Joanna Burska

 

PULMAN
FIN - END - KONIEC

 

Tytuł niniejszego artykułu sugeruje koniec projektu. Czy jednak faktycznie jednak można tak stwierdzić, kilka słów poniżej.

Na pewno nastąpił oficjalny koniec finansowania projektu ze środków unijnych. Realizacja przewidziana była na 2 lata (maj 2001 - maj 2003) i tyle faktycznie trwała. Dostarczono wszystkie raporty, sprawozdania, materiały. Przepisy unijne są biurokratyczne, restrykcyjne, ale przez to klarowne i jasne. Jest przyjęty do realizacji projekt, jest grupa osób, instytucji, które mają określone zadania wykonać, rozliczyć w określonym czasie, za określone środki finansowe. Ludzi, z którymi faktycznie dwa lata się pracuje, widzi się 2, 3 razy w ciągu 2 lat przez kilka dni.

Wypadałoby, choć krótko podsumować oficjalne dokonania:

1. Ogromnym nakładem pracy, a raczej współpracy wielu specjalistów europejskich opublikowano już dwie wersje Digital Guidelines Manuals (DGM) - Podręcznych Poradników Cyfrowych. Dostępne są na stronie internetowej: www.pulmanweb.org. W języku polskim dotychczas dostępna jest pierwsza edycja.
2. W ostatnim kwartale 2002 r., w każdym kraju, organizowano warsztaty narodowe, na których bibliotekarze, decydenci kultury, dostawcy technologii, przedstawiciele muzeów i archiwów oraz inni zainteresowani przede wszystkim mieli wyrazić opinię na temat poradników DGM, a także przedyskutować możliwości współpracy.
3. Działania polityczne i w zakresie rozwoju dialogu międzysektorowego stanowiły bardzo ważną część projektu. Na poziomie europejskim ich ciężar ponosiła głównie EBLIDA - Europejskie Biuro Stowarzyszeń Bibliotekarskich, Informacyjnych i Dokumentacyjnych w Holandii. Na poziomie krajowym zajmowali się tym poszczególni koordynatorzy. Zasadnicze działania koncentrowały się wokół podejmowania prób lobbingu na rzecz bibliotek publicznych, budowania dialogu między decydentami kultury, a bibliotekarzami, a także promowania idei współpracy międzysektorowej w obszarze dziedzictwa kulturalnego: głównie pomiędzy bibliotekami, muzeami i archiwami. Kulminacyjnym momentem zarówno dla tego pakietu zadań jak i dla całego projektu stała się konferencja strategiczna, która odbyła się w Oeiras, w Portugalii w dniach 13-14 marca 2003 r. Konferencja zgromadziła uczestników projektu, wysokiego szczebla decydentów kultury z różnych krajów, przedstawicieli krajowych środowisk i stowarzyszeń bibliotekarskich. Podczas konferencji przyjęto wypracowany podczas 2 lat pracy dokument - Manifest z Oeiras skierowany do wymienionych wyżej grup, w którym zawarto cztery podstawowe priorytety dla bibliotek publicznych w społeczeństwie informacyjnym Europy, a także dziesięciopunktowy plan działań, koniecznych do podjęcia w najbliższych latach. (Informacja o konferencji oraz Manifest z Oeiras w "Bibliotekarzu Warmińsko-Mazurskim" nr 3/4 z 2003 r. oraz "Bibliotekarzu" nr 5 z 2003 r.).
4. Działania upowszechnieniowe prowadzone były przez cały czas realizacji projektu. Przede wszystkim wszystkie informacje na temat projektu umieszczane były na stworzonej do tego celu stronie internetowej, wraz z raportami o stanie bibliotek w krajach uczestniczących i użytecznymi linkami (www.pulmanweb.org.pl). Ponadto koordynatorzy krajowi projektu upowszechniali projekt i jego działania w swoim lub sąsiednich krajach, zarówno poprzez wystąpienia podczas konferencji, artykuły w prasie fachowej i lokalnej, korespondencję, jak i rozmowy indywidualne. Aby jeszcze szerzej upowszechnić działania projektu PULMAN we wrześniu 2002 r. zorganizowano dla kadry kierowniczej bibliotek, głównie z krajów Europy Środkowowschodniej szkolenia w czterech bibliotekach - europejskich centrach doskonałości w Aarhus (Dania), Helsinkach (Finlandia), Lublanie (Słowenia) i Verii (Grecja). Z Polski udział w nich wzięło 6 osób.

Głównym koordynatorem projektu był Jan van Vaerenbergh - dyrektor Biblioteki w Antwerpii, a menadżerem - Rob Davies.

Dla uzupełnienia powyższych faktów warto dodać kilka słów o polskich działaniach i osiągnięciach projektu.

Prowadzono prace nad zebraniem polskich przykładów dobrej praktyki (best practice) w bibliotekach publicznych dla potrzeb DGM, uczestniczono w procesie ich tworzenia (głównie rozdziału Dostęp do zróżnicowanych zasobów kultury), organizowano tłumaczenie i prowadzono prace redakcyjne wersji pierwszej w języku polskim, która ukazała się na stronie projektu we wrześniu 2002 r. (www.pulmanweb.org zakładka: pobierz poradnik w profilu Polski). Zbierano także opinie merytoryczne od polskich profesjonalistów na temat Poradników. Uzyskano m. in. wypowiedzi dr Aleksandra Radwańskiego (Zakład Narodowy im. Ossolińskich, serwis EBIB), dr Jerzego Maja (Biblioteka Narodowa), Franciszka Czajkowskiego (Ośrodek Czytelnictwa Chorych i Niepełnosprawnych Książnicy Kopernikańskiej). Obecnie trwają końcowe prace nad edycją drugą Poradników, znacznie uzupełnioną i zmienioną. Mamy nadzieję, że wkrótce pojawi się w Internecie w wersji elektronicznej, a także w wersji tradycyjnej drukowanej. Publikacją Poradników zainteresowane jest Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Warszawie.

Tam gdzie to było możliwe brano udział w konferencjach gromadzących krajowych profesjonalistów, aby informować ich o projekcie i postępie prac, a także promować ideę współpracy międzysektorowej. Między innymi przekazywano informacje na ogólnopolskich konferencjach "Eva & CULTIVATE", zorganizowanej w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, "Cultivate - możliwości dla muzeów" w Łodzi, "Biblioteki a samorządy lokalne" również w Łodzi, na IX Forum Czytelniczym w Cedzynie k/Kielc oraz na szkoleniach dla bibliotekarzy województwa warmińsko-mazurskiego organizowanych przez WBP w Olsztynie. Zamieszczano informacje na temat projektu w "Bibliotekarzu", "Bibliotekarzu Warmińsko-Mazurskim, "Poradniku Bibliotekarza", w serwisie internetowym EBIB oraz w prasie lokalnej. Przesyłano pisma do bibliotek publicznych w Polsce, władz ministerialnych, bibliotekarzy, archiwistów, muzealników, organizowano spotkania z przedstawicielami władz krajowych Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz urzędnikami Ministerstwa Kultury. Pośredniczono także w poszukiwaniu kandydatów z polskich bibliotek do uczestnictwa w szkoleniach w europejskich bibliotekach - centrach doskonałości. Opracowywano także materiały informacyjne o sytuacji bibliotek publicznych w Polsce, które zamieszczane były na stronie www.pulmanweb.org, a także na prośbę innych koordynatorów krajowych projektu.

Najważniejszym wydarzeniem oprócz opublikowania polskiej wersji Poradników PULMAN - DGM stały się konferencja/warsztaty zorganizowane w dniach 10-12 października 2002 r. w Starych Jabłonkach pt.: "Współpraca bibliotek, muzeów i archiwów w projekcie budowy sieci informacyjnej instytucji kultury w Polsce". Ponad 100 uczestników z bibliotek publicznych, muzeów, archiwów, przedstawicieli władz, środowisk edukacyjnych bibliotekarzy, środowisk zawodowych oraz firm komercyjnych, z których usług korzystają biblioteki. Dyskutowano nad zagadnieniami istotnymi w realizacji projektu PULMAN, a także dla obecnej sytuacji bibliotek publicznych w Polsce tj.:

1. Koncepcją sieci bibliotek publicznych
2. Poradnikami PULMAN - DGM
3. Możliwością podjęcia współpracy międzysektorowej (biblioteki, muzea, archiwa) oraz nad określeniem wspólnych obszarów zainteresowań pomiędzy tymi instytucjami.

Wszystkie uwagi i raport z warsztatów przekazano głównym koordynatorom projektu. Podobnie na bieżąco przekazywano wszelkie informacje dotyczące stanu realizacji projektu w Polsce oraz o aktualnej sytuacji bibliotek w Polsce. Nasze informacje spotykały się z żywym zainteresowaniem zarówno ze strony koordynatorów projektu, jak i przedstawiciela Komisji Europejskiej, który z jej ramienia nadzorował projekt - Iana Pigott.

Cieszy także fakt, iż samym projektem, a także przyjętym w Oeiras Manifestem zainteresował się także Rafał Skąpski - podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury. Przesłał list, w którym m.in. napisał: "Przesłany tekst przyjętego Manifestu jest ciekawym materiałem w świetle postępujących działań na rzecz e-Europy. Zdecydowanie przychylam się do poglądu, że ma on niezwykle ważne, prestiżowe znaczenie dla środowiska bibliotekarskiego. Przyjęte przez uczestników cztery podstawowe priorytety i dziesięciopunktowy plan działania projektu PULMAN inicjują nowy etap w procesie komputeryzacji bibliotek publicznych we współpracy z muzeami i archiwami."

Koordynatorem projektu w Polsce była Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, reprezentowana przez dyrektora Romana Ławrynowicza i autorkę niniejszego tekstu.

Działania projektu w Polsce oraz inicjatywy naszej biblioteki zostaną także opisane w krótkim materiale w biuletynie kulturalnym "eCulture" wydawanym przez Komisję Europejską, a także w czwartym (ostatnim) numerze biuletynu PULMAN Express (wkrótce będzie dostępny na stronie www.pulmanweb.org).

Reasumując można stwierdzić, ze na pewno oficjalnie projekt się zakończył, ale jego działania i echa ciągle są żywe. Wciąż z różnych zakątków Europy słychać o różnych oddźwiękach projektu. Wciąż żywe są kontakty między uczestnikami projektu. Powstają nowe inicjatywy, zawiązały się nowe przyjaźnie, padają nowe propozycje współpracy.

26, a ostatecznie w końcówce 37 - krajowa machina PULMAN-owska to nie tylko suche fakty. To nie tylko zamknięte sprawy i dokonania. To jest już - jak podczas warsztatów w Starych Jabłonkach powiedziała Breda Karun - ruch a nie projekt. To zespół ludzi, dla którego konferencja w Oeiras była nie tylko wydarzeniem politycznym i bibliotekarskim, ale także uwieńczeniem ich pracy oraz podziękowaniem za nią. Dla nich również był wspaniały towarzyszący konferencji wieczór i kolacja w restauracji na starej portugalskiej farmie oraz specjalnie przygotowany pulmanowski drink. Jego twórcą jest Fernando Castellon z BarExpertise we Francji. Dla wszystkich, którzy chcą spróbować wczuć się w atmosferę ducha PULMANA podaję przepis:

Składniki i proporcje (podane w języku angielskim, aby nie zburzyć zasadności ich użycia):

P: port (red) - 3 cl
L: lime juice - 0,5
M: malt whisky - 3 cl
A: apricot brandy - 0,5

Wymieszać składniki w podanych proporcjach w shakerze, wlać do kieliszka do martini, przybrać skórką z limonki.

A to... jeszcze nie koniec. Dla wszystkich "pulmanowców" (lub "pulmaniaków" jak kto woli) w zasadzie było jasne, że rozpoczętej podczas projektu pracy nie wolno teraz porzucić. Szkoda wypracowanych Poradników, szkoda bogatej strony internetowej, szkoda rozpoczętej pracy na rzecz bibliotek i współpracy z archiwami i muzeami. Przede wszystkim szkoda bezpośrednich, bliskich kontaktów, dzięki którym informacja o tym, co nowe i ciekawe w bibliotekach, dociera tak szybko do społeczności bibliotekarskiej całej Europy.

Konferencja w Oeiras zakończyła oficjalnie projekt PULMAN, ale stała się także doskonałą okazją do podjęcia zobowiązań o dalszej współpracy. Ich owocem stał się kolejny projekt, który jest obecnie w fazie negocjacji i prawdopodobnie jego realizacja rozpocznie się w grudniu bieżącego roku, bądź na wiosnę przyszłego.

CALIMERA (Cultural Applications: Local Institutions Mediating Electronic Resource Access) - nowy projekt finansowany przez Komisję Europejską w 6 Programie Ramowym poświęcony bibliotekom, muzeom i archiwom. Jednym z jego podstawowych celów będzie m.in. zbadanie potencjału uczestnictwa europejskich instytucji kultury w 6 PR, a także monitorowanie nowych osiągnięć technologicznych i rozwiązań oraz ocena stopnia ich adaptowalności i użyteczności dla instytucji lokalnych. Ponadto projekt ma stymulować wzrost wymiany przykładów najlepszej praktyki (best practise), tworzenie wskazówek i narzędzi oceniania ze specjalnym uwzględnieniem potrzeb lokalnych archiwów i muzeów.

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie będzie reprezentować w projekcie Polskę.