IV. Zbiory biblioteczne
Stan zbiorów bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego na koniec 2006 r. był większy o 705 jednostek ewidencyjnych niż w 2005 r. i wynosił ogółem 5 623 682 j. ew.:
- wydawnictwa zwarte – 5 415 865 woluminów (-773)
- czasopisma oprawne – 59 486 woluminów (-1 117)
- zbiory specjalne – 148 331 jednostek ewidencyjnych (+2 595), w tym:
- audiowizualne – 73 181 jednostek ewidencyjnych (+1 813),
- dokumenty elektroniczne – 4 327 jednostek ewidencyjnych (+1 106).
KSIĘGOZBIORY
Księgozbiory bibliotek (wydawnictwa zwarte i czasopisma oprawne) liczyły łącznie 5 475 351 wol. (-1 890), w tym w miastach 3 239 604 wol. (+16 774) i na wsi 2 235 747 (-18 664).
Tylko nieliczne placówki wykonały prace w zakresie oprawy i konserwacji zbiorów. W 2006 r. oprawiono 561 wol. książek (-149 wol.) za kwotę 10 942 zł i 593 wol. czasopism (-366 wol.) za kwotę 18 520 zł, z czego ponad 90% to prace wykonane dla WBP w Olsztynie.
Struktura księgozbioru ogółu placówek bibliotecznych, przedstawiona w procentach, kształtuje się następująco:
- literatura piękna dla dorosłych – 39,80% (-0,14%)
- literatura piękna dla dzieci – 25,15% (-0,07%)
- literatura popularnonaukowa – 35,04% (+0,2%).
Obserwowany od ponad 5 lat systematyczny wzrost udziału literatury popularnonaukowej w strukturze księgozbiorów bibliotek był widoczny również w roku 2006. Zdecydowanie jest on jednak mniejszy niż w latach ubiegłych.
W minionym roku, statystyczny mieszkaniec województwa miał do dyspozycji w bibliotece publicznej średnio 3,84 wol. (+0,01) książek, w tym w miastach 3,78 wol. (+0,02), a na wsi 3,92 (-0,03).
W przeliczeniu stanu księgozbioru na jednego czytelnika uzyskano:
- w województwie – 21,31 wol. (+1,34),
- w miastach – 16,74 wol. (+1,18),
- na wsi - 35,30 wol. (+1,72).
LICZBA WOLUMINÓW W PRZELICZENIU NA JEDNEGO CZYTELNIKA W LATACH 2001-2006
| 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | |
| Gminy miejskie | 14,33 | 15,4 | 15,06 | 15,3 | 15,56 | 16,74 |
| Gminy wiejskie | 31,56 | 31,3 | 31,14 | 31,8 | 33,58 | 35,3 |
| Województwo | 18,56 | 19,52 | 19,19 | 19,44 | 19,97 | 21,31 |
Zauważalny jest stały od ponad 5 lat wzrost liczby księgozbioru przypadającego na jednego czytelnika. Powodem takiego stanu był spadek liczby czytelników i ciągle zbyt mała selekcja zbiorów przy wzrastającej liczbie wpływów do bibliotek.
Ogółem do bibliotek publicznych w 2006 r. wpłynęło 188 862 wol., w tym 187 121 wol. książek (+13 737) i 1 741 wol. czasopism oprawnych (-36).
Zakup stanowił niemal 65% wszystkich wpływów książek, czyli o 6% mniej niż w roku 2005. Ogółem z zakupu przybyło 122 533 wol. książek – o 2 093 wol. mniej niż w roku ubiegłym. Duży wpływ na liczbę zakupionych książek w województwie miała dotacja celowa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zakup nowości wydawniczych w wysokości 1 219 778 zł., a także coraz aktywniejszy udział bibliotek w projektach i programach, w ramach których same zdobywały fundusze na zakupy książek.
Wskaźnik zakupu woluminów na 100 mieszkańców w województwie utrzymał się na poziomie roku ubiegłego i wynosił 9 woluminów, natomiast w mieście wynosił 8 woluminów – był mniejszy o 1 w porównaniu z rokiem ubiegłym. Podkreślić należy fakt, iż zakup nowości książkowych ze środków budżetowych od organizatorów bibliotek wzrósł o 1 w stosunku do roku 2005 i był równy 5 wol. na 100 mieszkańców.
Ogółem w województwie zakupiono 122 533 wol. za 2 498 056 zł;
- w gminach miejskich – 71 640 (-2 674) na kwotę: 1 541 318 zł (-35 967 zł)
- w gminach wiejskich – 50 893 (+581) na kwotę: 956 738 zł (+29 035 zł)
Struktura zakupu książek w 2006 r.
W bibliotece publicznej gromadzenie zbiorów powinno odbywać się według przyjętego planu w celu realizacji nałożonych zadań statutowych. Plan ten powinien opierać się na przyjętych zasadach uzupełniania zbiorów i zawierać przewidywany przyrost księgozbioru, finanse na ich realizację oraz uwzględniać inne formy gromadzenia kolekcji. W bibliotekach publicznych województwa warmińsko-mazurskiego zakup wydawnictw był poprawny pod względem merytorycznym. Bibliotekarze obserwowali rynek wydawniczy, analizowali zapotrzebowanie użytkowników sygnalizowane dezyderatami i na tej podstawie dokonywali stosownego wyboru.
W 2006 r. można było zauważyć znaczący wzrost wpływu literatury beletrystycznej oraz równie znaczący spadek zakupu literatury popularnonaukowej. Bibliotekarze koncentrowali się na uzupełnianiu kolekcji literatury dziecięcej oraz literatury dla dorosłych. Być może było to spowodowane chęcią doprowadzenia do równowagi w strukturze księgozbiorów, które przez ostatnie lata były uzupełniane w dużej części głównie o literaturę popularnonaukową.
Stosunkowo wysokie wskaźniki zakupu książek na 100 mieszkańców uzyskały:
- biblioteki miejskie z: Pieniężna (32), Fromborka (28), Miłomłyna (25), Górowa Iławeckiego (22), Kisielic (20), Zalewa (20);
- biblioteki wiejskie z gmin: Banie Mazurskie (32), Wieliczki (27), Markusy (26), Jedwabno (24), Budry (22), Lelkowo (21), Świątki (21), Kruklanki (20).
W 2006 r. tylko w 18 gminach miejskich i 38 wiejskich wzrósł wskaźnik zakupu zbiorów. W 4 gminach miejskich i 24 wiejskich pozostał na ubiegłorocznym poziomie, a w pozostałych gminach uległ zmniejszeniu. Najniższy wskaźnik zakupu (od 0-3 wol.) uzyskała 1 gmina miejska (Mikołajki) oraz 5 gmin wiejskich (Miłakowo, Pisz, Ryn, Susz, Zalewo).
Nakłady na zakup książek w przeliczeniu na 100 mieszkańców w roku sprawozdawczym przedstawiały się następująco:
- w województwie – 175,05 zł (-0,30 zł)
- w miastach – 179,94 zł (-3,86 zł)
- na wsi – 167,69 zł (+5,07zł).
Przeciętna cena książki w porównaniu z rokiem poprzednim w województwie wzrosła o 0,29 zł i wynosiła 20,39 zł: w placówkach miejskich – 21,51 zł (+0,29 zł), wiejskich – 18,80 zł (+0,36 zł).
| 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | |
| Gminy miejskie | 20,86 | 21,2 | 20,85 | 21,6 | 21,22 | 21,51 |
| Gminy wiejskie | 13,17 | 16,44 | 16,63 | 17,88 | 18,44 | 18,8 |
| Województwo | 17,39 | 19,31 | 19,41 | 20,25 | 20,1 | 20,39 |
Selekcja księgozbioru
W 2006 r. ubytkowano ogółem 191 397 wol. (+9 470), w tym 112 974 w mieście i 78 423 na wsi. Znaczna część ubytków spowodowana była likwidacją filii bibliotecznych natomiast tylko w 117 placówkach przeprowadzono selekcję księgozbioru. W ramach selekcji wycofano ze zbiorów 66 327 wol. książek – mniej niż w roku ubiegłym o 818 wol. Prawie 66% bibliotek i filii nie przeprowadziło w minionym roku selekcji księgozbioru.
Wieloletnia już dotacja MKiDN oraz związana z tym konieczność zapewnienia wkładu własnego na zakup nowości wydawniczych przyczyniły się do znacznej poprawy jakości księgozbiorów. Jednak zbyt rzadko przeprowadzana selekcja nie pozwala na wyeksponowanie nowozakupionych zbiorów i poprawy wizerunku placówki.
W 2006 r. wskaźnik liczby ubytków na 100 mieszkańców był równy 13,41 w województwie (+0,68 w stosunku do roku 2005): w mieście 13,19 (-1,75), a na wsi 13,75 (+4,33). Duży wzrost wskaźnika na wsi spowodowany był głównie likwidacją placówek (gmina Kolno – 18 466 wol., gmina Lidzbark Warmiński – 11 853 wol., gmina Młynary – 5 982 wol.).
ZBIORY SPECJALNE
Zmieniają się oczekiwania użytkowników, za którymi biblioteka publiczna powinna nadążać i w związku z tym obserwujemy wzrost liczby gromadzonych wydawnictw elektronicznych: CD-ROM-ów, dyskietek, multimediów, czasopism elektronicznych dostępnych on-line, itp. Będą one zapewne wspólnie tworzyć uzupełniające się zbiory. Biorąc pod uwagę potrzeby czytelników poszukujących najpełniejszej informacji, bibliotekarze zmuszeni są udzielać informacji zróżnicowanej pod względem formy i opracowanej na podstawie różnorodnych źródeł. A taką możliwość oferują wydawnictwa tradycyjne uzupełnione wydawnictwami elektronicznymi.
W 2006 r. do bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego wpłynęło ogółem 8 582 j. ew. zbiorów specjalnych, w tym 8 536 w mieście i 46 na wsi. Na koniec badanego okresu stan zbiorów specjalnych był równy odpowiednio:
- w województwie – 148 331 j. ew.
- w miastach – 146 156 j. ew.
- na wsi – 2 175 j. ew.
Na uwagę zasługuje fakt, iż ponad 65% zbiorów specjalnych w województwie to zbiory Olsztyna, a prawie 16% to zbiory Elbląga. W 14 gminach miejskich i 68 gminach wiejskich nie gromadzono w ogóle zbiorów specjalnych
Zasoby zbiorów audiowizualnych w ciągu roku wzrosły o 1 813 j. ew. i wynosiły na koniec 2006 roku 73 181 j. ew. Stanowiły ponad 49 % ogółu zbiorów specjalnych.
Dużo mniejsza była liczba zgromadzonych dokumentów elektronicznych. W 2006 roku wpłynęło ich 1 443 (+258) j. ew., w tym z zakupu 484 (+305). Ogółem w bibliotekach na terenie województwa zgromadzono 4 327 j.ew. dokumentów elektronicznych, w tym w mieście 4 090 j. ew. i na wsi 237 j. ew.
PRENUMERATA CZASOPISM
W 2006 r. zaprenumerowano ogółem 4 000 (+73) tytułów czasopism, w tym w miastach 2 515 (+42), a na wsi 1 485 (+31). Biorąc pod uwagę okres ostatnich 5 lat, po raz pierwszy odnotowujemy wzrost liczby prenumerowanych czasopism – zarówno w gminach miejskich, jak i wiejskich:
Pomimo wzrostu liczby prenumerowanych czasopism, zmalały nakłady na ich prenumeratę w przeliczeniu na 100 mieszkańców i wyniosły odpowiednio:
- w województwie – 35,02 zł (-0,20 zł)
- w miastach – 41,30 zł (-0,23 zł)
- na wsi – 25,59 zł (-0,13 zł)
Kolejny już rok pozbawiono możliwości czytania i wypożyczania bieżącej prasy mieszkańców gmin wiejskich: Milejewa, Młynar, Olsztynka, Ornety, Płoskini, Rozóg, Susza oraz – po raz pierwszy – mieszkańców gminy Gronowo Elbląskie.
