Małgorzta Wasyluk

 

Potrzeby szkoleniowe pracowników bibliotek publicznych
w województwie warmińsko-mazurskim.
Raport z badań wstępnych.

 

Celem przeprowadzonych badań było wstępne rozpoznanie potrzeb szkoleniowych kadry bibliotekarskiej, ze szczególnym uwzględnieniem wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania ankietowanych Badanie miało charakter orientacyjny.	Cel badań
Problematyka badawcza koncentrowała się wokół zainteresowania pracowników bibliotek uczestnictwem w szkoleniach z zakresu rozwoju osobistego oraz rozwoju kompetencji zawodowych. Głównym motywem przeprowadzenia badań ankietowych była chęć zdiagnozowania grup zawodowych, do których mają być skierowane szkolenia. Ze względu na kryteria, określane przez Instytucje Wdrażające krajowe programy operacyjne, konieczne było poznanie zarówno struktury wiekowej, jak i poziomu wykształcenia kadry bibliotecznej. Przeprowadzone badania umożliwią przygotowanie i złożenie odpowiedniego wniosku aplikacyjnego na dofinansowanie podniesienia poziomu kompetencji kadr bibliotek publicznych oraz organizację szkoleń. W związku z tym problemy badawcze koncentrowały się wokół następujących pytań: jaka jest struktura płci? jaki jest struktura wiekowa pracowników bibliotek? jaki odsetek badanych legitymuje się wykształceniem poniżej wyższego? jakie szkolenia z zakresu umiejętności osobistych wzbudzą największe zainteresowanie wśród pracowników bibliotek? jakie szkolenia podnoszące kompetencje zawodowe są pożądane ze strony ankietowanych? jaki jest stosunek badanych do podnoszenia swoich kompetencji w czasie wolnym od pracy? W celu uzyskania odpowiedzi na powyższe pytania konieczne było zebranie danych empirycznych o charakterze ilościowym. Niezbędne dane ilo­ściowe gromadzono wykorzystując strategię badań sondażowych. Dane ilościowe gromadzono z wykorzystaniem opracowanej na potrzeby badania ankiety. Kwestionariusz ankiety został przesłany drogą elektroniczną przez dział Instrukcyjno-Metodyczny Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej do wszystkich bibliotek w województwie warmińsko-mazurskim z prośbą o ich wypełnienie i odesłanie. Kwestionariusz zawierał skategoryzowane pytania z kafeterią zamkniętą. Dodatkowe pytanie, nie związane z głównym problemem badań, dotyczyło tematu konkursu literackiego, który, zdaniem bibliotekarzy, byłby atrakcyjny dla czytelników bibliotek w całym województwie.	Problematyka badawcza
Udział w badaniu wzięło 327 osób, co stanowi 47,5% wszystkich zatrudnionych w bibliotekach publicznych w województwie warmińsko-mazurskim (ogółem 688 osób). Wśród grupy respondentów przeważają kobiety – 92,3 %, natomiast mężczyźni stanowią 7,7% ogółu. Z analizy danych dotyczących wieku respondentów wynika, że blisko połowa to osoby powyżej 45 roku życia (45,3%). Drugą pod względem liczebności grupą wiekową są osoby między 36 a 45 rokiem życia (31,8%). Wśród najmłodszych pracowników bibliotek 4,26% stanowią osoby do 26 roku życia, a 18,65% osoby między 25 a 35 rokiem życia. Ocena działalności bibliotek publicznych w województwie warmińsko-mazurskim za rok 2006 wskazuje, że wśród pracowników bibliotek dominują osoby posiadające wykształcenie średnie (53,34%), natomiast osoby z wykształceniem wyższym stanowią 44,62%. Z przeprowadzonych ankiet otrzymano odmienne wyniki, gdzie największą grupę stanowią osoby z wykształceniem wyższym 52,3%, natomiast osoby z wykształceniem średnim stanowią 48,8% ogółu ankietowanych. Powodem tak odmiennych wyników jest fakt, że na ankietę odpowiedziały głównie biblioteki z miast pow. 25 tys. mieszkańców, natomiast mało się zaktywizowały biblioteki gminne i ich filie. Istotą przeprowadzonych badań ankietowych było poznanie nie tylko struktury wiekowej i jakości wykształcenia, ale przede wszystkim poznanie poziomu zainteresowania udziałem w szkoleniach rozwijających umiejętności osobiste i kompetencje zawodowe. Ze tego względu zaproponowano respondentom do wyboru 10 najbardziej popularnych i standardowych tematów szkoleniowych, związanych z rozwojem osobistym. Wśród nich były to: sztuka prowadzenia prezentacji i wystąpień publicznych; zarządzanie czasem; automotywacja; asertywność w kontaktach zawodowych; komunikacja interpersonalna; zarządzanie stresem; trening kreatywnego myślenia; motywowanie pracowników-współpraca w grupie; budowanie zespołu; rozwiązywanie sytuacji konfliktowych. Analiza uzyskanych danych empirycznych pokazuje, że największe zainteresowanie wzbudziły szkolenia z zakresu współdziałania w grupach: asertywność w kontaktach zawodowych (49,5%), rozwiązywanie sytuacji konfliktowych (44,34%) oraz współpraca w grupie i budowanie zespołu (42,51%). Dużym zainteresowaniem cieszą się szkolenia na temat sztuki prowadzenia prezentacji i wystąpień publicznych (48,93%) oraz treningu kreatywnego myślenia (42,20%). Co trzeci ankietowany chętnie wziąłby udział w warsztatach uczących komunikacji interpersonalnej (29,68%) oraz zarządzania stresem (31,78%). Motywacja współpracowników i automotywacja są tematami szkoleń, które wzbudziły najmniejsze zainteresowanie pracowników bibliotek publicznych w województwie warmińsko-mazurskim. Chęć udziału w nich deklaruje odpowiednio 25% i 20,34% badanych. Zaskakujące jest również małe zainteresowanie warsztatami z zakresu zarządzania czasem (23,31%).	Charakterystyka badanych
Z powyższych danych wynika bardzo duże zainteresowanie pracowników podnoszeniem swoich umiejętności osobistych. O prawdziwości tych deklaracji świadczy fakt, że aż ponad 58% ankietowanych zadeklarowało udział w szkoleniach w czasie wolnym od pracy. Jednoznacznych deklaracji udzieliło 11,62%, natomiast dla 46,79% badanych istotną zachętą do uczestnictwa był zwrot kosztów dojazdów i zapewnienie wyżywienia oraz noclegów podczas szkolenia. Jednym z aspektów przeprowadzonych zadań było również poznanie potrzeb dotyczących poniesienie umiejętności ściśle związanych z pracą zawodową bibliotekarzy.	Deklaracje udziału w szkoleniach w czasie wolnym od pracy
Zapytano respondentów czy są zainteresowani nauką obsługi programów komputerowych, wykorzystywanych w pracy bibliotekarsko-biurowej. Z danych wynika, że ponad połowa pracowników bibliotek chciałaby podnieść swoje kompetencje w tym zakresie (56,88%). Opracowanie zbiorów bibliotecznych jest przedmiotem zainteresowania co drugiego ankietowanego (51,99%). Istotnym zagadnieniem w pracy bibliotekarz jest prawidłowe zarządzanie bazami danych, w tym również danymi osobowymi. W tym zakresie swoją wiedzę poszerzyć chce prawie 41,12% badanych. W zmieniającej się rzeczywistości społeczno-ekonomicznej jednym z najcenniejszych zasobów jest informacja. Biblioteki, będąc naturalnym źródłem wszelkich informacji, stoją przed nowym wyzwaniem przekwalifikowania swoich pracowników w tzw. brokerów informacji. Jest to zagadnienie nowe, zarówno dla kadry zarządzającej bibliotekami, jak i dla ich pracowników. Prawdopodobnie jest to jeden z powodów, dla których tylko 39% ankietowanych jest zainteresowanych nabyciem nowych kompetencji.	Poziom zainteresowania udziałem w szkoleniach zawodowych
Z przeprowadzonych wstępnie analiz dotyczących zainteresowania podniesieniem własnych umiejętności osobistych i zawodowych wynika, że pracownicy bibliotek publicznych chętnie będą uczestniczyć w szkoleniach. Znalezienie odpowiednich źródeł współfinansowania tego typu projektów pozwoli na zwiększenie dostępności i ułatwienie podniesienia kwalifikacji zawodowych, szczególnie pracownikom bibliotek działających na terenach peryferyjnych.	Podsumowanie

Opracowała:
Małgorzata Wasyluk