Jolanta Juran

 

"Ogniem i mieczem" - powieść i film

Zestawienie bibliograficzne

 

W maju 1883 r. w warszawskim "Słowie" zaczęła ukazywać się w odcinkach powieść Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" (wyd. książkowe 1884). Nakłady prasy i książek były wówczas bardzo małe w porównaniu do dzisiejszych, a jednak druk powieści stał się wydarzeniem o zasięgu ogólnonarodowym. Nakład "Słowa" wzrósł czterokrotnie: z 3 do 12 tys. egzemplarzy. Kiedyś pamiętniki, może i historie literatury, wspominać będą, że kiedy wychodziło "Ogniem i mieczem" nie było rozmowy, która by się od tego nie zaczynała i na tym nie kończyła - pisał historyk literatury, hrabia Stanisław Tarnowski już w 1884 r.

Kiedy w 1999 r. na ekrany wszedł film Jerzego Hoffmana "Ogniem i mieczem", sytuacja powtórzyła się, mimo że żyjemy w innej cywilizacji medialnej. Nie było w Polsce rozmowy, która by się od filmu nie zaczynała i na nim nie kończyła. W ciągu pierwszego półrocza 1999 r. film Hoffmana obejrzało prawie 7 mln widzów.

Niniejsze zestawienie zawiera najważniejsze publikacje o "Ogniem i mieczem" jako powieści (z pominięciem bryków dla uczniów i prac poświęconych całości Trylogii), artykuły związane z ekranizacją, recepcją filmu, wywiady z reżyserem i recenzje filmowe.

Opracowania książkowe dotyczące powieści

BORZĘCKI Marek
Słownik postaci "Ogniem i mieczem" / Marek Borzęcki. - Wrocław : Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1999. - 179 s., 1k. tabl.: fot.

GÓRKA Olgierd
"Ogniem i mieczem" a rzeczywistość historyczna / Olgierd Górka; oprac. posłowie i przypisy Wiesław Majewski. - Warszawa: MON, 1986. - 264 s. - Bibliogr. -Wyd. 2 (powojenne 1)
Jest to wznowienie pracy z 1934 r. kwestionującej niektóre Sienkiewiczowskie interpretacje wydarzeń

KOSMAN Marceli
Ogień i mieczem - prawda i legenda / Marceli Kosman. - Poznań : "G&P", 1999. - 214 s., fot. mapy, portr.

KOSMAN Marceli
Skrzetuski w historii i legendzie / Marceli Kosman. - Poznań : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. - 117 s. - Bibliogr.

KRZYŻANOWSKI JULIAN
Dzieje tekstu "Ogniem i mieczem" //W: Krzyżanowski Julian: W kręgu wielkich realistów. - Kraków : Wydaw. Literackie, 1962. - S.103-126

LUDOROWSKI Lech
Sztuka opowiadania w "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza. - Warszawa : Lubuskie Tow. Naukowe; PWN, 1977. - 260 s.

VETESCO Władysław
"Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza w ilustracjach Władysława Vetesco / [wybór tekstów i il. Krystyna Vetesco]. Warszawa : "Sport i Turystyka", 1990. - 110 s. : il.

WILKOŃ Aleksander
O języku i stylu "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza: studia nad tekstem / Aleksander Wilkoń.- Kraków : Uniwersytet Jagielloński; PWN, 1976. - 168 s.

Artykuły dotyczące powieści

CICHOCKI Marek A.: Spór o Sienkiewicza. Krytyka "Trylogii" przeprowadzona przez Brzozowskiego jest dziś wzorem dla lewicowych intelektualistów. Życie 1999 nr 69 s. 15.
Głównie "Ogniem i mieczem"

HRABAL Barbara: Sienkiewicz po hiszpańsku. Analiza jednego z przekładów "Ogniem i mieczem" na hiszpański. Jęz. Pol. 1989 nr 1/5 s. 161-172.

JASIŃSKA Maria: Osądzić czyny Skrzetuskiego. Pr. i Życie 1999 nr 7 s. 70-74.
Jak współczesny kodeks karny kwalifikuje czyny bohaterów Sienkiewicza

KAŁUŻYŃSKI Zygmunt: Żegnajcie, Dzikie Pola. Dlaczego "Ogniem i mieczem" cieszyło się poparciem carskiej cenzury. Wiad. Kult. 1995 nr 45 s. 12-13. - Polem. DRYSZEL Andrzej: Kałużyński kontra Sienkiewicz. Wiad. Kult. 1996 nr 5 s. 11.

KAŁUŻYŃSKi Zygmunt: Kozacy i aniołowie. Polityka 1996 nr 5 s.52-53.
Dyskusja wokół "Ogniem i mieczem"

KOSMAN Marceli: Boje o Skrzetuskiego. Prz. Hum. 1996 nr 1 s.225-236.

TADUS Andrzej: Wokół międzywojennego sporu o historyczność "Ogniem i mieczem". Pam. Lit. 1985 z. 3 s.173-196.

TYLICKA Barbara: Bohaterowie naszych książek. Podbipięta. Guliwer 1999 nr 4 s. 60-61.

WIŚNIEWSKA Halina: Zapożyczenia kresowe w "Ogniem i mieczem" na tle ich występowania w utworach z epoki. Język Artyst. 1996 : T. 10 s/ 88-105.

Artytuły o powieści i filmie

BERDYCHOWSKA Bogumiła: Dumny Polak, dumny Ukrainiec. Gaz. Wyborcza 1999 nr 95 s. 20.
Prawda historyczna o stosunkach polsko-historycznych w filmie "Ogniem i mieczem"

BUJNICKI Tadeusz: Postać w świecie historii. "Ogniem i mieczem" Sienkiewicza. Kino 1999 nr 1 s. 30-35, il.

DOŁOWSKA Alicja: Ogniomieczomania. Tysol 1999 nr 2 s.48-50.

DRABIŃSKI Adek, STOJOWSKI Andrzej, WIDACKI Jan: Rzeczywistość trochę zmyślona: rozprawa między historykiem, pisarzem i filmowcem; oprac. Szymon Hołownia. Gaz. Wyborcza 1999 nr 36 s.18-19.

GROMADZIŃSKA Małgorzata: Hoffman i Sienkiewicz. Krytycy o "Ogniem i mieczem". Życie i myśl 1999 nr 2 s. 77-83.

KALENDARIUM ekranizacji Trylogii. Oprac. Tomasz Plata. Machina 1999 nr 2 s. 63-73, il.

KOSMAN Marceli: "Ogniem i mieczem" - między historią a artystyczną wizją przeszłości. Życie i Myśl 1999 nr 2 s. 65-76.

KOŚCIŃSKI Piotr: Jaki Kozak, jaki Lach. Rzeczpospolita 1999 nr 31 s. 17, il.
Recepcja filmu na Ukrainie

KŁOPOTY z Trylogią. Dlaczego władze PRL wstrzymywały ekranizację dzieł Sienkiewicza. Prz. Tyg. 1999 nr 7 s. 17, il.
Dot. głównie "Ogniem i mieczem"

KREW pobratymcza. Dialog 1999 nr 7 s. 110-123.
Dyskusja o recepcji filmu "Ogniem i mieczem". Polska i Ukraina - historycznie.

OGNIEM i mieczem. [ Zest. art. ]. Życie 1999 nr 36 dod. Życie z "Ogniem i mieczem" s. I-VIII

PIETRASIK Zdzisław: Opakowanie zastępcze. Czy "Ogniem i mieczem" nadal krzepi. Polityka 1999 nr 16 s. 52-53.
Prawda historyczna w "Ogniem i mieczem"

SERCZYK Władysław A.: Prawda kresów. Polityka 1999 nr 6 s. 72, 74-75, il.
Historia a film

TYMA Piotr: "Ogniem i mieczem" w ukraińskich oczach. Tyg. Powsz. 1999 nr 10 s. 9.

TAZBIR Janusz: Chmielnicki na dwa sposoby. "Ogniem i mieczem": przed Hoffmanem był Sawczenko. Polityka 1997 nr 40 s. 74, 76, il.
O filmie "Bohdan Chmielnicki" z 1941 r. w reż. Igora Sawczenko

Realizacja filmu

HALIŃSKI Andrzej: Opowieść z oblężonego miasta. Rozm. przepr. Jerzy Wójcik. Rzeczpospolita 1999 nr 30 s. 28.
Wywiad ze scenografem

HOFFMAN Jerzy: Atmosfera Dzikich Pól. Rozm. przepr. Małgorzata Dipont. Prz. Tyg. 1997 nr 13 s. 14.

HOFFMAN Jerzy: Bar wzięty. Rozm. przepr. Zdzisław Pietrasik. Polityka 1997 nr 12 s. 50,52-53

HOFFMAN Jerzy: Historia namiętności. Rozm. przepr. Monika Paluszkiewicz. Wprost 1999 nr 7 s. 99.

HOFFMAN Jerzy: Hoffmanologia. Rozm. przepr. Andrzej Sienkiewicz. Machina 1999 nr 2 s.70-73, il.

HOFFMAN Jerzy: Trzy przed północą. Rozm. przepr. Jacek Szczerba. 1998 nr 158 s. 11.
Montaż filmu

HOFFMAN Jerzy: Zauroczenie Trylogią. Rozm. przepr. Krzysztof Głogowski. Żoł. Pol. 1997 nr 6 s. 52, portr.

Recenzje i omówienia filmu

Arcana 1999 nr 3(27) s. 192-194. - Cinema 1999 nr 2 s. 40-43. - Cogito 1998 nr 13 s. 11-13 [real.]. - Cogito 1999 nr 3 s. 26-27. - Film 1999 nr 2 s. 27-33, 38-39, Film 1999 nr 3 s. 6. - Gaz. Pol. 1999 nr 14 s. 20. Gaz. Wyborcza 1999 nr 36 s. 14, 20. - Kino 1999 nr 3 s.22-24. - Najwyższy Czas 1999 nr 7 s.XLV. - Najwyższy Czas 1999 nr 8 s. XLV. - Nowy Tyg. Popularny 1999 nr 10 s. 10. - Opcje 1999 nr 3 s. 85-86.- Polityka 1999 nr 9 s. 16. - Polityka 1999 nr 8 s. 50-53. -Polityka 1999 nr 12 s. 52-53. - Prz. Artyst.- Lit. 1999 nr 4 s. 112-119. - Prz. Tyg. 1999 nr 9 s. 14 [kaskaderzy w filmie]. - Przekrój 1999 nr 9 s. 39. - Rzeczpospolita 1999 nr 32 s. 26. - Tyg. AWS 1998 nr 7 s. 14-16. - Tyg. Powsz. 1999 nr 7 s.16. - Tyg. Powsz. 1999 nr 8 s. 9. - Tyg. Powsz. 1999 nr 9 s. 4. - Tyg. Powsz. 1999 nr 10 s. 9. -Tyg. Powsz. 1999 nr 13 s. 5. - Tyg. Solid. 1999 nr 8 s. 13. - Więź 1999 nr 3 s. 188-193. - Wprost 1999 nr 9 s. 104-105. - Życie 1999 nr 46 s. 14. - Życie Warsz. 1999 nr 33 s. 9.

Col ferro e col fuoco- włoska ekranizacja "Ogniem i mieczem", reż. Fernando Cerchio , 1961.

Kino 1999 nr 2 s. 26-27. - Poznaj Swój Kraj 1999 nr 1 s. 8-9.