Anna Rau

 

IRENA JURGIELEWICZOWA
(1903 - 2003)

 

Autorka wielu cenionych książek dla dzieci i młodzieży (i nie tylko)

Urodzona 13.01.1903 r. w Działoszynie koło Wielunia. Córka lekarza Grzegorza Drozdowskiego. W 1928 r., po odbyciu studiów polonistycznych na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskała doktorat za pracę pt. "Technika powieści Żeromskiego". Studiowała pedagogikę w Wolnej Wszechnicy Polskiej, jednocześnie pracując jako nauczycielka i instruktorka Sekcji Oświaty Pozaszkolnej miasta stołecznego Warszawy (1928-1939). W latach 1932-1934 przebywała we Francji. Od 1934 r. do wybuchu wojny była adiunktem i wykładowcą w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej. W tym czasie ogłosiła kilka prac z zakresu dydaktyki i pedagogiki dla dorosłych. Okres okupacji spędziła w Warszawie. Pracowała w seminarium na tajnych kompletach Wszechnicy oraz jako wizytatorka świetlic Rady Głównej Opiekuńczej. Była żołnierzem Armii Krajowej. W tym czasie napisała swoją pierwszą książkę dla dzieci: "Historia o czterech warszawskich pstroczkach". W 1944 r. została wywieziona do obozu w Niemczech, stamtąd dostała się do Paryża.

Po powrocie do kraju w 1946 r. zamieszkała w Warszawie. W latach 1947-1950 prowadziła wykłady na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego, będąc równocześnie redaktorem w Spółdzielni Wydawniczej "Wiedza". Przez rok pracowała też w Towarzystwie Uniwersytetów Robotniczych i Ludowych. W latach 1950-1954 była kierownikiem literackim Państwowego Teatru Nowej Warszawy. Od 1954 r. zasadniczo zajęła się pracą literacką dla dzieci i młodzieży. W 1958 r. otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży, w 1959 r. - nagrodę miasta stołecznego Warszawy. W 1998 r. wspomnieniowa książka Jurgielewiczowej "Byłam, byliśmy" została nominowana do nagrody literackiej NIKE. Czytelnicy w listach do redakcji chwalili ją za to, że jest "mądra, ale nie przemądrzała; patriotyczna, ale nie nacjonalistyczna". Pisarka do końca zachowała jasność umysłu i poczucie humoru. Kiedy chwalono ją za doskonałą pamięć, mówiła: "Bez przesady, z wojny rosyjsko-japońskiej prawie nic nie pamiętam".

Odeszła 4 sierpnia 2003 r. w wieku 100 lat.

Zestawienie bibliograficzne (wybór)

TWÓRCZOŚĆ (wydania pierwsze)

Uwagi o nauczaniu literatury XIX w. w szkole średniej. Warszawa : Komisja Wydawn. Koła Polonistów S[tudentów] UW, 1928. - 16 s.

Technika powieści Żeromskiego. Warszawa : Wydane z zasiłku. Warszawa : Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, 1929. - 135 s.

Wykaz lektury z zakresu literatury pięknej w wieczorowej szkole powszechnej dla dorosłych. Warszawa : Inst. Oświaty Dorosłych, 1936. - 15 s.

Technika pracy umysłowej. Warszawa : Inst. Oświaty Pracowniczej, [ok. 1937]. - 14 s. powiel. - (Kurs Bibliotekarstwa, skrypt nr 3).

Upodobania czytelnicze dorosłych. Badania wśród słuchaczy szkół wieczorowych I uniwersytetów powszechnych samorządu m. st. Warszawy. Warszawa : Inst. Oświaty Dorosłych, 1939. - 151 s.

Warszawa serce Polski. Lwów : PWKS, 1939. - 269 s.

Z zagadnień dydaktyki dorosłych. Warszawa : Skł. Gł. Lud. Inst. Oświaty i Kultury, 1947. - 82 s.

Historia o czterech pstroczkach. Warszawa : "Wiedza", 1948. - 169 s. Wyd. następne pt. O czterech warszawskich pstroczkach. - Wyd. 2 popr. i uzup. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1954. - 188 s.

O chłopcu, który szukał domu. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1957. - 138 s.

Wiewiórcza mama. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1950. - 23 s.

Osiem lalek i jeden miś. Sztuka [w 3 aktach]. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1951. - 112 s.

Kłopot z mężczyznami. Komedia w 3 aktach. Druk fragm. Teatr 1954 nr 9 s. 11-13.

Obrońca komuny. Sztuka w 2 aktach. Warszawa : "Czytelnik", 1954. - 98 s.

Kajtek, warszawski szpak. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1958. - 157 s.

Element i panna. Sztuka w 2 aktach. Teatr. Lud. 1960 nr 5 s. 267-316.

Jak jeden malarz chciał namalować szczęśliwego motyla. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1960. - 43 s.

Stan zagrożenia. [Sztuka w 2 aktach]. - Teatr Lud. 1960 nr 11 s. 622-657.

Ten obcy. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1961. - 278 s.

Rozbita latarka. Sztuka w 3 odsłonach. Teatr Lud. 1962 nr 4 s. 203-214.

Rozbita szyba. Warszawa : PZWS, 1963. - 47 s.

Niebezpieczna przygoda. Warszawa : "Ruch", 1964. - 22 s.

Niespokojne godziny. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1964. - 222 s.

Tort orzechowy. Warszawa : PZWS, 1966. - 46 s.

Wszystko inaczej. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1968. - 212 s.

Ważne i nieważne. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1971. - 204 s.

Inna?. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1975. - 227 s.

Strategia czekania. Warszawa : "Państwowy Instytut Wydawniczy", 1982. - 202 s

Byłam, byliśmy : wspomnienia. Łódź, "Akapit Press", 1997. - 272 s.

PRACE REDAKCYJNE

K. Simonow : Ani kroku w tył. Fragmenty "Dni i nocy". Wybrała i oprac. [...]. Warszawa : "Książka i Wiedza", 1950. - 116 s.

W. Wasilewska : Formalska dola. Z powieści "Ojczyzna" wybrała i oprac. [...]. Warszawa : "Książka i Wiedza", 1950. - 80 s.

WYPOWIEDZI PRASOWE

[Wywiad]. Rozm. przepr. Marta Tomaszewska. Drużyna 1965 nr 51/52s. 6.

U pisarzy. Rozm. przepr. Małgorzata Seler. Literatura 1979 nr 8 s. 5.

Cząstka całości. Rozm. przepr. Zofia Gugulska-Stanecka. Guliwer 1997 nr 5 s. 25-28, portr.

Młodzi lubią książki problemowe. Rozm. przepr. Ewa Likowska.Prz. Tyg. 1998 nr 48 s. 18.

Po stronie Żeromskiego. Rozm. przepr. Michał Cichy. Gaz. Wyborcza 1998 nr 231 s. 15.

Szczenięce lata. Rozm. przepr. Joanna Rolińska. Życie 1998 nr 277 dod. Życie z Książkami s. IX, portr.

PUBLIKACJE NT. PISARKI ORAZ JEJ TWÓRCZOŚCI

KULICZKOWSKA, Krystyna : Irena Jurgielewiczowa. Tyg. Kult. 1966 nr 205.

BIAŁKOWSKA, Bożena : O twórczości Ireny Jurgielewiczowej. Por. Bibl. 1967 nr 9 s. 276-279.

KULICZKOWSKA, Krystyna : Poważnie i z prostotą. [W] : Kuliczkowska, Krystyna : W szklanej kuli. Szkice o literaturze dla dzieci i młodzieży. Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1970.

KULICZKOWSKA, Krystyna : Irena Jurgielewiczowa. Książ. dla Ciebie 1972 nr 6.

KUNOWSKA-Porębska, Maria : Proza wielowymiarowa. Nowe Życie 1984 nr 7.

CICHY Michał : Sto lat Ireny Jurgielewiczowej. Gaz. Wyborcza 2003 nr 10 s. 2, il.

Koledzy i Koleżanki ze Stowarzyszenia Pisarzy Polskich : Uśmiech dla Jubilatki. Gaz. Wyborcza 2003 nr 10 s. 15.

KRAJEWSKA, Anna Maria : Warszawa w twórczości Ireny Jurgielewiczowej. Guliwer 1997 nr 5 s. 22-24

Ludzie polskiej książki / oprac. Barbara Petrozolin-Skowrońska. Wydawca. - 2003 [nr] 1 s. 18-21.

Ł.G. : Irena Jurgielewiczowa. Rzeczpospolita 2003 nr 10 s. A2, il.

CICHY, Michał : Sto lat Ireny Jurgielewiczowej. Gaz. Wyborcza 2003 nr 10 s. 2, il.

KBRD : Odeszła. Irena Jurgielewiczowa. Życie Warsz. 2003 nr 123 s. 16.

GAJDA-ZADWORNA, Jolanta : Jej dzieci są wciąż dziećmi. Irena Jurgielewiczowa obchodzi setne urodziny. Życie Warsz. 2003 nr 10 s. 15, il.

GRUDA, Ewa : Jubileusz Ireny Jurgielewiczowa. Por. Bibl. 2003 nr 3 s. 17-18, il.

J.D. : Pisała dla młodzieży. Rzeczpospolita 2003 nr 123 s. A9.

CZERNIK, Maria : Irena Jurgielewiczowa. Nowe Książ. 2003 nr 7/8 s. 96, il.

RECENZJE

Byłam, byliśmy : wspomnienia
LESZCZYŃSKI, Grzegorz. Nowe Książ. 1997 nr 12 s. 38-39.
OSTOWICZ, Anna. Warszt. Polonist. 1999 nr 1 s. 96-97.

Kajtek, warszawski szpak
TYSZKA Agnieszka : Ptasie historie. Guliwer 2001 nr 1 s. 36-38.

Niespokojne godziny
SZUCHOWA, Stefania. : Książki o dzieciach nie tylko dla dzieci. Życie Warsz.1965 nr 205 s. 4.

O czterech warszawskich pstroczkach
MIKULSKI, Tadeusz : Wróble warszawskie. Odrodzenie 1949 nr 42.
ROTHERTOWA, Zofia. Now. Lit. 1949 nr 28.
TYSZKA Agnieszka : Ptasie historie. Guliwer 2001 nr 1 s. 36-38.

Strategia czekania
SULIKOWSKI, Bartłomiej : "Należałam do tych, które się bały". Tyg. Powsz. 1985 nr 44, s. 6.

Technika powieści Żeromskiego
CZACHOWSKI, Kazimierz : O technice powieści Żeromskiego. Wiad. Lit. 1929 nr 40.
HULEWICZ, Jan. Pamiętnik Lit. 1930.

Ten obcy
GRZEGORCZYK, W. : Na przykładzie jednej książki. Nowa Szkoła 1964 nr 4.
WASZCZYŃSKI Cezary : Trzy zagadnienia psychologiczne z powieści "Ten obcy". Guliwer 1997 nr 1 s. 8-12.
KĄTNY, Marek : "Ten obcy" Ireny Jurgielewiczowej. Kielce : "Gens", 1999. - 29 s. - (Bibliote-ka Analiz Szkolnych ; 4).
WŁODEK, Julia : "Ten obcy" Ireny Jurgielewiczowej : powtórka z lektur. - Warszawa : "Nasza Księgarnia", 2001. - 21, [3] s. - (Mini-Maksy).

Ważne i nieważne
JASZTAL, Elżbieta : Dwa domy. Nowe Książ. 1971 nr 15 s. 1028.

Wszystko inaczej
SENDELA, Anna : Młodzieńcze niepokoje. Książ. Dla Ciebie 1968 nr 4 s. 18-19.
SKROBISZEWSKA, Halina : Pasjonująca dydaktyka. Nowe Książ. 1968 nr 9 s. 622.