Renata Pietrulewicz

 

Informacja europejska w bibliotekach publicznych województwa warmińsko-mazurskiego.

 

Potrzeby informacyjne obywateli są bardzo duże i systematycznie wzrastają, zwłaszcza teraz, kiedy w Polsce zachodzi tak wiele zmian - codziennie pojawiają się nowe informacje, zmieniają się przepisy prawne, wchodzą nowe technologie. Ważną rolę w procesie podejmowania decyzji strategicznych odgrywa szybkość dostępu do różnych materiałów.

Przeciętny obywatel napotyka na ogromne trudności w dotarciu do informacji. Spowodowane jest to szokiem związanym ze zmianami (dotyczy zwłaszcza ludzi starszych) oraz bogactwem, czy wręcz natłokiem wiedzy, rozwojem demokracji, potrzebami młodzieży kształcącej się, potrzebami mediów w zakresie wszechstronnego wielokierunkowego informowania.

Komisja Europejska uważa, że tani i powszechny dostęp do Internetu oraz liberalizacja rynku telekomunikacyjnego pozwoli stworzyć w Polsce społeczeństwo informacyjne na "europejskim poziomie".

Państwo dopiero od niedawna tworzy strategie, które przewidują działania dotyczące tego jak ułatwić obywatelom dostęp do informacji. Naciski Unii Europejskiej (UE) w sprawie tworzenia społeczeństwa informacyjnego wymuszają na instytucjach rządowych zajęcie stanowiska w tej sprawie i budowanie podwalin takiego społeczeństwa.

Dla bibliotek wyjątkową szansą jest podjęcie działań informacyjnych na rzecz integracji europejskiej, co wiązałoby biblioteki na stałe z polityką informacyjną, a w konsekwencji mogłoby doprowadzić do większego zainteresowania lokalnej administracji publicznej bibliotekami jako instrumentem komunikacji władzy z obywatelem.

Największym zagrożeniem jest niezrozumienie czym jest UE i jakie znaczenie społeczno-polityczne będzie miało nasze członkostwo w tej organizacji. Niedoinformowanie inicjuje powstawanie mitów, które z jednej strony powodują niepotrzebny lęk przed integracją, z drugiej rozbudzają nieuzasadnione nadzieje. Coraz częściej rozpowszechniane są "euromity".

Biblioteka publiczna jest lokalnym ośrodkiem informacji oferującym usługi wypracowane na podstawie analizy potrzeb informacyjnych społeczności lokalnej. Od 1994 r. Polska ubiega się członkostwo w Unii Europejskiej. Naturalną koleją rzeczy jest więc fakt, że biblioteki włączyły się w proces informowania społeczeństwa w tematyce związanej z UE i przyszłym członkostwem Polski w tej organizacji.

Przeprowadzając w bibliotekach publicznych województwa warmińsko-mazurskiego w 2002 roku sondaż eksploracyjny chciano znaleźć odpowiedź na pytanie jakie działania podjęły biblioteki oraz w jakim stopniu włączyły się w proces informowania społeczeństwa na rzecz integracji?

Materiał badawczy rozesłano do 117 bibliotek w grudniu 2002 r. Wypełniony formularz przekazało nam 93% bibliotek z gmin miejskich i wiejskich.

Z treści udzielonych odpowiedzi wynika, że wszystkie biblioteki podjęły działania informacyjne na rzecz integracji europejskiej. Poziom tych prac jest jednak zróżnicowany. Zdecydowanie szersze formy oferują biblioteki miejskie, niewiele informacji udzielają biblioteki gmin wiejskich głównie z powodu braku dostępu do źródeł informacji.

W trzydziestu bibliotekach uruchomiono Punkty Informacji Europejskiej (PIE), z tego jeden w bibliotece wojewódzkiej, 17 w bibliotekach miejskich i 12 w bibliotekach gminnych.

Odpowiednio przeszkoleni bibliotekarze z 36 bibliotek dostarczają informacji o UE i przyszłym członkostwie Polski w tej strukturze. Organizatorami szkoleń były: Fundacja Edukacji Ekonomicznej w Warszawie, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, Departament Integracji Europejskiej i Współpracy z Zagranicą Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie, Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich-Oddział w Olsztynie, Polski Związek Bibliotek, Państwowa Inspekcja Pracy, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Stowarzyszenie Gmin RP, Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych.

Przeszkolono 63 pracowników bibliotek, których nauczono między innymi jak uzupełniać i aktualizować swoją wiedzę o UE, także za pomocą Internetu. Dziewięciu pracowników bibliotek w miastach i jeden w gminie wiejskiej (GBP Rozogi) posiada Certyfikat Fundacji Edukacji Ekonomicznej poświadczający przygotowanie do prowadzenia Punktu Informacji Europejskiej.

Biblioteki prowadzące PIE oraz te, które udzielają informacji o UE w ramach działań ogólnoinformacyjnych to nie są dystrybutornie ulotek, a punkty orientujące.

Spośród 109 badanych bibliotek 14% nie posiada książek o tematyce UE i naszym w niej członkostwie. Z badań wynika, że zbiory bibliotek dotyczące omawianego tematu są niewielkie. 73 biblioteki zgromadziły od 1-10 tytułów książek, 16 bibliotek - od 11-20 tytułów, 7 bibliotek - od 21-30, a tylko 5 bibliotek posiada powyżej 40 tytułów.

Niezastąpionym źródłem informacji są czasopisma. Zapytaliśmy w naszym sondażu "Ile dzienników prenumeruje biblioteka?". Udzielono następujących odpowiedzi: powyżej 5 tytułów prenumeruje 9 bibliotek (tylko w miastach), 3-5 tytułów 20 bibliotek, 1-2 tytuły 60 bibliotek. Niestety, aż 18,4% bibliotek pozbawia z powodu braku funduszy społeczność lokalną dostępu do prasy codziennej.

Na pytanie "Czy biblioteka i w jakim zakresie oczekuje pomocy od WBP w Olsztynie?" - 59,6% bibliotek oczekuje pomocy od WBP w zakresie:

Zgłaszane postulaty w najbliższym czasie rozpatrzone zostaną przez Dyrekcję WBP w Olsztynie, a o podjętych działaniach postaramy się koleżanki i kolegów informować na bieżąco.

Z odpowiedzi na pytanie "Czy biblioteka starała się o środki pozabudżetowe na prowadzenie działań na rzecz informowania o UE? Czy starania zakończyły się powodzeniem?" o środki pozabudżetowe starało się 7 bibliotek miejskich i 8 bibliotek gminnych. Starania zakończyły się powodzeniem dla 5 bibliotek z miast (Olecko, Susz, Węgorzewo, Olsztyn) i 5 bibliotek z gmin (Dubeninki, Płośnica, Nowa Wieś Ełcka, Iłowo Osada, Godkowo).

Pomoc otrzymano z Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, z Centrum Informacji Europejskiej, z Departamentu Dokumentacji Europejskiej w Warszawie, z Funduszu Współpracy "AGRO-INFO".

Sondaż potwierdza nasze spostrzeżenia, że w okresie przedakcesyjnym wzrasta zapotrzebowanie na wiedzę o Unii Europejskiej. Zarówno w mieście jak i na wsi najczęściej korzystają z informacji, zarówno w mieście jak i na wsi, uczniowie, studenci, nauczyciele, emeryci, urzędnicy, właściciele małych i średnich przedsiębiorstw, rolnicy, bezrobotni, inni - doktoranci, pracownicy biur prawnych, członkowie stowarzyszeń, żołnierze Straży Granicznej.

Zakładaliśmy, że najczęściej powtarzające się zapytania użytkowników dotyczą struktury UE, jej członków, celu i zadań, korzyści wynikających z przystąpienia Polski do tej organiza-cji. Interesowało nas jednak to: "Czy obywatele w poszukiwaniu informacji przeszli z etapu pytań elementarnych do pytań szczegółowych?". Hipoteza nasza znalazła potwierdzenie w udzielonych odpowiedziach. Bibliotekarze twierdzą, że dużo jest obecnie pytań na temat:

  1. sytuacji rolników po wejściu Polski do UE,
  2. sytuacji Polski po wejściu do UE,
  3. programów pomocowych,
  4. wspólnej waluty,
  5. stanu negocjacji,
  6. funduszy strukturalnych,
  7. sytuacji mieszkańców mojej miejscowości po 2004 roku.

O inicjatywach podejmowanych przez biblioteki na rzecz informowania społeczeństwa o UE i instytucjach, z którymi współpracują biblioteki napiszę w kolejnym "Bibliotekarzu Warmińsko-Mazurskim".

Z ostatniej chwili pragnę poinformować, że Fundacja Edukacji Ekonomicznej w Warszawie nadal organizuje kursy przygotowujące do prowadzenia PIE. Po konsultacji z Fundacją podajemy najbliższe termin szkolenia - 02-05.06.2003 r.

Myślę, że przydatne okazać się mogą również niżej wymienione adresy stron internetowych dotyczące tematyki UE, instytucji w UE oraz instytucji zajmujących się sprawami integracji europejskiej w Olsztynie:

UŻYTECZNE ADRESY INTERNETOWE
INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ
INSTYTUCJE W OLSZTYNIE ZAJMUJĄCE SIĘ INTEGRACJĄ EUROPEJSKĄ

cofnij