Izabela Lewandowska
Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
DZIEJE REGIONU W EDUKACJI SPOŁECZEŃSTWA NA WARMII I MAZURACH
W DRUGIEJ POŁOWIE XX WIEKU BIBLIOGRAFIA W WYBORZE
Wybór bibliografii dotyczy dydaktycznego opracowania dziejów Warmii i Mazur. Tekst ten adresowany jest do bibliotekarzy, animatorów kultury, pedagogów i nauczycieli, głównie historii i języka polskiego, którzy w swojej pracy kształtują społeczeństwo naszego regionu. Edukacja regionalna istotna jest szczególnie dla dzieci i młodzieży. Stąd też znalazły się tu zarówno źródła, zbiory wierszy, pamiętniki, jak i przykłady lekcji regionalnych i działań, które podejmuje się dla podniesienia stanu świadomości regionalnej społeczeństwa Warmii i Mazur. Wybór dotyczący lat 1945-2002 rozpoczyna się od tekstów poruszających problemy regionalne w edukacji w latach powojennych, następnie zebrane są publikacje dotyczące form i metod pracy regionalnej w okresie Polski Ludowej, materiały ukazujące się po 1990 roku, opracowania źródeł i materiałów dla uczniów i nauczycieli oraz źródła drukowane.
Publikacje dotyczące pierwszych lat powojennych
Dulczewski Zygmunt, Regionalizacja w pracy społeczno-wychowawczej nauczyciela na Ziemiach Zachodnich, "Ruch Pedagogiczny" 1961, nr 1, s. 23-24.
Gębik Władysław, Dziesięciolecie starań o upowszechnienie wiedzy o historii i kulturze ziemi warmińsko-mazurskiej, "Przegląd Zachodni" 1957, nr 4, s. 462-463.
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.
Filipkowski Tadeusz, Upowszechnianie wiedzy o przeszłości Warmii i Mazur w działalności oświatowej po 1945 r., w: Z dziejów oświaty polskiej w Prusach Wschodnich i na Pograniczu w okresie międzywojennym, Olsztyn 1981.
Kędryna Szymon, Program i sposoby krzewienia wiedzy o Ziemiach Zachodnich i Północnych w pracy szkoły i nauczycieli, Katowice 1970.
Kwilecki Andrzej, Szkoła i nauczyciel na wyzwolonych Ziemiach Zachodnich, "Kultura i Społeczeństwo" 1961, nr 1, s. 145-163.
Musioł Teodor, Szkoła i nauczyciel w procesach integracji społecznej na Ziemiach Zachodnich, Opole 1970.
Osękowski Czesław, Społeczeństwo Polski Zachodniej i Północnej w latach 1945-1956, Zielona Góra 1994 (rozdz. Integracyjna rola szkoły, s. 195-210).
Pietrzak-Pawłowska Irena, Nauczyciele historii w okresie budowy szkolnictwa polskiego na Warmii i Mazurach 1945-1949, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1968, nr 2, s. 309-313.
Pietrzak-Pawłowski Kazimierz, Repolonizacja kulturowa ziemi warmińsko-mazurskiej, "Przegląd Zachodni" 1946, nr 7-8, s. 694-696.
Polski my naród: wypisy dla kursów ogólnokształcących na Warmii, Mazurach i Pomorzu, wybór Wanda Łukszo, Warszawa 1960.
Sołoma Luba, Integracja ludności w ocenie nauczycieli, "Warmia i Mazury" 1968, nr 7, s. 5-6.
Sołoma Luba, Nauczyciele a integracja, "Warmia i Mazury" 1968, nr 9, s. 12-13.
Publikacje omawiające formy i metody nauczania regionalnego w okresie Polski Ludowej
Brzozowska Jadwiga, Nowaczyk Stanisław, Region na lekcjach historii w klasie IV, "Życie Szkoły" 1958, nr 7-8, s. 63-66.
Czarnecki Stefan, Regionalizacja treści nauczania i wychowania istotnym czynnikiem wychowania patriotycznego, Biuletyn Informacyjny Kuratorium Oświaty i Wychowania, Olsztyn 1977, nr 12, s. 14-17.
Czarnecki Stefan, Regionalizacja treści programowych w wychowaniu obywatelskim, "Wiadomości Historyczne" 1966, nr 6, s. 250-256.
Grzegorczyk Halina, Konspekt lekcji z historii dla klasy VI: materiały pomocnicze dla nauczycieli: realizacja tematyki o M. Koperniku w szkole podstawowej, Wydział Oświaty i Kultury, Iława 1973.
Jasińska Wiesława, Moje doświadczenia w pracy regionalnej na Warmii, "Wiadomości Historyczne" 1975, nr 1, s. 25-31.
Kędryna Szymon, Program i sposoby krzewienia wiedzy o ziemiach zachodnich i północnych w pracy szkoły i nauczyciela, "Kwartalnik Nauczyciela Opolskiego" 1976, nr 3-4, s. 113-139.
Krygier Wanda, Regionalizm w nauczaniu historii w klasie V-VIII szkoły podstawowej, Biuletyn Informacyjny Kuratorium Oświaty i Wychowania, Olsztyn 1977, nr 12, s. 39-55.
Lebiedziewicz Jerzy, Materiały pomocnicze do nauczania dziejów Warmii i Mazur w szkole podstawowej w klasach V-VII, IKN ODN, Olsztyn 1988, ss. 79.
Łastowska Danuta, Jak wyglądało życie Mikołaja Kopernika na Zamku Lidzbarskim. Konspekt lekcji w kl. V, w: Materiały metodyczne dla nauczycieli szkół podstawowych, z. 4. Przykładowe konspekty z zakresu tematyki regionalnej, Olsztyn 1985, s. 7-9.
Moralewicz Elżbieta, Jak realizuję problematykę regionu warmińsko-mazurskiego w pracy dydaktyczno-wychowawczej z uczniami w kl. III, w: Z doświadczeń nauczycieli województwa olsztyńskiego. Wybór odczytów pedagogicznych nauczycieli klas I-IV, pod red. Stanisława Dagiela, Olsztyn 1967, s. 51-58.
Panulska Ewa, Jak przebiegała germanizacja ludności Warmii i Mazur w pierwszych latach XX wieku? - na podstawie wspomnienia Jana Boenigka. Konspekt lekcji w kl. VIII, w: Materiały metodyczne dla nauczycieli szkół podstawowych, z. 4. Przykładowe konspekty z zakresu tematyki regionalnej, Olsztyn 1985, s. 24-27.
Peter Tadeusz, Tradycje regionalne w wychowaniu patriotycznym młodego pokolenia, "Kultura i Oświata" 1985, nr 3, s. 101-105. (dot. Ostródy)
Regionalizacja programu nauczania w kl. V-VIII Szkoły Podstawowej. Materiały pomocnicze dla nauczycieli, pod red. S. Szostakowskiego, Olsztyn 1967, s. 16-22.
Serwin Mirosława, Ludzie i nazwiska, które zostały upamiętnione w nazwach ulic Olsztyna. Konspekt lekcji w kl. IV, w: Materiały metodyczne dla nauczycieli szkół podstawowych, z. 4. Przykładowe konspekty z zakresu tematyki regionalnej, Olsztyn 1985, s. 5-6.
Sosnowska Danuta, Tradycja, której trzeba uczyć, "Wychowanie" 1970, nr 9, s. 3-8.
Szkolne izby i ekspozycje pamięci narodowej i tradycji szkoły w województwie olsztyńskim: informator, przygotował do druku Bohdan Łukaszewicz, Olsztyn 1980, KOiW, 32 s.
Szostakowska Małgorzata, Miesięcznik "Warmia i Mazury" w pracy nauczyciela historii, "Warmia i Mazury" 1971, nr 2, s. 11.
Szostakowski Stanisław, Region Warmii i Mazur w pracy szkolnej, "Warmia i Mazury" 1958, nr 8, s. 23-25.
Szostakowski Stanisław, Rola historycznej spuścizny Warmii i Mazur w patriotycznym wychowaniu młodzieży, w: Wychowanie patriotyczne - wychowaniem dla pokoju. Materiały z konferencji naukowej 18-19 grudnia 1986, Olsztyn, pod red. Stanisława Kawuli, Olsztyn 1988.
Wesołek Anna, Feliks Nowowiejski - wielki syn Warmii. Konspekt lekcji w kl. VII, w: Materiały metodyczne dla nauczycieli szkół podstawowych, z. 4. Przykładowe konspekty z zakresu tematyki regionalnej, Olsztyn 1985, s. 20-24.
Wycieczki szkolne po Warmii i Mazurach. Materiały pomocnicze dla nauczycieli organizatorów wycieczek, oprac. Stanisław Szostakowski, Tadeusz Filipkowski, Maria Limanowska, Jerzy Klikowicz, Olsztyn 1967, ss. 50.
Zienkiewicz Tadeusz, Treści regionalne w nauczaniu języka polskiego na Warmii i Mazurach, Olsztyn 1985.
Publikacje po 1990 roku
Achremczyk Stanisław, Region w nauczaniu historii, w: Regionalizm: tradycja i współczesność. Materiały z sesji popularnonaukowej, Olsztyn 1995, s. 52-59.
Dąbrowska Elżbieta, Elementy regionalne w edukacji plastycznej, Olsztyn 1996.
Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe Warmii i Mazur "Od korzeni ku przyszłości". Materiały wspierające, cz. 1, pod red. Marii Bukowskiej, Olsztyn 2001.
Edukacja regionalna. Scenariusze lekcji, pod red. Anny Grycan, Olsztyn 1999.
Gełdon Krystyna, Lekcja historii na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Szczytnie, "Kajet - Warmińsko-Mazurski Informator Oświatowy" 2000, nr 5, wkładka.
Gołębiewska Lucyna, Moja mała ojczyzna - teraz i w przeszłości. Wykaz pomocy audiowizualnych Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej, "Kajet - Warmińsko-Mazurski Informator Oświatowy" 2000, nr 4, s. 30-32.
Gontarz Zbigniew, Grycan Anna, Edukacja regionalna, "Kajet. Olsztyński Informator Oświatowy" 1996, nr 1, s. 4-5.
Grycan Anna, Dziedzictwo kulturowe regionu w teorii i praktyce edukacyjnej, "Kajet. Olsztyński Informator Oświatowy" 1997, nr 1, s. 32.
Grycan Anna, Rogowski Józef, Kształcenie i wychowanie regionalne w szkołach Warmii i Mazur, w: Tożsamość kulturowa Warmii i Mazur w działalności instytucji i stowarzyszeń. V Sejmik Regionalny, Olsztyn, dnia 25.03.2000 r. Materiały z konferencji przedkongresowej, Olsztyn 2000, s. 58-66.
Lebiedziewicz Jerzy, Treści regionalne na lekcjach historii, Olsztyn 1996.
Lewandowska I., Czym jest edukacja regionalna? Rozważania na przykładzie Warmii i Mazur, w: Edukacja wobec ładu globalnego, pod red. T. Lewowickiego, J. Nikitorowicza, T. Pilcha i S. Tomiuka, Warszawa 2002, s. 306-315.
Lewandowska I., Edukacja regionalna w regionie warmińsko-mazurskim, "Doskonalenie Otwarte" 2001, nr 7, wkładka edukacyjna "Dziedzictwo kulturowe i jego wpływ na edukację regionalną" Elbląg, styczeń 2002, s. 17-20.
Lewandowska I., Historia regionalna w nauczaniu szkolnym na Warmii i Mazurach w drugiej połowie XX wieku, "Szkice Humanistyczne" 2002, t. II, nr 3-4, s. 141-154.
Lewandowska I., Możliwości wykorzystania multimedialnej encyklopedii powszechnej PWN w nauczaniu historii regionalnej na Warmii i Mazurach, w: Multimedia w edukacji historycznej i społecznej, pod red. Janusza Rulki i Barbary Tarnowskiej, Bydgoszcz 2002, s. 180-186.
Lewandowska I., Świadomość - świadomość historyczna - świadomość regionalna. Założenia teoretyczne. Przegląd badań, "Edukacja Humanistyczna" 1998, nr 4, s. 5-28. (na przykładzie Warmii i Mazur)
Lewandowska I., Świadomość regionalna olsztyńskich uczniów. Wyniki badań, "Echa Przeszłości" 2000, nr 1, s. 177-187..
Lewandowska I., Zastosowanie metod empirycznych w badaniach nad świadomością regionalną młodzieży, "Kwartalnik Edukacyjny" 2001, nr 3, s. 40-51. (na przykładzie Warmii i Mazur)
Lewandowska I., Hochleitner J., Przemiany historycznej świadomości regionalnej mieszkańców Warmii i Mazur (na przykładzie badań w Reszlu i Szczytnie), "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 2003, nr 1.
Lubowiecka Jadwiga, Jak legendy i baśnie I. Kwintowej stały się inspiracją do poznawania własnego regionu, "Wychowanie w Przedszkolu" 1994, nr 8, s. 451-459.
Mazur Zbigniew, Wawruch Krzysztof, Nauczyciele wobec przeszłości ziem Zachodnich i Północnych, "Zeszyty Instytutu Zachodniego" 1998, nr 9, ss. 80.
Orłowska-Wojczulanis Krystyna, Edukacja regionalna w środowiskach zróżnicowanych etnicznie na przykładzie Lidzbarka Warmińskiego, w: Edukacja regionalna. Dziedzictwo kulturowe w zreformowanej szkole, pod red. Stefana Bednarka, Wrocław 1999, s. 310-311.
Puchalska-Klejment Teresa, Jańczyk Małgorzata, Budowa państwa krzyżackiego w XIII i XIV wieku (konspekt lekcji w klasie I gimnazjum), "Wiadomości Historyczne" 2001, nr 1, s. 36-40.
Sesja pedagogiczna "Dziedzictwo kulturowe w regionie", zebrała i opracowała Anna Grycan, Olsztyn 1997. (dotyczy Warmii i Mazur)
Opracowania źródeł i materiałów dla uczniów i nauczycieli
Brakoniecki Kazimierz, Nawrocki Konrad, Atlantyda Północy: dawne Prusy Wschodnie w fotografii, Olsztyn 1993.
Bursztynowym szlakiem: Warmia i Mazury w prozie i poezji, oprac. Władysław Ogrodziński, Olsztyn 1963.
Chrzanowski Tadeusz, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Olsztyn 1978.
Czubiel Lucjan, Zamki Warmii i Mazur, Olsztyn 1986.
Czubiel Lucjan, Domagała Tadeusz, Zabytkowe ośrodki miejskie Warmii i Mazur, Olsztyn 1969.
Dudzińska Zofia, Walka, męczeństwo, cmentarze. Przewodnik po miejscach pamięci narodowej Warmii i Mazur, Olsztyn 1973.
Działacze Mazur i Warmii epoki Mickiewicza. Przewodnik po wystawie, oprac. Emilia Sukertowa-Biedrawina, Tadeusz Grygier, Olsztyn 1956.
Dzieje Warmii i Mazur w wypisach, oprac. i wybór Stanisław Szostakowski, Warszawa 1964.
Grabowska Celina, Strzyżewska Małgorzata, Olsztyn 1900-2000. Katalog wystawy, Olsztyn 2000.
Klein Andrzej, Nadolski Andrzej,Nowakowski Andrzej, Album grunwaldzki, Olsztyn 1988.
Klonowski Alfons Franciszek, Drewniane budownictwo ludowe na Mazurach i Warmii, Olsztyn 1965.
Klonowski Alfons Franciszek, Strój warmiński, Wrocław 1960.
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Krajobrazy sierpnia: Warmia i Mazury w poezji i malarstwie, oprac. Stefan Połom, Jerzy Adam Sokołowski, Olsztyn 1978.
Lehr Helena, Osmańczyk Edmund, Polacy spod znaku Rodła, Warszawa 1972 (album ze źródłami).
Leyding-Mielecki Gustaw, Słownik nazw miejscowych okręgu mazurskiego. Olsztyn 1947 (cz. 1); Poznań 1959 (cz. 2).
Modzelewska Teodora, Stroje ludowe Warmii i Mazur, Olsztyn 1958.
Muzea na Warmii i Mazurach 1945-1974, przygot. do druku Bohdan Łukaszewicz, Olsztyn 1974.
Muzea w Olsztyńskiem, oprac. Waldemar Mierzwa, Olsztyn 1990.
Napora Antoni, Wiśniewski Antoni, Z przeszłości Warmii. Teksty, przekłady, przypisy, Olsztyn 1960.
Obroty słów serdecznych: antologia poezji o Mikołaju Koperniku, oprac. Janusz Kapuścik, Wojciech J. Podgórski, Warszawa 1974.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, oprac. Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Poezja Mazur i Warmii: antologia, oprac. Witold Kochański, Warszawa 1949.
Polska w pieśni i poezji Mazurów i Warmiaków: antologia, wybór i wstęp Tadeusz Oracki, Warszawa 1980.
Polski my naród. Wypisy dla kursów ogólnokształcących na Warmii, Mazurach i Pomorzu, wybór Wanda Łukszo, Warszawa 1960.
Przewodnik po Muzeum i Polu Grunwaldzkim, oprac. Ryszard Poprawski, Olsztyn 1962.
Rejestr miejsc i faktów popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945. Województwo olsztyńskieRok pruski. Życie codzienne wsi polskiej na przełomie XIX i XX w. w świetle korespondencji prasowych, wybór Andrzej Staniszewski, Olsztyn 1995., Warszawa 1981.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Sikorska Irena, Wiersze i pieśni polskich robotników przymusowych w Trzeciej Rzeszy w latach 1939-1945, Olsztyn 1978.
Skorowidz ustalonych nazw miejscowości na ziemiach odzyskanych. Według uchwał Komisji Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej, zebrał Stanisław Rospond, Wrocław 1948.
Szkolne izby i ekspozycje pamięci narodowej i tradycji szkoły w województwie olsztyńskim. Informator, przygot. do druku Bohdan Łukaszewicz, Olsztyn 1980.
Szostakowski Stanisław, Na Mazurskiej Ziemi. Opowiadania z dziejów Warmii i Mazur, Warszawa 1960.
W oczach poetów: Warmia i Mazury 1945-1960, wybrał i oprac. Edward Martuszewski, Olsztyn 1960.
Warmia i Mazury w rozwoju dziejowym (1466-1939). Mapy historyczne, oprac. i wykonał Gustaw Leyding, Olsztyn 1969.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, pod red. Bogumiła Kuźniewskiego, Olsztynek 2002.
Wasilewska Bożena, Warmia i Mazury 1945-1995. Przewodnik bibliograficzny, Olsztyn 1996.
Wybór źródeł i literatury do dziejów Warmii i Mazur (1806-1920), zebrały i opracowały Izabela Lewandowska, Małgorzata Jastrzębska, Olsztyn 2000.
Wypisy i teksty źródłowe do dziejów Warmii i Mazur, zebrał i opracował Jerzy Lebiedziewicz, Olsztyn 1998.
Źródła do dziejów Warmii i Mazur (publikacje książkowe)
Belzyt Leszek, Między Polską a Niemcami. Weryfikacja narodowościowa i jej następstwa na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1945-1950, Toruń 1999, (źródła w tekście).
Gizewiusz Gustaw, Pieśni ludu znad Górnej Drwęcy w parafiach Ostródzkiej i Kraplewskiej zbierane w 1836 do 1840 roku. Antologia, oprac. Danuta Pawlak, Poznań 2000.
Gizewiusz Gustaw, Pieśni ludu znad Górnej Drwęcy w parafiach Ostródzkiej i Kraplewskiej zbierane w 1836 do 1846-go roku, cz. 2. Zapis słowny, oprac. Władysław Ogrodziński, cz. 3. Zapis muzyczny, oprac. Zenona Rondomańska, Olsztyn 2001.
Glazer Hipolit Maurycy, Dziennik z podróży po Prusach Wschodnich i Zachodnich w 1848 roku, oprac. Janusz Jasiński, Olsztyn 1994.
Długosz Jan, Banderia Prutenorum, Warszawa 1958.
Długosz Jan, Spotkanie się i bitwa straszna Polaków z Krzyżakami 15 lipca 1410 roku, wybór i przekł. Jerzy Sikorski, Olsztyn 1988.
Dönhoff Marion, Dzieciństwo w Prusach Wschodnich, Warszawa 1993.
Hoffmann J. Mirosław, Źródła do kultury i osadnictwa południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I tys. p.n.e., Olsztyn 1999.
Hozjusz Stanisław, Poezje, przekł. Anna Kamieńska, Olsztyn 1980.
Grabowski August Maksymilian, Podróż do Prus (1844), oprac. Krystyna Pieradzka, Warszawa 1946.
Jana Długosza chorągwie krzyżackie, wstęp i oprac. Stefan Krzysztof Kuczyński, Warszawa 1987.
Jaroszyk Kazimierz, Wspomnienia z Prus Wschodnich (1908-1920), oprac. i wydał Władysław Chojnacki, Olsztyn 1969.
Kętrzyński Wojciech, O Mazurach, oprac. i wydał Janusz Jasiński, Olsztyn 1968, wyd. 2 - 1988.
Kętrzyński Wojciech, Wiersze nieznane, przekł. Edward Martuszewski, Olsztyn 1973.
Kętrzyński Wojciech, Z księgi pieśni człowieka niemczonego, wstęp i oprac. Andrzej Wakar, Olsztyn 1980.
Kolberg Oskar, Mazury pruskie, oprac. Władysław Ogrodziński, Danuta Pawlak, Wrocław 1966.
Korespondencja Polaków z Janem Ewangelistą Purkyniem, zebrał i opracował Jarosław Wit Opatrny, Wrocław 1969.
Kromer Marcin, Polska czyli O położeniu, ludności, obyczajach, urzędach i sprawach publicznych Królestwa Polskiego księgi dwie, wstęp i oprac. Romana Marchińskiego, Olsztyn 1977, wyd. 2 - 1984.
Kronika konfliktu Władysława króla polskiego z Krzyżakami w roku Pańskim 1410, Olsztyn 1983, wyd. 4 - 1987.
Kuba spod Wartemborka gada. Felietony Seweryna Pieniężnego drukowane w "Gazecie Olsztyńskiej", wstęp i oprac. Jan Chłosta, Olsztyn 1989.
Lengowski Michał, Mój życiorys: wybór wierszy, wstęp i oprac. Władysław Gębik, Olsztyn 1974.
Lieder Franciszek, Warmia moich młodych lat, oprac. Janusz Jasiński, Olsztyn 1986.
Listopadowi żołnierze w Prusach Wschodnich i Zachodnich w latach 1831-1833. Wspomnienia i relacje, wstęp i oprac. Norbert Kasparek, Olsztyn 1992.
Łukaszewicz Bohdan, Polskie Stronnictwo Ludowe na Warmii i Mazurach w latach 1945-1947, Olsztyn 1991 (źródła w tekście).
Małłek Karol, Polskie są Mazury. Wspomnienia 1945-1966, Warszawa 1972.
Maurinius Marcin, Kronika mistrzów pruskich, wstęp i oprac. Zbigniew Nowak, Olsztyn 1989.
Mazury i Warmia 1800-1870. Wybór źródeł, opracował Władysław Chojnacki, Wrocław 1959.
Napora Antoni, Wiśniewski Antoni, Z przeszłości Warmii. Teksty, przekłady, przepisy, Olsztyn 1960.
Okręg Mazurski w raportach Jakuba Prawina: wybór dokumentów: 1945, oprac. Tadeusz Baryła, Olsztyn 1996.
Plebiscyty na Warmii, Mazurach i Powiślu w 1920 roku: wybór źródeł, wydali Piotr Stawecki, Wojciech Wrzesiński, Olsztyn 1986.
Przesiedleńcy opowiadają. Pierwsze lata Obwodu kaliningradzkiego we wspomnieniach i dokumentach, pod red. Jurija W. Kostjaszowa, wyd. polskie Tadeusz Baryła, Olsztyn 2000.
Rok 1956 na Warmii i Mazurach. Wybór źródeł, wydał B. Łukaszewicz, Olsztyn 1998.
Samulowski Andrzej, Z północnego Polski krańca..., wydał i wstępem poprzedził Janusz Jasiński, Olsztyn 1975..
Seklucjan Jan, Wybór pism, oprac. Stanisław Rospond, Olsztyn 1979.
Sikorska Irena, Wiersze i pieśni polskich robotników przymusowych w trzeciej Rzeszy w latach 1939-1945, Olsztyn 1978.
Swat Tadeusz, Polska pieśń patriotyczna na Warmii w latach 1772-1939, Olsztyn 1982 (źródła w tekście).
Szyfer Anna, Warmiacy. Studium tożsamości, Poznań 1996 (źródła w tekście).
Śliwa Alojzy, Spisałem dla potomności, Olsztyn 1965.
Toeppen Max, Historia Mazur. Przyczynek do dziejów krainy i kultury pruskiej, przeł. M. Szymańska-Jasińska, oprac. G. Jasiński, Olsztyn 1998.
Warmiacy i Mazurzy w PRL: wybór dokumentów: rok 1945, przygot. do druku Tadeusz Baryła, Olsztyn 1994.
Wrzesiński Wojciech, Na swoim i wśród obcych: z życia Polaków w Niemczech międzywojennych, Katowice 1971 (album ze źródłami).
Wypędzeni ze Wschodu. Wspomnienia Polaków i Niemców, red. Hans-Jürgen Bömelburg, Renate Stößinger, Robert Traba, Olsztyn 2001.
Wysiedlać czy repolonizować? Dylematy polskiej polityki wobec Warmiaków i Mazurów po 1945 roku, pod red. Tadeusza Filipkowskiego i Witolda Gieszczyńskiego, Olsztyn 2001 (źródła w tekście).
Ziemlińska-Odojowa Włodzimiera, Barcja i Galindia w źródłach archeologicznych. Wystawa, Olsztyn-Kętrzyn 1989.
Zientara-Malewska Maria, Pieśni Warmianki, Warszawa 1963.
Źródła do dziejów Warmii i Mazur (zamieszczone w czasopismach)
Ankudowicz Maria Anna, Trzy nieznane listy Feliksa Nowowiejskiego do profesora wileńskiego konserwatorium Władysława Kalinowskiego, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1979, nr 1, s. 83-89.
Białuński Grzegorz, Białuński Grzegorz, Liczba łanów szlacheckich, wolnych, chłopskich i miejskich w Prusach Książęcych w 1663 roku, "Mrągowskie Studia Humanistyczne" 2000, T. 2, s. 40-47., "Mrągowskie Studia Humanistyczne" 2000, T. 2, s. 40-47.
Białuński Grzegorz, List Joachima Lempicy kapłana leckiego (giżyckiego) z 1588 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1995, nr 2, s. 167-170.
Bieńkowski Wiesław, Uwagi Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza o projekcie stworzenia katedry języka polskiego na Uniwersytecie w Królewcu, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1969, nr 1, s. 39-43.
Bogdan Danuta, Polak Wojciech, Spis strat poniesionych przez mieszkańców komornictw reszelskiego i jeziorańskiego w 1608 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1995, nr 2, s. 171-181.
Broda Jan, Chojnacki Władysław, Plany stworzenia ośrodków wydawniczych na Mazurach w świetle polskiej korespondencji (1902-1906), "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1963, nr 4, s. 542-596.
Chojnacki Władysław, Wydawnictwo oraz drukarnia Salewskiego i Pośpieszyńskiego w Ostródzie, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1963, nr 3, s. 415-441.
Dobry Artur, Inwentarz Zamku Średniego w Malborku z 1894 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 2002, nr 4, s. 535-551.
Flis Stanisław, Panegiryk z pierwszej połowy XVIII wieku ku uczczeniu pamięci Macieja Ernesta Boretiusa (Boreckiego), "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1964, nr 4, s. 514-519.
Gryger Tadeusz, Sumariusz akt naczelnej władzy Prus Książęcych "Etats-Ministerium", "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1965 nr 1, s. 137-160 (cz. 1); nr 2, s. 327-336 (cz. 2); nr 3, s. 505-512 (cz. 3); nr 4, s. 688-700 (cz. 4).
Grygier Tadeusz, Wybór materiałów do kwestii polskiej w Prusach Wschodnich w XIX wieku, "Zapiski historyczne Towarzystwa Naukowego w Toruniu", Toruń 1953, t. XIX, z. 1-4.
Jasiński Grzegorz, Dziennik Ottona Kirchnera, ewangelickiego duchownego z Miłomłyna, z 1854 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1996, nr 4, s. 571-598.
Jasiński Grzegorz, Nadzwyczajna wizytacja szkolna na Mazurach w 1884 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1998, nr 3, s. 433-458.
Jasiński Grzegorz, Wspomnienia Johannesa Mrowitzkiego nauczyciela szkoły parafialnej na Mazurach, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1993, nr 4, s. 529-546.
Kalembka Sławomir, Królewiec i Berlin widziane w 1817 roku okiem architekta wileńskiego. Raport Karola Podczaszyńskiego, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1997, nr 2, s. 175-184.
Kamieński Andrzej, Nominacja Bogusława Radziwiłła na urząd namiestnika Prus Książęcych w 1657 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1998, nr 1, s. 119-130.
Lewalski Krzysztof, Statut żydowskiego bractwa pogrzebowego "Chewra Kadischa" w Malborku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 2001, nr 3, s. 433-449.
Lietz Zygmunt, Franciszek Jujka - nauczyciel, działacz i poeta, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1969, nr 1, s. 91-100 (źródła z 1936 r.)
Łukaszewicz Bohdan, Echa XX Zjazdu KPZR na Warmii i Mazurach w 1956 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1996, nr 2, s. 255-281.
Łukaszewicz Bohdan, Echa Grudnia '70 na Warmii i Mazurach w świetle materiałów KW PZPR w Olsztynie, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 2001, nr 2, s. 229-275.
Łukaszewicz Bohdan, Harcerska Organizacja Podziemna "Iskra" w świetle zeznań śledczych Wiesława Kazberuka, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 2002, nr 4, s. 553-587.
Łukaszewicz Bohdan, Kwestia ukraińska na Warmii i Mazurach w latach 1955-1958, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1998, nr 4, s. 619-682.
Łukaszewicz Bohdan, Marzec `68 na Warmii i Mazurach. Wybór źródeł, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1998, nr 2, s. 245-288.
Łukaszewicz Bohdan, Problemy ludności autochtonicznej na Warmii i Mazurach w roku 1960 w ocenie wojewódzkiego aparatu partyjnego, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1999, nr 2, s. 245-260.
Łukaszewicz Bohdan, Publicystyka olsztyńska roku 1956 (wybór tekstów), "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1996, nr 4, s. 599-658.
Piotrowski Jacek, Sprawozdanie wojewody olsztyńskiego Wiktora Jaśkiewicza, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1998, nr 1, s. 131-154.
Polak Wojciech, List starosty puckiego Jana Weihera z 14 sierpnia 1604 r., "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1996, nr 3, s. 427-431.
Ruchniewicz Krzysztof, Jeszcze raz o spotkaniu Stresemanna z Piłsudskim w grudniu 1927 r. w Genewie, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1995, nr 2, s. 183-188.
Tekst listu Gustawa Gizewiusza do Józefa Lompy zawarty w liście do J. E. Purkyniego z dnia 27 stycznia 1844 r., tłumaczył Edward Martuszewski, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1969, nr 4, s. 657-658.
Sekta Jan, Projekt statutu leckiej (giżyckiej) gminy żydowskiej z 16 sierpnia 1852 r., "Masovia. Pismo poświęcone dziejom Mazur", Tom 2/1999, s. 209-219..
Sekta Jan, Statut leckiej (giżyckiej) gminy żydowskiej z 1858 roku, "Masovia. Pismo poświęcone dziejom Mazur", Tom 3/2000, s. 149-168.
Sokołowski F., Materiały źródłowe do początków administracji polskiej na Warmii i Mazurach w 1945 roku, "Rocznik Olsztyński" 1972.
Steffen Augustyn, Polskie roty przysięgi z Olsztyna, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1963, nr 3, s. 411-414.
Sukertowa-Biedrawina Emilia, Przyczynki do ostatnich lat życia Gustawa Gizewiusza, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1965, nr 4, s. 555-567.
Wijaczka Jacek, Taryfa łanów Warmii z 1718 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1994, nr 4, s. 415-429.
Wróblewski Jan, Dwa kursy bibliotekarsko-świetlicowe w Prusach Wschodnich, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1969, nr 2, s. 215-228.
Wróblewski Jan, Ostatni rok działalności Centralnej Biblioteki Polskiej w Niemczech - oddział: Prusy Wschodnie, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1968, nr 1, s. 119-131.
Wróblewski Jan, Stan i Plany rozwoju polskich bibliotek na Warmii w 1933 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1969, nr 4, s. 601-606.
Wrzesiński Wojciech, Listy Gustawa Leydinga o powstaniu i początkach Związku Mazurów w Działdowie (1935-1936), "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1997, nr 2, s. 185-212
Wrzesiński Wojciech, Program akcji polskiej na Mazurach w 1931 roku, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 1963, nr 3, s. 442-461.
