Anita Romulewicz

 

Wspólnie o regionie (współpraca bibliotek z regionu Warmii i Mazur oraz WBP w Olsztynie w zakresie tworzenia bibliografii regionalnej)

 

Warmia i Mazury to region o bogatej historii, niepowtarzalnym środowisku naturalnym, licznych walorach turystycznych czy też znaczącym potencjale kulturalno-umysłowym. Jednocześnie każda część tej krainy to osobna karta, naznaczona indywidualnymi losami ludzi, oryginalną architekturą i sztuką. Wiedza na ten temat jest niezwykle obszerna i aby mogła stanowić wiarygodne i rzetelne źródło informacji wymaga systematycznego gromadzenia i opracowania.

Dla wszystkich, którzy zainteresowani są piśmiennictwem o regionie warmińsko-mazurskim, w ujęciu zarówno historycznym jak i współczesnym, tworzona jest „Bibliografia Warmii i Mazur”. Opracowywana przez zespół bibliotekarzy w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Olsztynie rejestruje od 1945 roku wydawnictwa zwarte i artykuły z czasopism, ukazujące się na terenie całego kraju a obejmujące swoim zakresem wszystkie dziedziny życia.

Tak szeroko zakrojone zadanie z założenia ma charakter bieżący. Ponieważ jednak tempo naszego życia wzrasta, a co za tym idzie obszar zainteresowania bibliografów poszerza się, pojawia się trudność, by rejestrować piśmiennictwo nie dokonując coraz głębszej selekcji źródeł. Świadomość tego problemu zrodziła pomysł powołania sieci punktów na terenie całego województwa warmińsko-mazurskiego, odpowiedzialnych za gromadzenie i bibliografowanie wydawnictw zwartych, prasy lokalnej oraz ważniejszych dokumentów życia społecznego z danego terenu.

Na początku 2005 roku zainicjowany został przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Olsztynie projekt dotyczący tworzenia wspólnej regionalnej bazy bibliograficznej przy udziale bibliotek powiatowych oraz wykonujących zadania placówek powiatowych. Zakłada on możliwie najszerszą rejestrację piśmiennictwa o terenach Warmii i Mazur w systemie MARC-21. Do współpracy zgłosiło się wówczas 26 bibliotek: w Bartoszycach, Braniewie, Działdowie, Elbląga, Ełku, Giżycku, Gołdapi, Iławie, Kętrzynie, Lidzbarku Warmińskim, Mrągowie, Nidzicy, Nowym Mieście Lubawskim, Olecku, Ostródzie, Pasłęku, Piszu, Szczytnie i Węgorzewie, w tym 7 z powiatu olsztyńskiego: w Barczewie, Biskupcu, Dywitach, Olsztynku, Purdzie, Dobrym Mieście i Jezioranach.

Ze względu na różnorodne doświadczenia bibliotekarzy z poszczególnych placówek w zakresie bibliografii, projekt zaplanowano jako cykl szkoleń i praktyk przebiegający dwuetapowo. Pierwszy, dwuletni etap zakładał przygotowanie teoretyczne. W trakcie czterech warsztatów, zorganizowanych w WBP w Olsztynie (23 II 2005, 26 X 2005, 1 III 2006, 19 X 2006) uczestniczyły 42 osoby, które zdobywały wiedzę na temat: metodyki tworzenia bibliografii regionalnej, organizacji warsztatu, doboru i selekcji dokumentów piśmienniczych, klasyfikacji materiałów według schematu podziału rzeczowego, budowania opisów przedmiotowych oraz wprowadzania ich do bazy komputerowej. Poszczególne biblioteki terenowe zobowiązane zostały także do wypełnienia wcześniej przygotowanej ankiety, badającej profil gromadzonych czasopism regionalnych. Umożliwiło to przygotowanie swoistego „przydziału” tytułów pism lokalnych, które zgodnie z ideą projektu, od początku 2007 roku powinny być rzetelnie bibliografowane w dostępnym sieciowo systemie.

Do drugiego etapu projektu uczestnicy weszli wraz z utworzeniem pierwszych, samodzielnych opisów bibliograficznych w „próbnej” bazie BR-WM, dzięki której możliwe jest sukcesywne osiąganie spójnego stanu bibliograficznego, pomimo okresu nabywania umiejętności. Pozwala to korygować błędy i podnosić jakość bibliografii, przy jednoczesnym dzieleniu się doświadczeniami w pracy bibliografa. Od początku 2007 roku do projektu najaktywniej włączyły się biblioteki w Braniewie i Elblągu oraz w Mrągowie i Giżycku. Próby bibliografowania podjęły również placówki w Pasłęku i Nowym Mieście Lubawskim, a także w Kętrzynie, Szczytnie, Lidzbarku Warmińskim i Olsztynku.

Udział bibliotek terenowych w tworzeniu bibliografii regionalnej wiąże się ze świadomością zarówno kosztów jak i korzyści, jakie niesie realizacja projektu. Z jednej strony wymaga on wygospodarowania rezerw czasowych w pracy bibliotekarza oraz środków na jego szkolenie, z drugiej zaś przynosi wymierne efekty, w postaci:

• unikania tzw. pracy powielanej - dany tytuł czasopisma lub książki rejestruje tylko jedna biblioteka, zaś inne korzystają z opisu bibliograficznego poprzez wspólną bazę wojewódzką;
• prenumeraty tylko wybranych tytułów czasopism (inne według własnych potrzeb);
• świadomości promocji własnego powiatu, gminy, miasta czy wsi, poprzez odpowiedzialne budowanie możliwie najszerszej bibliografii o danym obszarze;
• możliwości cyklicznej publikacji zebranych materiałów w postaci „Bibliografii Warmii i Mazur” na CD-ROM, które trafiają często do zbiorów innych województw;
• możliwości prezentacji wiedzy nt. własnego regionu w formie katalogu internetowego na stronach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie, a w niedługim czasie być może na stronie Biblioteki Narodowej w Warszawie. Wiąże się to ze świadomością współtworzenia bazy ogólnonarodowej, przez co wzrasta także prestiż pracy bibliotekarza w terenie.

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, jako koordynator projektu obecnie organizuje cykl praktyk szkoleniowych dla bibliotekarzy uczestniczących w rejestrowaniu piśmiennictwa regionalnego. Założeniem spotkań, zarówno w terenie, jak i w Olsztynie jest już nie tyle szkolenie, co trening wraz z indywidualnymi konsultacjami, które pozwolą dostosować uwagi do umiejętności poszczególnych uczestników i wskazać praktyczne rozwiązania. W czerwcu zorganizowano dwa spotkania (6 VI 2007, 27 VI 2007) dla bibliotekarzy z Braniewa, Lidzbarka Warmińskiego, Kętrzyna i Nidzicy. Kolejne zaplanowano natomiast na wrzesień. Wezmą w nich udział m.in. przedstawiciele bibliotek w Braniewie, Ostródzie, Szczytnie i Węgorzewie, których kontakty z biblioteką wojewódzką zaowocują nie tylko szeroko i metodycznie budowaną bibliografią regionu Warmii i Mazur, ale pozwolą na dalszą swobodną wymianę doświadczeń między bibliotekami w poszczególnych powiatach.

Anita Romulewicz