IV. Zbiory biblioteczne

Stan zbiorów bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego na koniec 2008 r. był mniejszy o 49 142 jednostki ewidencyjne niż w 2007 r. i wynosił ogółem 5 505 601 j. ew.:

KSIĘGOZBIORY

Księgozbiory bibliotek (wydawnictwa zwarte i czasopisma oprawne) liczyły łącznie 5 343 032 wol. (-59 033), w tym w miastach 3 194 602 wol. (-7 297) i na wsi 2 148 430 (-51 736).

Oprawiono 841 wol. książek (+328 wol.) za kwotę 15 719 zł i 845 wol. czasopism (-307 wol.) za kwotę 32 990 zł, z czego ponad 83% to prace wykonane dla WBP w Olsztynie. Tylko nieliczne placówki oprawiały i konserwowały zbiory. Biblioteki, które nie posiadały funduszy na oprawę zbiorów ograniczały się do skompletowania roczników czasopism w teczki.

Struktura księgozbioru ogółu placówek bibliotecznych, przedstawiona w procentach, kształtuje się następująco:

W minionym roku statystyczny mieszkaniec województwa miał do dyspozycji w bibliotece publicznej średnio 3,74 wol. (-0,05) książek, w tym w miastach 3,73 wol. (-0,01), a na wsi 3,75 (-0,1).

W przeliczeniu stanu księgozbioru na jednego czytelnika uzyskano:

LICZBA WOLUMINÓW W PRZELICZENIU NA JEDNEGO CZYTELNIKA
W LATACH 2005-2008

 2005200620072008
Gminy miejskie15,5616,7417,2817,86
Gminy wiejskie33,5835,3036,4037,46
Województwo19,9721,3121,9822,62

Kolejny rok zauważalny jest wzrost liczby woluminów przypadających na jednego czytelnika. Prawdopodobną przyczyną tego stanu rzeczy była stale malejąca liczba czytelników, a także nadal zbyt mała selekcja zbiorów przy stosunkowo dużym wpływie książek.

Ogółem do bibliotek publicznych w 2008 r. wpłynęło 207 058 wol., w tym 202 582 wol. książek (+40 146) i 4 476 wol. czasopism oprawnych (+2 069).

Zakup stanowił ponad 62% wszystkich wpływów książek, czyli był o 18% mniejszy niż w roku 2007. Ogółem z zakupu przybyło 129 210 wol.. Nadal duża część zakupionych zbiorów finansowana była z dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jednak kolejny już rok zauważalny jest stopniowy wzrost udziału finansowego organizatorów bibliotek w tym zakresie. W 2008 r. zakup z dotacji MKiDN w wysokości 1 185 002 zł stanowił 42,5%, a zakup z dotacji organizatora – 54% całości zakupu (+2% w stosunku do roku 2007).

Podobnie jak w ostatnich latach, zakup stanowił znaczną część wpływu zbiorów do bibliotek. Można więc twierdzić, iż jakościowo zbiory biblioteczne uległy znacznej poprawie.

Wskaźnik zakupu woluminów na 100 mieszkańców w województwie nie uległ zmianie w stosunku do roku ubiegłego i wynosił 9 woluminów.

Ogółem w województwie zakupiono 129 210 wol. za 2 656 973,27 zł:

Struktura zakupu książek w 2008 r.

Bibliotekarze starali się realizować zakup wydawnictw na poziomie zadowalającym czytelników, biorąc pod uwagę zgłaszane dezyderaty. Dużo uwagi przywiązywali do uzupełniania kolekcji literatury dziecięcej oraz literatury dla dorosłych. Kolejny już rok kupowano mniej pozycji z literatury popularnonaukowej. Wynika to prawdopodobnie z coraz większej popularności Internetu, a – co za tym idzie – szybkiej i łatwodostępnej informacji, którą można uzyskać bez wychodzenia z domu.

Szeroki wybór dostawców – księgarni tradycyjnych i internetowych, hurtowni książek, wydawnictw, przedstawicieli handlowych, a co za tym idzie – także konkurencyjne ceny książek. Przekłada się to na znaczną poprawę jakości zbiorów. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż biblioteki większą część dotacji MKiDN na zakup nowości wydawniczych przeznaczają właśnie na zakup księgozbiorów (ponad 95%).

Stosunkowo wysokie wskaźniki zakupu książek w przeliczeniu na 100 mieszkańców uzyskały:

  1. biblioteki z miast: Biała Piska (34), Pieniężno (33), Frombork (30 ), Zalewo (27), Tolkmicko (21);
  2. biblioteki z gmin wiejskich: Płoskinia (35), Budry (31), Lelkowo (27), Świątki (27), Jedwabno (25), Wieliczki (24), Markusy (23), Lubomino (22), Rychliki (21), Dąbrówno (20).

W roku sprawozdawczym w 14 gminach miejskich (-8 w stosunku do roku 2007) i 35 wiejskich (-20) wzrósł wskaźnik zakupu zbiorów. W 10 gminach miejskich i 19 wiejskich pozostał na ubiegłorocznym poziomie, a w pozostałych uległ zmniejszeniu. Najniższy wskaźnik zakupu (od 0-4 wol.) uzyskała 1 gmina miejska (Kętrzyn) oraz 17 gmin wiejskich (Biała Piska, Biskupiec, Ełk, Gołdap, Kętrzyn, Morąg, Olsztynek, Pasłęk, Ryn, Sępopol, Susz, Tolkmicko, Zalewo). Kolejny już rok przytoczony wyżej niski wskaźnik w gminach wiejskich, faktycznie dotyczy filii wiejskich placówek miejsko-gminnych. Wskaźniki zakupu bibliotek głównych są zdecydowanie wyższe, można więc wysnuć wniosek, iż większą część funduszy na zakup zbiorów w tych bibliotekach przeznaczano na wzbogacenie kolekcji bibliotek centralnych.

Wzrosły nakłady na zakup książek w przeliczeniu na 100 mieszkańców:

Stopniowo wyrównują się nakłady na zakup książek w gminach miejskich i wiejskich. W roku 2008 różnica nakładów nieznacznie się powiększyła w stosunku do roku 2007.

Przeciętna cena książki w porównaniu z rokiem poprzednim w województwie zwiększyła się o 0,33 zł i wynosiła 20,56 zł: w placówkach miejskich – 21,70 zł (+0,06 zł), wiejskich – 18,95 zł (+ 0,67zł).

DYNAMIKA ŚREDNIEJ CENY KSIĄŻKI W LATACH 2005-2008

 2005200620072008
Gminy miejskie21,22 zł21,51 zł21,64 zł21,70
Gminy wiejskie18,4zł18,80 zł18,28 zł18,95
Województwo20,10 zł20,39 zł20,24 zł20,56

Selekcja księgozbioru

W 2008 r. ubytkowano ogółem 264 953 wol. (+27 216), w tym 154 894 w mieście i 110 059 na wsi. Część ubytków spowodowana była likwidacją filii bibliotecznych, ale istotnym faktem był wzrost liczby ubytków w ramach selekcji. W 2008 r. 74 biblioteki (+11) przeprowadziły selekcję księgozbiorów, w ramach której usunięto z księgozbioru 131 437 książek (+28 645).

W 2008 r. wskaźnik liczby ubytków na 100 mieszkańców był równy 18,57 w województwie (+1,90 w stosunku do roku 2007): w mieście 18,12 (+1,6), a na wsi 19,26 (+2,33).

ZBIORY SPECJALNE

W 2008 r. do bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego wpłynęło ogółem 15 004 j. ew. zbiorów specjalnych, w tym 14 658 (o 5 001 więcej niż w roku 2007) w mieście i 346 (+294) na wsi. Należy zauważyć, iż prawie 70% wpływów zbiorów specjalnych w województwie, to wpływy do bibliotek w Olsztynie.

Na koniec badanego okresu stan zbiorów specjalnych był równy odpowiednio:

Ponad 67% stanu zbiorów specjalnych w województwie to zbiory bibliotek Olsztyna, a 14% – Elbląga. W 12 gminach miejskich i 68 gminach wiejskich nie podjęto działań w celu tworzenia kolekcji zbiorów specjalnych. Większość bibliotek, które nie gromadzą zbiorów specjalnych, wyjaśnia to znikomym zainteresowaniem użytkowników tego rodzaju kolekcjami.

Zasoby zbiorów audiowizualnych w ciągu roku wzrosły o 2 152 j. ew. i wynosiły na koniec 2008 roku 76 399 j. ew. Stanowiły prawie 47% ogółu zbiorów specjalnych.

Dużo mniejsza była liczba zgromadzonych dokumentów elektronicznych. W 2008 roku wpłynęło ich 1 420 j.ew. (+ 250), w tym z zakupu 636 (+76). Ogółem w bibliotekach na terenie województwa zgromadzono 6 255 j.ew. dokumentów elektronicznych (jedynie niecałe 4% ogółu zbiorów specjalnych w województwie), w tym w mieście 5 814 j. ew. i na wsi 441 j. ew.

PRENUMERATA CZASOPISM

Po jednorazowym – odnotowanym w ubiegłym roku – wzroście liczby prenumerowanych czasopism, w 2008 r. ponownie nastąpił jej spadek. W bibliotekach publicznych województwa warmińsko-mazurskiego prenumerowano ogółem 3 969 tytułów czasopism – mniej o 53 w stosunku do roku 2007. Spadek liczby prenumerowanych czasopism dotyczył bibliotek wiejskich. W bibliotekach miejskich, liczba prenumerowanych czasopism była taka sama jak w roku ubiegłym i wynosiła 2 476.

Wzrosły nakłady na prenumeratę czasopism w przeliczeniu na 100 mieszkańców i wyniosły odpowiednio:

cofnij