II. Sieć biblioteczna. Infrastruktura

 

   2002 2001 różnica
Biblioteki i filie miasto 99 101 -2
wieś 259 262 -3
razem 358 363 -5
W tym filie miasto 49 51 -2
wieś 168 171 -3
razem 217 222 -5
Powiaty, które realizują zadanie prowadzenia biblioteki publicznej grodzkie 2 2 0
ziemskie 10 8 +2
razem 12 10 +2
Oddziały i filie dziecięce miasto 52 52 0
wieś 4 4 0
razem 56 56 0
W tym publiczno-szkolne miasto 4 4 0
wieś 43 46 -2
razem 47 49 -2
W tym połączone z domami kultury miasto 21 22 -1
wieś 79 80 -1
razem 100 102 -2
W tym publiczno-szpitalne miasto 5 6 -1
wieś 0 0 0
razem 5 6 -1
Punkty biblioteczne miasto 36 42 -6
wieś 110 113 -3
razem 146 155 -9

W 2002 r. sieć bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego liczyła 358 bibliotek i filii. W porównaniu z rokiem ubiegłym statystycznie zmniejszyła się o 5 filii, faktycznie jednak, głównie z powodów ekonomicznych, likwidacji uległy 4 filie: Filia w Szpitalu i Filia w Łącznie (MBP Morąg), Filia w Żelaznej Górze (GBP w Braniewie), Filia w Tylicach (GBP w Nowym Mieście Lubawskim z siedzibą w Gwiździnach). Po kilku latach reaktywowano Filię nr 9 MBP w Olsztynie.

Statystyczny spadek liczby bibliotek i filii w Olsztynie (patrz Tabela 1 Sieć biblioteczna) wynika z korekty dokonanej w obrębie sprawozdawczości Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. Wykazywane dotąd jako oddzielne statystycznie filie dwie agendy (Oddział Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej oraz Oddział Literatury Zagranicznej) zostały zgodnie ze strukturą organizacyjną WBP i obowiązującymi zasadami sprawozdawczości GUS potraktowane jako oddziały i od minionego roku Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie występuje w sprawozdawczości jako jedna instytucja.

W ciągu roku 2002 zawieszona była działalność następujących bibliotek i filii:

Pod koniec roku po kapitalnym remoncie działalność wznowiły oddziały Biblioteki Elbląskiej: Wypożyczalnia dla Dorosłych i Oddział dla Dzieci przy ul. Piłsudskiego17.

Istotnym problemem w zakresie sieci bibliotek od kilku lat jest proces tworzenia bibliotek powiatowych. W minionym roku dwa kolejne powiaty (Węgorzewo i Gołdap) podpisały porozumienia z lokalnymi bibliotekami na realizację zadań biblioteki powiatowej.

W 2002 r. stan organizacji bibliotek powiatowych kształtował się następująco:

Powiat Placówka pełniąca funkcje biblioteki powiatowej
Bartoszycki MBP w Bartoszycach
Braniewski GBP w Braniewie (porozumienie podpisane na czas określony na rok 2002; w 2001 r. zadania realizowała MBP w Braniewie; porozumienia na rok 2003 dotychczas nie podpisano)
Elbląski (ziemski i grodzki) Biblioteka Elbląska dla powiatu grodzkiego i części ziemskiego (gminy: Tolkmicko, Milejewo, Elbląg, Gronowo Elbląskie, Markusy, Młynary) oraz Biblioteka Publiczna w Pasłęku (gminy: Pasłęk, Godkowo, Rychliki)
Gołdapski Powiatowa i Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Gołdapi; porozumienie pomiędzy Zarządem Powiatu a Zarządem Miejskim w Gołdapi zawarto w dniu 23.10.2002 r.,
Iławski Iławskie CKiS - Biblioteka Miejska
Lidzbarski MBP w Lidzbarku Warmińskim (realizowana będzie koncepcja biblioteki wirtualnej; w kolejnych latach porozumienia podpisane zostaną ze wszystkimi bibliotekami gminnymi na terenie powiatu, biblioteka lidzbarska pełnić będzie funkcję koordynującą)
Olecki Oleckie Centrum Kultury. Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna
Olsztyński grodzki MBP w Olsztynie
Olsztyński ziemski Wirtualna Powiatowa Biblioteka Publiczna - projekt koordynowany przez WBP i Starostwo Powiatowe w Olsztynie; bibliotekę tworzą wszystkie biblioteki gminne powiatu - 12 bibliotek
Ostródzki CKiS - MBP w Ostródzie
Węgorzewski Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Węgorzewie; porozumienie pomiędzy Zarządem Powiatu a Zarządem Miasta Węgorzewo zawarto 2.04.2002 r.

W dalszym ciągu zadania tworzenia biblioteki publicznej nie podjęły się powiaty ziemskie: działdowski, ełcki, giżycki, kętrzyński, mrągowski, nidzicki, nowomiejski, piski i szczycieński. Rozmowy prowadzone były w trakcie roku w Ełku, Piszu (prawdopodobny termin powołania biblioteki powiatowej - 2004 r.), Nidzicy, Giżycku, Działdowie. Podstawowym problemem blokującym proces tworzenia bibliotek tego typu - według władz powiatów - jest trudna sytuacja ekonomiczna, a szczególnie brak środków na działalność kulturalną.

Większość bibliotek, którym zlecono pełnienie roli biblioteki dla powiatu otrzymuje skromne środki, niewystarczające na pełną realizację zadań wymaganych ustawowo i wykonuje dodatkowe funkcje w oparciu o dotychczasową bazę lokalową i kadrową.

Liczba bibliotek i oddziałów dziecięcych pozostała bez zmian (patrz Tabela 12 Czytelnicy i wypożyczenia w filiach i oddziałach dla dzieci). W dalszym ciągu działało ich 56 w województwie, w tym 4 na wsi. Nieznacznej zmianie uległa sieć MBP w Olsztynie. Zlikwidowano oddział dla dzieci przy Filii nr 3, a nowy powołano przy reaktywowanej Filii nr 9.

Sieć bibliotek publiczno-szkolnych (Tabela 10) po wprowadzeniu ustawowego zapisu o zakazie łączenia bibliotek publicznych z innymi instytucjami ustabilizowała się. Podobnie wygląda sytuacja bibliotek włączonych w struktury domu kultury. W minionym roku sieć bibliotek publiczno-szkolnych liczyła 47 bibliotek, w tym 43 na wsi i zmniejszyła się o dwie biblioteki - Filię w Łącznie (gmina Morąg), która została przekształcona w bibliotekę szkolną oraz o Gminną Bibliotekę Publiczną w Kruklankach, która zgodnie z nowym statutem pełni obecnie funkcję biblioteki wyłącznie publicznej (na mocy porozumienia ze szkołą prowadzi jednak również obsługę biblioteki szkolnej). Samodzielność uzyskała także Biblioteka Publiczna w Rynie, która dotychczas włączona była w strukturę ośrodka kultury. Obecnie więc w strukturze ośrodków kultury w województwie działało 41 jednostek bibliotecznych, w tym 23 na wsi (100 bibliotek i filii).

W sieci bibliotek publiczno-szpitalnych czynnie działały jedynie 4 placówki: w Biskupcu, Braniewie, Działdowie i Lidzbarku Warmińskim. Sieć kurczy się stopniowo, podobnie jak wcześniej sieć bibliotek publiczno-zakładowych. Główną przyczyna leży w złej kondycji finansowej, lokalowej i kadrowej zarówno szpitali jak i bibliotek. Biblioteki publiczno-szpitalne jako dość słabe ogniwa sieci, a ponadto zajmujące się obsługą wymagającego specjalnego podejścia środowiska nie wytrzymują obec-nych warunków społeczno-ekonomicznych. Ich działalność jest niezwykle cenna ze względu na terapeutyczne działanie literatury, jednakże stoi obecnie pod dużym znakiem zapytania. Wydaje się, że prowadzone dotychczas formy obsługi środowiska osób hospitalizowanych nie rokują szans przetrwania. Rozwiązaniem mogłoby być rozwinięcie form biblioterapeutycznych i obsługi wolontariatu, na bazie księgozbioru biblioteki głównej oraz szersze wykorzystanie zbiorów "książki mówionej" Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie.

Działalność bibliotek i filii w dalszym ciągu uzupełniają punkty biblioteczne. W ubiegłym roku pracowało 36 punktów w miastach (mniej o 6 w porównaniu z ubiegłym rokiem) i 110 na wsi (sieć zmalała o 3 punkty). Zauważana jest ciekawa tendencja w uzupełnianiu sieci działalnością punktów szczególnie w środowiskach wiejskich. Faktycznie w ciągu roku zlikwidowano na wsi 8 punktów, ale jednocześnie utworzono 5 nowych. Likwidacja punktów następuje zwykle z oczywistych powodów, tj. głównie lokalowych i kadrowych. Dużą trudność sprawia znalezienie chętnych do prowadzenia praktycznie społecznej działalności, szczególnie po anulowaniu uchwały Rady Ministrów z dnia 8 maja 1954 r. w sprawie nagród dla kierowników punktów bibliotecznych publicznych bibliotek powszechnych*. Z drugiej strony tworzone są nowe punkty, które wspomagają słabnącą sieć biblioteczną na da-nym terenie. Np. w gminie Ruciane-Nida w Śwignajnie utworzono punkt biblioteczny, gdyż w pobliskiej Filii w Ukcie czytelnicy zostali pozbawieni czytelni. MBP w Nidzicy po likwidacji większości filii wiejskich w ubiegłych latach prowadzi politykę umacniania istniejących punktów bibliotecznych. W minionym roku 4 z nich przeniesiono do nowoutworzonych przez samorząd świetlic wiejskich, wyposażonych w odpowiedni sprzęt i opiekunów, a komplety książek uzupełniono o wydawnictwa popularnonaukowe i encyklopedyczne.

* uchylono ustawą z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz. U. 2000 nr 120 poz. 1268

Infrastruktura*

Najważniejsze zmiany lokalowe w 2002 r. to przeniesienie MBP w Braniewie do nowego budynku oraz oddanie do użytku kolejnej wyremontowanej części Starego Ratusza, w którym mieści się główna biblioteka WBP w Olsztynie. Nowa siedziba MBP w Braniewie mieści się w odpowiednio przebudowanej, adaptowanej i wyposażonej kamieniczce staromiejskiej w kompleksie Braniewskiego Centrum Kultury, w centrum miasta, w pobliżu wielu instytucji. Powierzchnia biblioteczna zmniejszyła się o 90 m2. Biblioteka mieści się na 4 poziomach.

W październiku otwarto dla czytelników nowe główne wejście przez atrium w bibliotece WBP w Olsztynie w Starym Ratuszu. W nowym miejscu rozpoczął działalność Dział Informacyjno-Bibliograficzny, uruchomiono pracownię komputerową oraz kilka stanowisk w Czytelni Książek, na których dostępne są bazy katalogowe biblioteki. Dzięki realizacji projektu BIS biblioteka w Starym Ratuszu wyposażona została m.in. w regały kompaktowe, co umożliwiło udostępnienie czytelnikom zmagazynowanych przez kilka lat w Archiwum Państwowym w Olsztynie zbiorów Czytelni. W dalszym ciągu nieczynna jest Wypożyczalnia Główna.

Zmiany lokalowe (również zmiany powierzchni) dokonane zostały także w Rynie, Bartągu (gmina Stawiguda), Wiśniowie Ełckim (gmina Prostki), w Kurkach i Burkacie (gmina Działdowo), Filii nr 13 MBP w Olsztynie, Nowej Wsi Ełckiej (gmina Ełk), Kraszewie (gmina Lidzbark Warmiński), Sarnowie (gmina Kozłowo), Starych Jabłonkach (gmina Ostróda), Lamkowie (gmina Barczewo), Wyszkowie (gmina Lelkowo), Ukcie (gmina Ruciane-Nida), Dubeninkach, Godkowie, Tolkmicku, Klebarku Wielkim (gmina Purda) i Pieckach.

W 2002 r. poprawa infrastruktury bibliotek publicznych województwa związana była w dużym stopniu z realizacją projektu BIS - Biblioteczna Informacyjna Sieć Szkoleniowa, którego jednym z założeń jest wniesienie wkładu własnego gminy. Wiele bibliotek zyskało dodatkowe fundusze głównie na remonty, zakup mebli pod komputery lub też zabezpieczenia antywłamaniowe (drzwi, kraty w oknach, instalacje alarmowe itp.). Część wykonanych prac była związana z koniecznością przystosowania do działalności nowych lokali przyznanych bibliotekom, większość jednak to bieżące niezbędne prace, takie jak: malowanie, naprawa dachu, instalacji grzewczej, elektrycznej, wymiana okien. Ogółem remonty i zmiany wyposażenia dokonano w 77 bibliotekach i filiach.

* nie dotyczy infrastruktury związanej z komputeryzacją; automatyzacja patrz punkt VII, str. 76

cofnij