Bożena Wasilewska

 

BIBLIOGRAFICZNE BAZY REGIONALNE W BIBLIOTEKACH POWIATOWYCH -
SZANSA I KONIECZNOŚĆ

 

Określając zadania bibliotek publicznych we współczesnej Europie najczęściej eksponuje się ich działalność informacyjną. Podczas konferencji Biblioteki publiczne, lokalne muzea i archiwa uczące się wzajemnie w e-Europie, która odbyła się w marcu 2003 r. w Portugalii, przyjęto Manifest z Oeiras. Plan działania sieci PULMAN na rzecz e-Europy, w którym określono główne założenia rozwoju bibliotek publicznych. Obecnie biblioteki tej sieci "przestają być postrzegane jako instytucje kultury umożliwiające dostęp do dziedzictwa kulturowego, a coraz bardziej traktowane są jako ośrodki zapewniające obywatelowi w codziennym życiu dostęp do każdej potrzebnej informacji w każdej dziedzinie, co jest możliwe dzięki nowym technologiom, rozwojowi telekomunikacji i wirtualnie dostępnym zasobom informacji. Stąd też biblioteki publiczne włączane są w strategię rozwoju społeczeństwa informacyjnego" (J. Wołosz: Konferencja podsumowująca program PULMAN w Oeiras. "Bibliotekarz" 2003 nr 5 s.6).

Tak więc wśród aktualnych zadań informacyjnych bibliotek publicznych czołową rolę przypisuje się informacji o regionie.

Gromadzenie zbiorów i informacja o piśmiennictwie regionalnym nie jest nowym zadaniem w bibliotekach publicznych. Określały je już wcześniejsze ustawy począwszy od 1968 roku.

Zgodnie z aktualną Ustawą z dnia 27 czerwca 1997 roku o bibliotekach art. 20 do zadań wojewódzkiej biblioteki publicznej należy gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie materiałów bibliotecznych, zwłaszcza dotyczących wiedzy o własnym regionie oraz publikowanie bibliografii regionalnych i innych materiałów informacyjnych o charakterze regionalnym. W realizacji tych zadań współdziałają biblioteki powiatowe.

Tak sformułowane zadania bibliotek publicznych zostały powtórzone w art. 130 Ustawy z dnia 24 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa.

Równocześnie zapisy tej ustawy określają zadania informacyjne biblioteki powiatowej: "Powiat organizuje i prowadzi co najmniej jedną powiatową bibliotekę publiczną". Placówka ta gromadzi, opracowuje i udostępnia materiały służące obsłudze potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i samokształceniowych, zwłaszcza dotyczących wiedzy o własnym regionie oraz dokumentuje jego dorobek kulturalny, naukowy i gospodarczy. Ponadto biblioteka powiatowa pełni funkcje ośrodka informacji biblioteczno-bibliograficznej, organizuje obieg wypożyczeń międzybibliotecznych i publikuje bibliografię regionalną, a także inne materiały informacyjne o charakterze regionalnym.

Realizując więc zadania bibliotek powiatowych jako centrów informacji o regionie nie sposób pominąć wśród nich miejsca dla bibliografii i regionalnych baz danych, które powinny stać się niezbędną częścią szerszej oferty regionalnej biblioteki powiatowej.

Tak więc zadania bibliotek powiatowych w zakresie przygotowania i upowszechniania wiedzy o regionie określają bardzo wyraźnie przepisy prawne. Ich realizacja stanowi ważną szansę dla nowych bibliotek powiatowych. Praca dla własnego środowiska staje się obecnie sprawą priorytetową, bez której biblioteki nie będą miały perspektyw trwałego działania na polu integracji informacyjnej Europy.

Odpowiadając zapotrzebowaniu środowiska bibliotekarskiego regionu warmińsko-mazurskiego, Wojewódzka Biblioteka Publiczna przygotowuje do druku poradnik metodyczny tworzenia bibliografii regionalnych i lokalnych, który stanowi sumę zespołowych doświadczeń wypracowanych w Dziale Informacyjno-Bibliograficznym Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie.

Treść poradnika zawiera wskazówki merytoryczne i metodyczne określające podstawowe założenia tworzenia bibliografii regionalnych i lokalnych m. in. zakresu, zasięgu doboru materiałów, selekcji, opisu bibliograficznego, adnotacji, klasyfikacji i przedmiotowania piśmiennictwa. Wskazano w nim również szczegółowe problemy i najbardziej typowe ich rozwiązania poparte przykładami.

Zakłada się, że spisanie poniższych reguł, zasad i ustaleń metodycznych powinno być pomocne w pracy nad stworzeniem jednolitego systemu zbiorów informacji regionalnej, chociaż zapewne nie rozwiążą one dostatecznie ogromu zadań i problemów, jakie staną przed twórcami bibliografii. Są to zadania specyficzne, wymagające szerokiej wiedzy, dokładności, przy jednocześnie dużej wydajności i samodzielności.

Warto podkreślić rolę, jaką mają do spełnienia bibliografie regionalne tworzone w bibliotekach powiatowych w stosunku do bibliografii całego regionu warmińsko-mazurskiego. Bibliografia ta opracowywana jest m. in. na podstawie egzemplarza obowiązkowego, którego dostarczanie często zależy od dobrej woli wydawcy. Tak więc, część materiałów nie jest w niej rejestrowana nie z powodu świadomej selekcji, lecz z powodu braku dokumentu, który jest podstawą opisu bibliograficznego. Bibliotekarze Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej tworzący bibliografię całego regionu nie są w stanie dotrzeć do całej produkcji wydawniczej na terenie województwa. Biblioteki powiatowe, będąc w bliższym kontakcie z wydawcami lokalnymi, mają większe możliwości rejestracji wielu druków lokalnych i ich publikowania w bibliografii swojego regionu.

Wprowadzenie jednolitego systemu bibliografii regionalnej dla sieci bibliotek publicznych województwa warmińsko-mazurskiego jest podstawowym krokiem poprzedzającym stworzenie w przyszłości jednolitej sieci bibliotek współpracujących w systemie on-line przy tworzeniu bibliografii Warmii i Mazur, przesyłaniu opisów i ich wzajemnej wymianie drogą elektroniczną.

Nie należy więc dłużej zwlekać z podjęciem prac nad dokumentacją piśmiennictwa regionalnego w bibliotekach powiatowych. Regionalny warsztat informacyjno-bibliograficzny będzie doskonale służył promocji regionu, popularyzacji wiedzy o własnym środowisku lokalnym oraz prowadzeniu działań związanych z edukacją regionalną. Dalsze odkładanie tych prac spowoduje duże straty w rozwoju kultury i nauki regionu.