Elżbieta Józwowicz - Kierownik "Planety 11" w Olsztynie
Katarzyna Rejdak - Kierownik projektu w Fundacji Bertelsmanna

 

Biblioteki modelowe dla młodych klientów

 

Projekt Fundacji Bertelsmanna

"Biblioteka dla młodych klientów" (www.mbp.olsztyn.pl/planeta11) to nazwa projektu realizowanego przez Fundację Bertelsmanna wspólnie z polskimi bibliotekami publicznymi.

Fundacja Bertelsmanna, powstała w 1977 r. w Niemczech, jest samodzielną fundacją prawa prywatnego finansującą własne projekty z części dochodów firm Bertelsmanna. W Polsce fundacja ta zaangażowała się w szereg przedsięwzięć z zakresu polityki, skierowanych na integrację Europy Środkowo-Wschodniej z Unią Europejską (projekt realizowany w latach 1994 - 1999, zakończony Międzynarodowym Forum Bertelsmanna "Europa Środkowo-Wschodnia na drodze do Unii Europejskiej" w 1999 r. w Warszawie). Obecnie Fundacja Bertelsmanna chce razem z bibliotekami publicznymi przyczynić się do rozwoju społeczeństwa informacyjnego, społeczeństwa wiedzy. Szczególnie młodzi ludzie, którzy z racji uwarunkowań pokoleniowych znajdują się w fazie przełomu swojego rozwoju osobowości, mają ogromne zapotrzebowanie na informację, edukację i sensowne kształtowanie czasu wolnego. To właśnie do nich jest adresowany ten projekt.

W 2002 roku Fundacja Bertelsmanna ogłosiła ogólnopolski konkurs pod nazwą "Biblioteka dla młodych klientów" na stworzenie w dwóch miastach w Polsce modelowej biblioteki dla grupy wiekowej 13 - 25 lat. Aplikacje konkursowe złożyło 21 miast. Zwycięzcą została Miejska Biblioteka we Wrocławiu oraz Miejska Biblioteka w Olsztynie. Co zadecydowało o takim wyborze? Projekt realizowany jest przez trzy podmioty: miasto, Fundację Bertelsmanna oraz Miejską Bibliotekę Publiczną. Ogromne znaczenie miało tu zaangażowanie i wsparcie ze strony samorządu. Każde z miast: Wrocław i Olsztyn przyznało lokal na bibliotekę oraz budżet na remont umożliwiający przystosowanie tegoż lokalu do potrzeb biblioteki. Fundacja Bertelsmanna w sumie przeznaczy 453 T€ na aranżację wnętrza, wyposażenie techniczne, stworzenie ukierunkowanego na grupę docelową zbioru książek i mediów oraz stworzenie dróg dystrybucyjnych. Bardzo ważnym okazała się otwartość na zmiany Miejskich Bibliotek Publicznych oraz chęć przełamania stereotypu biblioteki - jako instytucji konserwatywnej. MBP we Wrocławiu i Olsztynie ponoszą koszty personalne całego zespołu biblioteki modelowej. Miejskie Biblioteki Publiczne zaakceptowały również wprowadzenie nowoczesnych metod zarządzania modelowymi placówkami. Przy realizacji projektu stworzono we Wrocławiu i Olsztynie 2 zespoły koordynacyjne. W skład zespołów wchodzą: kierownik projektu ze strony Fundacji Bertelsmanna, koordynator ze strony MBP, oraz kierownik biblioteki modelowej (wybrany w drodze konkursu). Zespoły koordynacyjne obu miast spotykają się regularnie i informują o aktualnym stanie prac w każdym z miast, dzielą się doświadczeniami, wymieniają pomysłami, wspólnie negocjują ceny.

Realizacja projektu jest przewidziana na 5 lat (2002 - 2007).

Cele merytoryczne projektu to:

Oprócz celów merytorycznych jesteśmy zobowiązani do osiągnięcia konkretnych celów ilościowych. Zbudowanie filii modelowej dla młodych klientów ma doprowadzić do pozyskania nowych odbiorców oraz do wyraźnego wzrostu korzystania z biblioteki:

Wskaźniki te odnoszą się do wypożyczających, korzystających na miejscu, klientów on-line, uczestników imprez, itp. Zrealizowanie tak ambitnych celów wymaga dokładnego rozpoznania środowiska. Dlatego też przeprowadzono w obu miastach badania ilościowe i jakościowe grupy docelowej. Badania te, prowadzone przez profesjonalną firmę IMAS International sp. z o.o., pozwoliły na:

Wyniki badań stały się bazą wyjściową dla lokalizacji biblioteki, aranżacji wnętrza, stworzenia oferty (zbiory, usługi, nowe formy działań w bibliotece) oraz nowych dróg dystrybucji.

"Planeta 11" w Olsztynie

We wrześniu 2004 planowane jest w Olsztynie otwarcie biblioteki dla młodych klientów. Celem naszym jest - poprzez atrakcyjną ofertę zbiorów i różnorakość form pracy - zainteresowanie biblioteką jak największej liczby młodych osób dotychczas z bibliotek nie korzystających. Szczególna uwaga zwrócona zostanie na tzw. blokersów, młodzież z rodzin patologicznych i obszarów biedy. Chcemy, aby nasza biblioteka była alternatywnym dla pubów i ławek pod blokiem miejscem spotkań dla młodzieży, miejscem, z którego korzysta się częściej niż tylko wtedy, gdy potrzebna jest lektura szkolna, bądź jej opracowanie.

Wszystkie nasze działania będą też prowadziły do tworzenia i wyrównania szans rozwoju i samorealizacji młodego pokolenia, co jest zgodne z głównym celem strategii państwa dla młodzieży ogłoszonej w sierpniu 2003 r. Uczestnictwo w projekcie to również szansa dla nas bibliotekarzy. Tworzymy tę placówkę od podstaw, korzystamy z najlepszych wzorców, uczymy się nowoczesnego sposobu zarządzania i organizacji pracy.

Jednym z podstawowych zadań miasta Olsztyna było przekazanie na potrzeby filii modelowej wyremontowanego budynku. Położony centralnie, przy głównej ulicy Olsztyna budynek jest obecnie siedzibą Planetarium i Biura Wystaw Artystycznych. Mieszczący się tutaj również salon gier to pomieszczenia przyszłej biblioteki. Dojazd do biblioteki jest bardzo dogodny z każdej dzielnicy miasta. Krzyżują się tu trasy licznych linii autobusowych, a dla zmotoryzowanych klientów przewidziano zmodernizowanie istniejącego już parkingu. Zaplanowano również wiatę dla rowerów, podjazd dla osób niepełnosprawnych, remont ciągów komunikacyjnych i mieszczącego się w budynku atrium. W najbliższym sąsiedztwie znajdują się szkoły różnego typu, Wydział Humanistyczny UWM, Ośrodek Sportu i Rekreacji, Teatr Lalek, ciąg sklepów oraz banki. Myślę, że liczne wycieczki odwiedzające Planetarium i wystawy w BWA nie ominą też naszej, bardzo przecież nowoczesnej, placówki.

Charakterystyczna dla nowej placówki będzie również aranżacja wnętrza. Projekt nawiązuje do mieszczącego się w budynku wystroju Planetarium. Cała koncepcja opiera się na okrągłych "kosmicznych elementach". Słowo "odlotowa" wymyślono chyba właśnie dla niej, nawiązaniem do Planetarium jest również nazwa - "Planeta11".

Podstawą dobrej pracy w każdej placówce bibliotecznej jest profesjonalny i przyjazny dla użytkowników personel. W tej chwili pracę w "Planecie 11" zadeklarowało 7 osób: 6 osób to pracownicy naszej sieci, 1 osoba pracuje w tej chwili jako wolontariusz. Nowością w naszej sieci bibliotek było wyłonienie kierownika placówki na drodze ogłoszonego konkursu. Kandydaci, oprócz CV i listu motywacyjnego musieli przedstawić swoją koncepcję funkcjonowania placówki. Są to młodzi ludzie z dobrą znajomością języków obcych i obsługi komputera, z różnorodnym profilem wykształcenia (polonista, muzykolog, informatyk, germanista, planujemy również zatrudnienie psychologa). Pracownicy bez wykształcenia bibliotekarskiego od października 2003 r. podjęli studia podyplomowe w zakresie bibliotekoznawstwa na UWM. Każda z tych osób jeden dzień w tygodniu pracuje już na rzecz Biblioteki dla młodych. W ramach prac uczą się obsługi systemu bibliotecznego "Sowa", wszyscy uczestniczą w kursie internetowym "Bibweb", monitorują prasę i Internet pod kątem problematyki młodzieżowej, pomagają wprowadzać jednostki medialne do katalogu komputerowego. Wszyscy deklarujemy pełną dyspozycyjność i duży zapał do pracy, którego celem jest przede wszystkim możliwość udziału od podstaw w tym wyjątkowym przedsięwzięciu.

Tworząc naszą modelową placówkę chcemy jak najbardziej zbliżyć się do oczekiwań młodych ludzi. Biblioteka będzie realizować swoje zadania poprzez

Zakładamy, że placówka będzie otwarta w godzinach 10.00 - 20.00, w soboty 10.00 - 16.00, w niedzielę w razie potrzeb (imprezy). Oczywiście potrzeby grupy docelowej będą tu priorytetowe. Bardzo ważna w naszym projekcie jest wyjątkowa oferta medialna, niespotykana do tej pory w naszych filiach.

Docelowo zakładamy ok. 30.000 jednostek medialnych, w tym:

Jak widać, zakładamy równowagę miedzy tradycją i nowoczesnością. Nowością w naszej sieci będzie również nowatorskie, tematyczne, przyjazne dla użytkownika ustawienie zbiorów. (np. szkoła, kariera, uroda, hobby, gorące tematy). Tylko filmy fabularne i nośniki z muzyką będą ustawione na osobnych bardzo nietypowych meblach. Na regałach bibliotecznych zakładamy tzw. mix medialny. Wszystkie media dotyczące jednego tematu staną obok siebie. Nie będzie również wydzielonego księgozbioru podręcznego. Media zostaną oklejone na grzbietach różnokolorowymi naklejkami (czerwona - tylko na miejscu, pomarańczowa - rewers lub kaucja, zielona - swobodne wypożyczanie). Zakupu mediów dokonujemy w lokalnych hurtowniach, a przede wszystkim korzystając z Internetu (księgarnie internetowe wydawnictw i firm dystrybucyjnych). Zgodnie z preferencjami młodzieży rozbudowujemy działy dotyczące informatyki, języków obcych, turystyki. Nasz zasób widoczny w katalogu off-line MBP już w tej chwili wzbudza ogromne zainteresowanie potencjalnych klientów.

Wiek XXI jest nazywany wiekiem informacji. Swobodny i świadomy dostęp do niej jest podstawą społeczeństw demokratycznych. Młodzież, żeby nie zostać na marginesie społeczeństwa informacyjnego musi nauczyć się korzystać z najnowszych zdobyczy technologii. Warmia to region biedny, nie każdy młody człowiek ma dostęp do komputera czy Internetu. Przez bogate (w stosunku do innych naszych filii) utechnicznienie placówki chcemy młodych ludzi nauczyć posługiwania się najnowszym sprzętem, oprogramowaniem, bazami danych, czy wyszukiwania informacji przez Internet itp.

Planujemy następujące wyposażenie techniczne placówki:

Chcemy nie tylko zapewnić swoim młodym klientom dostęp do Internetu (informacji, poczty, grup dyskusyjnych), ale będzie u nas można napisać na komputerze CV, pracę semestralną czy nawet magisterską, pograć w gry komputerowe, pouczyć się języków, złożyć gazetkę lub zrobić własną stronę WWW.

Ponieważ środki z Fundacji Bertelsmanna przeznaczone na wyposażenie techniczne nie są w stanie pokryć wszystkim naszych potrzeb, bardzo ważną rzeczą jest znalezienie sponsorów. Jesteśmy w trakcie przeprowadzania rozmów z różnymi firmami. Nie jest to zadanie łatwe, ale przy okazji uczymy się podejmowania nowych zadań (promowanie własnej firmy, rozmowy negocjacyjne).

Działalność naszej biblioteki planujemy równolegle w trzech obszarach: informacji, edukacji i rozrywki. Nasza oferta rozwija każdy z nich.

Ważnym elementem projektu Fundacji Bertelsmanna jest prowadzenie w placówce modelowej doradztwa dla młodzieży. W naszej wstępnej koncepcji zakładaliśmy doradztwo zawodowe. Również przeprowadzone badania wykazały, że ten temat najbardziej interesuje młodzież. Od 2003 roku w każdym gimnazjum i liceum działają tzw. SZOK-i (Szkolne Ośrodki Kariery), w szkołach wyższych od paru lat działają Biura Karier, również OHP i działające przy Urzędzie Pracy Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej zajmuje się szeroko pojętym doradztwem zawodowym. Naszą rolą byłoby kierowanie zainteresowanych osób do tych wyspecjalizowanych instytucji. Przeprowadzono już wstępne rozmowy z Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej (wzajemne kierowanie klientów, organizowanie przez Centrum spotkań w bibliotece). Planujemy również zatrudnienie psychologa ze specjalnością doradztwo zawodowe, który będzie moderatorem tej działalności w naszej placówce. Planujemy przeprowadzenie rozmowy z Miejskim Zespołem Profilaktyki i Terapii Uzależnień zmierzającej do nawiązania współpracy. Rozpatrujemy również możliwość doradztwa prawnego, w zakresie spraw rodzinnych i socjalnych, a także doradztwa z zakresu psychologii (przemoc, uzależnienia, kłopoty szkolne itp.).

Chcemy również nawiązać ścisłą współpracę ze szkołami i uczelniami w naszym mieście. Pomysł tzw. skrzynek tematycznych wypożyczanych do szkół (zestaw mediów na dany temat np. uzależnienia, UE, wybór zawodu), o którym poinformowano nas na spotkaniu w siedzibie Fundacji Bertelsmanna w Gutersloh na pewno wykorzystamy.

Będziemy dążyć do stworzenia takiej atmosfery, aby każdy młody człowiek bez oporów chciał korzystać z pomocy specjalistów (pracowników miejskich instytucji i wolontariuszy). Zakładamy elastyczny profil doradztwa w zależności od zmieniających się potrzeb młodzieży.

Chcemy stworzyć bazę adresową wszystkich instytucji zajmujących się problematyką młodzieżową, widoczną na naszej stronie WWW i wydaną w formie informatora. Często młodzi ludzie nie wiedzą, gdzie udać się ze swoimi problemami, nie wiedzą, że istnieją instytucję mające obowiązek i środki, żeby im pomóc.

Z pomocą młodzieży planujemy również stworzenie tzw. linkownika, czyli pogrupowania adresów WWW najczęściej odwiedzanych stron (muzyka, sport, film, praca, zwierzęta itp.). Zaoszczędzi to młodym ludziom dużo czasu przy wyszukiwaniu ciekawych dla nich informacji.

Cennym pomysłem jest, nazwany przez nas, projekt "praca na chwilę". Biblioteka modelowa stanie się punktem informacyjnym o pracy dorywczej dla młodzieży (pilnowanie dzieci, drobne zakupy, wyprowadzanie psa, trzepanie dywanów, czy mycie okien).

Ważnym elementem pracy bibliotek jest w dzisiejszych czasach wolontariat. Już w tej chwili w naszych filiach wolontariusze prowadzą zajęcia z dziećmi, biorą udział w akcji głośnego czytania, pomagają w odrabianiu lekcji. Wokół naszej placówki chcemy również zgromadzić młodzież o dużej wiedzy informatycznej, która mogłaby poprowadzić szkolenia dla swoich kolegów, a także brać czynny udział w tworzeniu naszej strony WWW. Napisaliśmy wniosek o przydzielenie 2 wolontariuszy w ramach programu "Młodzież". Wzajemny kontakt młodych ludzi z różnych krajów europejskich zaowocuje na pewno ciekawymi akcjami i pomoże nawiązać nowe przyjaźnie, nie bez znaczenia jest też polepszenie obsługi klientów naszej placówki. Planujemy również nawiązanie współpracy ze studentami ostatnich lat Wydziału Psychologii UWM.

Mała galeria i mała scena to pomysły na umożliwienie lokalnym grupom teatralnym, literackim, muzycznym czy plastycznym zaprezentowanie swojej twórczości. Będziemy otwarci na inicjatywy młodzieżowe, już teraz zapraszamy wszystkich chętnych do współpracy.

Integralnym miejscem biblioteki modelowej będzie kawiarenka. Chcemy stworzyć miejsce, w którym się bywa, do którego wpada się przeczytać prasę i wypija filiżankę kawy czy herbaty, gdzie można zjeść małą przekąskę (w czasie długiej pracy czy zabawy z komputerem), do którego przychodzi się na odlotowe randki bez dymu papierosowego i piwa, gdzie można wspólnie podyskutować o przeczytanej właśnie książce, obejrzanym filmie, czy po prostu poplotkować.

Nasza nowoczesność, to również sposób w jaki zamierzamy dotrzeć do potencjalnego klienta. Priorytetowym zadaniem jest udostępnienie czytelnikom katalogu OPAC. MBP pracuje w systemie bibliotecznym "Sowa". W chwili obecnej prezentujemy nasz katalog aktualizowany raz w miesiącu w Internecie. Nowoczesna biblioteka powinna dysponować katalogiem on-line, w którym czytelnik widzi stan faktyczny księgozbioru, może dokonać rezerwacji czy prolongaty jednostki medialnej przez Internet. Zostały już przeprowadzone rozmowy z firmą "Sokrates" na ten temat.

Biblioteka będzie też posiadała własną stronę WWW aktualizowaną na bieżąco. Już w tej chwili możemy udostępnić nasz adres internetowy: www.planeta11.olsztyn.pl, który obecnie odsyła internautów na stronę domową MBP w Olsztynie (znajduje się na niej prezentacja projektu i umieszczane są na bieżąco informacje dotyczące "Biblioteki dla młodych"). Własna strona www i katalog on-line wirtualnie udostępnią naszą bibliotekę 24 h na dobę. Również fizycznie chcemy być dostępni przez cały czas, pomoże nam w tym zainstalowanie tresora.

Do łączności z naszymi klientami chcemy wykorzystać najnowsze technologie: kontakt mailowy (odpowiedź na pytania w czasie 24 godzin), forum dyskusyjne, powiadamianie o nowościach, imprezach przez SMS-y i e-maile.

Postaramy się też wykorzystać doświadczenia firm handlowych w promowaniu usług bibliotecznych. Chcemy wypracować sobie dobrą ocenę w naszym mieście. Już w tej chwili plastycy opracowują logo biblioteki. Będzie ono wykorzystane przy produkcji gadżetów reklamowych (koszulki, czapeczki, długopisy, podkładki pod mysz, baloniki itp.), umieszczanych na naszych wszystkich broszurach informacyjnych i plakatach, a w formie baneru umieszczanych na stronach współpracujących instytucji. Wydamy również informator na temat pracy biblioteki, ulotki reklamowe rozdawane będą w szkołach, pubach, na imprezach masowych, a także w filiach MBP. Nawiązaliśmy bardzo dobrą współpracę z mediami lokalnymi, a przede wszystkim z "Gazetą Olsztyńską" i radiem "WA-MA" - wynikiem tej współpracy jest fakt, że biblioteka dla młodych już w tej chwili jest znana w naszym mieście. Umieścimy reklamę "Planety11" na autobusie miejskim. Planowane z wielkim rozmachem otwarcie placówki (przy współudziale radia "WA-MA") zapewne przyczyni się do rozreklamowania naszej działalności.

Przedstawione wyniki, to wstępna koncepcja "Biblioteki dla młodych klientów". Prace i realizacja projektów cały czas trwają. Otwarcie biblioteki planowane jest we wrześniu br.

Jest to fragment artykułu, który ukazał się w całości w Biuletynie EBIB Nr 3/2004 (54) pt. "Biblioteki modelowe dla młodych klientów".

cofnij