnie zorganizowanych, podróży swego życia, jak również zaimprowizować udaną "wyprawę w nieznane". Książka podaje trasy spacerów oraz wycieczek po bardziej (Sofia, wybrzeże Morza Czarnego, Warna, dolina Dunaju) oraz mniej znanych rejonach kraju wraz z rozrysowanymi mapami i planami. Nie jest to "sztywny" przewodnik, lecz rzeczowa i atrakcyjna reklama Bułgarii - bogactwa jej historii, kultury - jako miejsca do odpoczynku, zakupów i rozrywki. Książka podaje również zakątki szczególnie atrakcyjne dla dzieci, sportowców, amatorów dobrego jedzenia i napitku, przyrodników (Narodowy Park Witoszy wraz z wyjątkowo bogatym światem ptaków), religioznawców (miejscowa wersja prawosławia i specyfika ikon) czy etnografów (imprezy i festiwale).
3. DE RYNCK, Patrick: Jak czytać malarstwo: rozwiązywanie zagadek, rozumienie i smakowanie dzieł dawnych mistrzów / Patrick de Rynck. - Kraków: "Universitas", 2005. - 377 s.: il., portr.; 25 cm
Pozycja ta wspomaga pogłębienie wiedzy na temat korzeni malarstwa europejskiego, czyli wielowiekowej tradycji antycznej i chrześcijańskiej. "Jak czytać malarstwo" posłuży zarówno koneserom sztuki, jak i na przykład maturzystom, gdyż w poglądowy sposób pomaga zrozumieć całokształt malowideł oraz idee przekazywane w ten sposób następnym pokoleniom. Leksykon "rozwiązuje" panele, freski i płótna uznawane dziś za kanoniczne wśród arcydzieł sztuki świata, czyli około 180. dzieł ustawionych w porządku chronologicznym. Stanowi to zwięzły, lecz reprezentatywny przekrój przez pięć wieków - od początku XIV do XIX w. - malarstwa Europy Zachodniej, inspirowanego jeszcze tradycją ikonograficzną - od Duccio di Buininsegna (13 w.) wraz z kontekstem historyczno-obyczajowym. Każde z haseł posiada podobną budowę: reprodukcja wraz z krótkim rysem historycznym bądź legendą (w wypadku, gdy obraz oparto na motywie literackim, mitologicznym lub biblijnym) oraz charakterystyką najważniejszych detali malowidła. Książka nieodmiennie interesująca - zarówno podczas przeglądania jej wyrywkowo, jak i w trakcie systematycznej lektury. Cudowna strona graficzna, co rzadkie w tego typu opracowaniach.
4. DYLEWSKI, Adam: Śladami kultur pogranicza: od Gdańska do Ustrzyk Dolnych / [Adam Dylewski]. - Bielsko-Biała: "Pascal", 2004. - 326 s., [16 s.] tabl. kolor.: fot., mapy; 21 cm
Lektura, która pobudza nostalgię przeszłości, wspomnienia i chęć poznania świata własnych przodków. Rzadkie na rynku księgarskim kompetentne, a do tego ciekawe zebranie wiadomości na temat polskiej wielokulturowości terenów północnych i wschodnich. 28 tras wytyczonych na rubieżach kraju, przebiegających przez tereny rzadziej odwiedzane przez turystów, a przecież piękne krajobrazowo i posiadające bogatą historię. Dzięki opracowaniu A. Dylewskiego można poznać m.in. Mennonitów z Żuław, pruskie dziedzictwo ziem przy granicy z Kaliningradem, litewskie wsie Suwalszczyzny, staroobrzędowców, Białorusinów, wynawców proroka Ilii, polskich Tatarów, Żydów i Ukraińców. Książka przybliża również zabytki i pozostałości (pomniki, bramy, galerie, fontanny, rezerwaty, kościoły, miejscową kolej) kultur pogranicza - Doliny Bugu, Rusi Czerwonej, starych i sławnych miast historycznych - Królewca, Grodna, Brześcia, Lwowa, Gdańska, Terespola, Tomaszowa Lubelskiego oraz regionów (Natangia, Barcja, północne Podlasie, Podlasie Nadbużańskie, Chełmszczyzna). Miłym akcentem jest uwzględnienie terenów Warmii i Mazur, w tym Elbląga, Braniewa, czy rejonu Mazur Garbatych, ciągle jeszcze i mimo wszystko zaniedbywanych pod kątem opracowań naukowych. Książką tą z przyjemnością posłużą się tak historycy, jak i "zwyczajni" turyści, gdyż podaje ona również wybrane - polecane - atrakcje regionalne, możliwości tras turystycznych, obiekty noclegowe i gastronomiczne.
5. ENCYKLOPEDIA obrazu: jak rozumieć obraz / [aut. Ivan Zubal]. - Warszawa: "Solis", cop. 2004. - 256 s.: il. kolor.; 31 cm
Książka zapewniająca w atrakcyjny sposób podstawową i natychmiastową orientację w historii i kierunkach malarstwa europejskiego. Przeznaczona jest dla szerokiego grona odbiorców i z pewnością całkowicie sprosta swoim założeniom - upowszechnianiu kultury odbioru dzieł malarskich oraz zapoznawaniu czytelników ze specyfiką malarskiej twórczości, zarówno pod względem formalno-artystycznym, jaki i techniczno-warsztatowym. Pozycja traktuje o kolekcjonerach i ich zbiorach oraz o sposobach ekspozycji owych dzieł w przestrzeniach prywatnych; serwuje też porady dotyczące konserwacji i oprawy obrazów, dodatkowo podając analizy konkretnych, wybranych płócien. "Encyklopedia..." stanowi interesujące przybliżenie wizualnego języka sztuki - kompozycji obrazów, operowania kolorami i światłem, różnicowania materii w obrazach. Cennym jest, iż pomaga również w zrozumieniu tak trudnego w odbiorze malarstwa nowoczesnego. Swobodne posługiwanie się encyklopedią zapewnia końcowy słownik symboli i atrybutów.
6. ENCYKLOPEDIA przyrody: fauna i flora Europy / [tł. Marta Chudzicka et al.]. - Warszawa: "Muza", 2004. - 384 s.: il. kolor., mapy; 31 cm
Polecana pozycja została opracowana przez zespół specjalistów biologów i przyrodników. W kolejnych rozdziałach przedstawili oni krótkie charakterystyki poszczególnych stref klimatycznych i - przede wszystkim - związane z nimi siedliska i zbiorowiska roślinne oraz zwierzęce - wszystko to zilustrowane licznymi przykładami. "Encyklopedia..." uwzględnia niemal wszystkie gatunki ptaków i ssaków, przy czym pozostałe grupy zwierząt reprezentowane są przez najbardziej charakterystycznych przedstawicieli gatunków. Książka pomaga w identyfikacji i zrozumieniu procesu przystosowania istot żywych do konkretnych warunków siedliskowych. Klasyfikacja i nazewnictwo zostało profesjonalnie opracowane w porządku systematycznym (wraz z zastosowaniem terminologii łacińskiej), zaś opis gatunków poprzedzono krótką charakterystyką ważniejszych taksonów wyższej rangi. Barwne fotografie ukazują zwierzęta w ich naturalnym środowisku, zaś mapy, spisy parametrów pojawiania się i występowania poszczególnych gatunków, czy wreszcie ryciny i diagramy zapewniają dodatkowe informacje. Cenną stroną pozycji jest szczególny nacisk na kwestię ochrony środowiska.
7. EPOKI literackie: wielki leksykon literatury polskiej / [aut.] Justyna Bajda [et al.]. - Wrocław: Wydaw. Dolnośląskie, 2005. - 943, [1] s.: il., portr.; 24 cm
Standardowa prezentacja epok przydatna w podstawowym zakresie uczniom, nauczycielom i studentom. Literatura polska wraz z kontekstem najważniejszych zjawisk społeczno-polityczno-kulturalnych Europy danego okresu, ograniczona ramami sześciu działów (wraz z ilustracjami oraz indeksami tematów). Główne kategorie dość krótkich haseł - w obrębie każdego z owych działów - to: autorzy, utwory, postacie i motywy literackie, zjawiska, prądy i gatunki, życie literackie i kulturalne Europy. Nie jest to pozycja odkrywcza, aczkolwiek jej przyswojenie przynajmniej zapewnia pozytywne zaliczenie każdego typu egzaminu.
8. JAŚLAN Janina: Słownik terminologii prawniczej i ekonomicznej angielsko-polski / Janina Jaślan, Henryk Jaślan. - Warszawa: "Wiedza Powszechna", 2004. - 724, [4] s.; 24 cm
Polecana pozycja zawiera około 75 000 definicji wyrazów, terminów oraz wyrażeń używanych w prawie, ekonomii i handlu. To m.in. terminy i przepisy z zakresu prawa materialnego, jak również procedury praw: cywilnego, karnego, administracyjnego, międzynarodowego, morskiego, handlowego, wekslowego, czekowego, upadłościowego, autorskiego, patentowego, spółdzielczego oraz prawa pracy. Słownik przybliża również definicje podstawowych pojęć z zakresu kryminologii, medycyny i psychiatrii sądowej. Terminologia ekonomiczna książki dotyczy gospodarki, finansów, bankowości, handlu, ubezpieczeń, opodatkowania, opłat celnych oraz transportu. Pominięto natomiast słownictwo z towaroznawstwa, techniki statystyki i bankowości. Słownik uzupełniają zestawienia angielskich i amerykańskich miar i wag, wybór powszechnie stosowanych skrótów, informacje dotyczące ONZ i organizacji wyspecjalizowanych, oraz zestaw typowych angielskich i amerykańskich dokumentów prawnych. Pozycja polecana prawnikom i ekonomistom, posługującym się na co dzień tekstami angielskimi i amerykańskimi, jak również tłumaczom, dziennikarzom, studentom, pracownikom handlu zagranicznego, służby konsularnej i biur podróży.
9. LARKIN, Colin: Lata osiemdziesiąte: encyklopedia muzyki popularnej / Colin Larkin. - Poznań: Oficyna Wydawnicza "Atena", 2004. - 340 s.; 25 cm
Granicznymi i najważniejszymi punktami dekady lat osiemdziesiątych było przede wszystkim pojawienie się płyty kompaktowej, powstanie telewizji ściśle muzycznej, czyli MTV oraz nowy sposób prezentacji muzyki w postaci wideoklipu. Jednym słowem, książka skupia się na tak ważnej dziś promocji każdego wprowadzanego na rynek utworu (na przykład pod postacią rockowych koncertów stadionowych). Polecana pozycja to kolejny tom znanej muzycznej serii wydawniczej. Jak sami autorzy wyznają, jest to "encyklopedia autorska", tak więc dobór haseł może być kontrowersyjny, szczególnie iż dotyczy głównie krajów anglosaskich. Każde z haseł uzupełniają odsyłacze do poprzednich tomów tematycznych (np. przy omówieniach karier wykonawców "pokoleniowych"). Książka przybliża też najnowsze dokonania muzyków oraz aktualną dyskografię (wraz z subiektywną oceną albumów).
10. NOSOWSKA, Dorota: Słownik motywów literackich / Dorota Nosowska. - Bielsko-Biała: "Park", cop. 2004. - 629 s.: il. (gł. kolor.); 22 cm
Książka w bardzo dopracowanej formie przybliża świat motywów literackich (potocznie rozumianych jako "tematy utworów"). Jednym słowem ukazuje to, co przez wieki łączyło i łączy pisarzy. Na tle licznych słowników motywów literackich ten wyróżnia się wyjątkowo staranną szatą graficzną, prócz tego cennym jest, iż bazując na materiale z kanonu lektur szkolnych, sięga również do książek obecnie popularnych i znanych. Polecana książka stanowi uporządkowanie (często wraz z nową interpretacją) obecności w literaturze tak popularnych motywów, jak: Niemiec, pijaństwo, przyjaźń, samotność, totalitaryzm, jak również tych mniej opracowanych, typu: drobnomieszczaństwo, kamienica, homoseksualizm. Osobnego rozdziału doczekały się wątki antyczne (Antygona) oraz Szekspirowskie (nacisk na ukazanie powiązania epok). Książka w każdym z obszernych haseł przywołuje również konteksty pozostałych tekstów kultury (adekwatne cytaty z dzieł ówczesnych pisarzy i myślicieli, obrazy jako ilustracje do motywu, fotografie z filmów i spektakli teatralnych, przejawy ówczesnej kultury masowej) - wspomaga więc nie tylko znajomość książek czytelnika, ale i ogólną orientację w zakresie współczesnego filmu, teatru i sztuki. "Słownik..." może stanowić wielką inspirację oraz pomoc przy powtórkach, przygotowaniach do referatu, czy tworzeniu przekrojowych wypracowań.
11. PILIKOWSKI, Jerzy: Słownik historii świata: fakty i komentarze / Jerzy Pilikowski. - Kraków: "Zielona Sowa", 2005. - 528 s.; 25 cm
Nietypowa prezentacja dziejów świata o bardzo ciekawej i pożytecznej strukturze wewnętrznej - hasła zgrupowane są w działach, a prócz tego powiązane wzajemnie odsyłaczami (od zagadnień ogólnych - charakterystyki całych epok, przez przegląd dziejów wybranych państw i regionów, a skończywszy na biogramach postaci, traktatach, wojnach, ideach, osiągnięciach kultury) i tworzą w ten sposób "siatkę" dziejów ludzkości. Oto przykład takiego ciągu odsyłaczowego: Manicheizm - Persja - chronologia i dziedzictwo - Katarowie; Edykt nantejski - Henryk IV Bourbon - Richelieu. Dzięki temu satysfakcjonujący jest dwojaki sposób korzystania ze słownika: wyszukiwanie potrzebnych - konkretnych - wiadomości lub czytanie kompleksowe, po kolei. Każde z haseł zawiera również syntetyczne i krytyczne podsumowanie. Wielką zaletą książki jest uświadomienie czytelnikowi porządku przyczynowo-skutkowego dziejów oraz płynąca stąd nauka logicznego myślenia. Na końcu znajdują się dwa indeksy: haseł oraz - nietypowy - skojarzeń.
12. SAWALA, Krzysztof: Wielkie fiesty Europy: przewodnik etnoturystyczny po słynnych tradycyjnych świętach w Europie / Krzysztof Sawala, Wojciech Krawczyk, Jacek Bednarski. - Poznań: "Atena", 2005. - 236 s.: fot. kolor.; 23 cm
Niezwykła i chyba pierwsza tego typu pozycja na polskim rynku książkowym: zachęcający zarówno formą, jak i treścią przewodnik i podręcznik w jednym. Książka w sposób chronologiczny (cykl roku) przedstawia cały zestaw świąt europejskich. Przed czytelnikiem rozwija się wachlarz imprez: od karnawału w Wenecji, przez kompletnie obce naszej kulturze zapasy zwierząt (np. wielbłądów), kilkudniowe świętowanie urodzin Szekspira, Dzień zdobycia Bastylii, Tomatinę, festyn archeologiczny w Biskupinie, po Octoberfest, targi trufli w Albie czy festiwal wirujących derwiszów. "Przewodnik..." to 38 pomysłów na spędzenie urlopu, jak również lektura przedstawiająca najciekawsze pod względem historycznym, ludowym czy religijnym zbiorowe święta europejskie. Każda z przedstawionych fiest szczyci się bogatą tradycją, sięgającą różnorakich źródeł: kultu miejscowego patrona, wiejskiej przeszłości, etnicznej tożsamości, dramatycznego wydarzenia historycznego, czy nawet romantycznej legendy. Wspaniałe jakościowo zdjęcia, mapy oraz dokładne opisy potraw, tańców, strojów, tzw. "okazji" czy możliwości zakupów, pozwalają rzeczywiście poczuć atmosferę owych barwnych zjawisk kultury.
13. SŁOWNIK motywów literackich: pełny zakres lektur, przyjazne omówienia, największy wybór motywów / [oprac. Teresa Kosiek et al.]. - Kraków: "Greg", 2004. - 446 s.; 21 cm
Pełna i wyczerpująca temat publikacja, zawierająca również nowe tytuły i ciekawe interpretacje. Pomaga w przygotowaniu do matury czy publicznego wystąpienia jak również w napisaniu dobrego wypracowania. Książka uwzględnia ponad 150 motywów, przewijających się przez wszystkie epoki literackie, od tych najbardziej popularnych (dziecko, arkadia, apokalipsa) po mniej znane (pożar, klątwa). Każde z haseł posiada typową dla tego typu opracowań budowę: omówienie lektur zawierających poszukiwany motyw wraz z krótką charakterystyką występowania w danej epoce plus dodatkowo wykaz dzieł literackich polskich i obcych, najważniejsze cytaty, definicję motywu, funkcję, jaką pełnił w kolejnych epokach i utworach oraz kontekst, w jakim występuje. Indeksy umożliwiają również poszukiwania "w drugą stronę": poprzez autora i tytuł dzieła. Dzięki lekturze słownika T. Kosiek uczniowie niedoinformowani unikną przykrych niespodzianek podczas egzaminów, zaś oczytani z pewnością będą kontynuować swoje zainteresowania czytelnicze.
14. SŁOWNIK pisarzy / [red. prow. Jadwiga Marcinek]. - Kraków: "Zielona Sowa", cop. 2005. - 470 s.; 21 cm
Prezentacja sylwetek oraz twórczości 1100 pisarzy świata, ze szczególnym uwzględnieniem autorów lektur szkolnych, laureatów literackiej Nagrody Nobla czy innych nagród literackich. Każde z alfabetycznie ułożonych haseł to: nota biograficzna, syntetyczne omówienie twórczości oraz wykaz tytułów najważniejszych dzieł. Książka napisana jest zwięzłym, przejrzystym stylem i zrozumiałym językiem, a jakość informacji zapewnia oparcie opracowania o aktualny stan badań historycznoliterackich. Końcowa bibliografia przedmiotowa jest co prawda skrócona, lecz niewątpliwie pożyteczna jako start do badań własnych czytelnika.
15. SŁOWNIK społeczny: praca zbiorowa / [pod red. Bogdana Szlachty; zespół aut. Janusz Balicki [et al.; Elżbieta Adamiak et al.]. - Warszawa: Wydaw. WAM, 2004. - XX, [2], 1714 s.; 24 cm
Kompetentne, gdyż przygotowane przez niemal dziewięćdziesięciu polskich i zagranicznych naukowców-specjalistów, przedstawienie węzłowych zagadnień i zjawisk z zakresu nauk społecznych. Wydawca twierdzi, iż jest to pierwsza taka próba interdyscyplinarnego opracowania w obszernych hasłach tak szerokiej dziedziny badawczej. Książka odbiega więc od klasycznych ujęć słownikowych, stanowiąc zestaw uporządkowanej wiedzy wraz z szerokim polem badawczym oraz analizą stereotypów utrwalonych w tzw. świadomości społecznej, jak również obraz ewolucji owych pojęć. "Słownik..." poświęcony jest przede wszystkim takim dziedzinom, jak: ekonomia etyka, filozofia polityczna, prawo i socjologia. Opracowanie posiada jednorodną pod kątem ukształtowania budowę: hasło główne stanowi wprowadzenie do tekstów bardziej szczegółowych oraz zjawisk i problemów pokrewnych. Nie jest to więc sto trzydzieści ściśle "słownikowych" formułek, lecz raczej zbiór esejów autorskich. Książka ujawnia wielości relacji, związków i uwarunkowań, gdyż przedstawia w sposób rzeczowy stan badań, główne problemy i kwestie dyskusyjne wyżej wymienionych nauk. Cennym jest, iż stosunkowo obszernie (co rzadkie) prezentuje też katolicką refleksję społeczną oraz filozofię polityczną. Nieocenioną rzeczą jest załączony do haseł (niestety nie wszystkich) wykaz literatury podstawowej oraz przypisy w nawiasach.
16. WILSON, Philip: Słownik slangu francuskiego / Philip Wilson. - Warszawa: "Philip Wilson", 2004. - 160 s.; 18 cm
Słownik zawiera słowa i wyrażenia potoczne, czyli nabytki żargonowe, funkcjonujące w języku francuskim od lat - oraz zupełnie nowe. Jest to język przedmieść, klubów i barów, żargon środowiskowy i częściowo zawodowy - współczesna, żywa, nieoszlifowana francuszczyzna w postaci różnorakich odmian slangu francuskiego. Prezentowane słownictwo nie unika określeń opisujących kontakty seksualne, "wstydliwe" części ciała, narkotyki, alkohol, rasizm - pomaga więc pośrednio zrozumieć współczesną francuską obyczajowość. To 11 000 zwrotów i wyrażeń; częstokroć zabawne czy szokujące słownictwo rzeczywistego użycia, wulgaryzmy i zwroty żartobliwe wraz z wyjaśnieniami dotyczącymi ich znaczeń i pochodzenia. Na końcu można wczytać się w indeks wyrażeń i zwrotów slangu polskiego. Ta opracowana przez P. Wilsona "ciemna" odmiana języka francuskiego w żadnym wypadku nie powinna być używana przez czytelnika w sytuacjach wymagających trzymania się ram słownictwa standardowego, ale sama wiedza o takiej niszy lingwistycznej jest bardzo ciekawa...
