Janusz Kwiatek
Dyrektor Miejsko-Gminnej
Biblioteki Publicznej w Nidzicy

 

KAŻDY JUBILEUSZ JEST OKAZJĄ DO PEWNYCH REFLEKSJI

 

Powiatowa Biblioteka Publiczna w Nidzicy rozpoczęła działalność 23 kwietnia 1948 roku w lokalu o powierzchni 24 m². W chwili otwarcia dysponowała 1 320 woluminami i jedną mapą. Rozwój sieci bibliotecznej wspomagało tworzenie punktów bibliotecznych, których w pierwszym roku działalności powstało 18, w następnym już 30. W dalszej kolejności przystąpiono do organizowania bibliotek gminnych. W styczniu 1949 r. otwarte zostały biblioteki w Jedwabnie i Szkotowie oraz Miejska Biblioteka Publiczna w Nidzicy, w 1950 r. w pięciu kolejnych miejscowościach: w Kozłowie, Jagarzewie, Kanigowie, Napiwodzie i Kocie. Warunki lokalowe nowych bibliotek były bardzo trudne, np. Miejska Biblioteka miała swoją siedzibę w lokalu o powierzchni 10 m².

W początkowym okresie działalności tylko w bibliotece powiatowej (2 osoby) i miejskiej (1 osoba) byli zatrudniani pracownicy pełnoetatowi, natomiast w placówkach gminnych funkcje bibliotekarzy pełnili pracownicy urzędów, dla których był to dodatkowy obowiązek. Na koniec 1954 r. powiat nidzicki posiadał w każdej gminie bibliotekę publiczną, a 60% wsi obsługiwały punkty biblioteczne.

W 1955 r. utworzono Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Nidzicy, która przy zwiększonej obsadzie kadrowej (5 etatów) stała się faktyczną centralą biblioteczną w powiecie. W 1959 r. książnica nidzicka otrzymała 5-izbowe pomieszczenie w ratuszu miejskim. Rok później został uruchomiony oddział dla dzieci.

Po roku 1960 Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna stała się ośrodkiem instrukcyjnym, posiadającym uprawnienia kontrolne w stosunku do placówek wiejskich całego powiatu. Miała również decydujący wpływ na dobór kadry dla bibliotek terenowych. Była punktem informacyjno-bibliograficznym, a także placówką zakupującą książki dla całego powiatu.

Pięć lat później w nowo odrestaurowanym zamku biblioteka otrzymała lokal o łącznej powierzchni około 600 m2. Problemem był jednak zakup podstawowego sprzętu (regałów, szaf, stolików). W latach następnych stopniowej poprawie ulegały warunki lokalowe w bibliotekach. Miało miejsce zwiększanie metrażu, prowadzone były remonty, zakupiono wyposażenie i sprzęt audiowizualny.

Wzrost liczby placówek w tym okresie związany był ze zmianami w podziale administracyjnym powiatu i województwa. W efekcie w 1972 r. sieć biblioteczna składała się z Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, 9 bibliotek gromadzkich, 8 filii oraz 94 punktów bibliotecznych. Objęły one swym zasięgiem 80 % ogółu wszystkich miejscowości w powiecie. W wyniku reformy administracyjnej w maju 1975 r. likwidacji uległy biblioteki powiatowe. W związku z tym książnica nidzicka przyjęła nazwę Miejskiej Biblioteki Publicznej, a od 1976 r. Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej. Placówki wiejskie w Jabłonce, Kanigowie, Napiwodzie i Łynie oraz zakładowe w PBRol w Nidzicy, w PGR Żelazno i Pensjonacie "Gawra" stały się filiami tejże biblioteki. W tym czasie działało 29 punktów bibliotecznych.

Rok 1990 r. przyniósł kolejne, istotne zmiany - biblioteki miasta i gminy Nidzica zostały przejęte przez samorząd lokalny. Stało się to równoznaczne z finansowaniem ich działalności z dochodów gminy. W ciągu dwóch następnych lat biblioteka nidzicka nadal prowadziła nadzór merytoryczny nad placówkami gmin ościennych w Janowie, Janowcu Kościelnym i Kozłowie.

W roku 2000 na mocy uchwały Rady Miejskiej Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nidzicy otrzymała status samorządnej instytucji kultury. Obecnie sieć biblioteczną w gminie tworzą: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nidzicy, filia w Napiwodzie, placówka publiczno-szkolna w Łynie oraz 11 punktów bibliotecznych, z których połowa zlokalizowana została w wyremontowanych świetlicach wiejskich. Rozwiązanie to uzyskało dużą aprobatę społeczności lokalnych. Nastąpił wzrost wypożyczeń książek i liczby osób zainteresowanych usługami "maleńkiej biblioteki".

Placówki nasze w okresie minionych 55 lat podlegały wielu transformacjom, związanym głównie z przekształceniami administracyjnymi. Biblioteka jednak zawsze była miejscem, w którym można otrzymać interesujące książki, czasopisma oraz uzyskać fachową poradę bibliotekarską. Odegrała i nadal pełni istotną rolę w całokształcie przemian społeczno-kulturalnych w powiecie nidzickim.

Stan księgozbioru na dzień 31 grudnia 2003 r. wynosił 69 558 woluminów. Literatura piękna stanowi 66% zgromadzonych zbiorów, literatura popularnonaukowa 34%. W czytelniach udostępniamy 49 tytułów czasopism. W okresie ostatnich czterech lat biblioteki zarejestrowały przeciętnie w każdym roku ponad 4 tysiące czytelników i około 100 tysięcy wypo-życzeń. Z naszych zbiorów, zwłaszcza literatury popularnonaukowej, coraz częściej korzystają uczniowie szkół średnich i studenci (stanowią oni 26% czytelników). Dzieci i młodzież do lat 15-tu to około 55 % ogólnej liczby użytkowników zarejestrowanych w naszych bibliotekach.

Kontynuowane są bogate oferty popularyzacyjne: wycieczki do bibliotek, lekcje biblioteczne, wieczory autorskie, spotkania z ciekawymi ludźmi, wieczory baśni i poezji, konkursy. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się turnieje wiedzy o regionie, turnieje recytatorskie, wystawy fotograficzne i wystawy sztuki nieprofesjonalnej, popularne imprezy uwzględniające kultywowanie tradycji. Bardzo ważnym zadaniem, jakie wykonuje biblioteka, jest prowadzenie zajęć edukacyjnych z zakresu przysposobienia czytelniczego i informacyjnego dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, zaznajamianie ze strukturą wewnętrzną biblioteki, z jej regulaminem oraz urządzeniami (uczniowie mają możliwości ćwiczeń w korzystaniu z katalogów, zapoznania się z bazami danych oraz z Internetem).

Aby rozszerzyć ofertę usług biblioteki powołano między innymi Nidzicki Punkt Informacji Ekologicznej oraz Punkt Informacji Europejskiej. Jesteśmy w trakcie wprowadzania danych do programu komputerowego MAK, rejestracji wypożyczeń i sukcesywnego katalogowania książek.

W obecnych czasach, szczególnie w małych społecznościach lokalnych, istnieje potrzeba rozwinięcia tych zadań, wyjścia na zewnątrz i dostosowania się do potrzeb środowiska, w którym się działa. Dlatego włączyliśmy się w organizację imprez plenerowych, m. in.: happening ekologiczny pod hasłem "Żyjmy ekologicznie, rodzinnie i zdrowo", Festyn Czytelniczy - Napiwoda 2003, "Pożegnanie lata" - festyn sportowo-rekreacyjny.

Dążąc do rozwijania i zaspokajania różnych potrzeb czytelniczych, oświatowych, kulturalnych i informacyjnych społeczności lokalnej podjęto w bibliotece szereg dodatkowych działań, m. in. stworzono możliwość bezpłatnego korzystania z Internetu na czterech stanowiskach komputerowych. Środki na ten cel pozyskujemy z zewnątrz. Występujemy również do wielu firm o dofinansowanie remontów oraz imprez przez nas organizowanych. Podejmujemy szereg działań w celu pozyskania dodatkowych środków pieniężnych na dofinansowanie opracowywanych przez bibliotekarzy projektów. Biblioteka bierze także udział w realizacji projektów, które powstały w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Olsztynie. W ramach programów BIL-Baza Informacji Lokalnej oraz BIS- Biblioteczna Informacyjna Sieć Szkoleniowa utworzyliśmy 2 stanowiska komputerowe. Ich efektem jest również powstanie strony internetowej Bazy Informacji Lokalnej Nidzicy tworzonej przez bibliotekarzy. Biblioteka posiada także swoją stronę w Internecie.

Rozwój sieci bibliotecznej i czytelnictwa, ożywianie działalności bibliotek nie dokonywały się oczywiście samorzutnie i bezimiennie. Stali za tym oddani swojej pracy ludzie. Starali się oni wykonywać swoje obowiązki z pasją, realizować ciekawe, twórcze pomysły. Bardzo długa byłaby lista bibliotekarzy nidzickich, którzy w ciągu ponad 55 lat działalności placówki przyczyniali się do rozwoju czytelnictwa na naszym terenie. Efektem ich pracy było m. in. zwycięstwo w ogólnopolskim konkursie "Wawrzyn dla twórcy, wawrzyn dla biblioteki" w 1989 r. oraz zajęcie I miejsca we współzawodnictwie bibliotek publicznych województwa olsztyńskiego w latach 1995 i 1997. Przed szczególnie trudnym zadaniem stanęli organizatorzy czytelnictwa w powojennej Nidzicy. Byli wśród nich kolejni kierownicy i dyrektorzy biblioteki: Władysław Chudzik, Franciszka Jagielska, Maria Ogińska, Karmelia Pyszkowska, Kazimierz Zembrzuski, Maria Boczkowska. Trzeba tu również podkreślić ogromne zasługi dla nidzickiego bibliotekarstwa pani Anny Bartosiak, która pełniła obowiązki dyrektora w latach 1970-1999. Posiadając najwyższy stopień wtajemniczenia zawodowego, umiała właściwie dobierać sobie pracowników, dla których była mistrzem i przyjacielem. Kultura osobista i elegancja wykreowały ją na osobę uznaną i szanowaną, cieszącą się niekwestionowanym autorytetem.

Biblioteka nasza nie pozostaje bierna, nie traci więzi ze zwolennikami jej działalności. Bierze aktywny udział w życiu miasta i gminy. Kontynuuje i rozszerza współpracę z wieloma instytucjami i stowarzyszeniami.

Przypadający w roku - Roku Gałczyńskiego - poety, którego zawsze cechował optymizm, jubileusz 55-lecia naszej biblioteki napawa przekonaniem, że będzie się ona pomyślnie rozwijała i doskonaliła. Mimo ograniczeń budżetowych, trudności stawiać będziemy na dalsze sukcesy. Najlepszą zaś ich rękojmią są wierni czytelnicy i niezawodni przyjaciele.

Jubileusz 55-lecia istnienia naszej książnicy był okazją do zorganizowania spotkania bibliotekarzy, czytelników i przyjaciół biblioteki. Na uroczystość, która odbyła się 10 października tego roku w sali "Pod Belką" nidzickiego zamku przybyli przedstawiciele władz, m. in. starosta powiatu Stanisław Rabczyński, burmistrz miasta Ryszard Kumelski oraz dyrektor Biblioteki Wojewódzkiej Andrzej Marcinkiewicz, prezes Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich Marian Filipkowski, przedstawiciele bibliotek i instytucji, które od lat współpracują z naszą placówką. Spotkanie rozpoczęło wystąpienie dyrektora Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Nidzicy, który nawiązał do najważniejszych wydarzeń z dziejów biblioteki. Następnie głos zabrali przedstawiciele władz i instytucji. Wielokrotnie padały słowa podziękowań i życzenia dalszej, owocnej współpracy.

Uroczystość uświetniła prelekcja pana Wojciecha Kassa - poety i kustosza Muzeum K.I. Gałczyńskiego w Praniu. Zaprezentował on fragmenty swojej najnowszej książki przedstawiającej wydarzenia z życia wielkiego poety. Dominika Grochala - uczennica Zespołu Szkół nr 2, laureatka wielu konkursów recytatorskich, recytowała wiersze K.I. Gałczyńskiego. Zaproszeni goście mieli również okazję wysłuchać recitalu autorskiego Wojciecha Gęsickiego. Utwory przez niego prezentowane wprowadziły słuchaczy we wspaniały świat poezji śpiewanej. Towarzyszył mu aktor Teatru im. Stefana Jaracza - Robert Mrozowicz.

Spotkanie zakończyło się w bibliotece, gdzie dokonano otwarcia wystawy dokumentów historycznych "Kamienie milowe polskiej świadomości", przygotowanej przez słuchaczy Studium działającego w strukturze Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej w Gdańsku.