Wiesława Borkowska-Nichthauser

 

ZAGRANICZNY WYJAZD STUDYJNY

 

Dzięki staraniom Centrum Edukacji Bibliotekarskiej Informacyjnej i Dokumentacyjnej oraz Unii Europejskich Federalistów - Polska zorganizowano wyjazd studyjny bibliotekarzy do Niemiec, Austrii i Szwajcarii. Odbył się on w dniach 5 - 12 maja bieżącego roku. Podstawowym celem wyjazdu było zwiedzanie różnego typu bibliotek. Ta niewątpliwie bardzo atrakcyjna wycieczka szkoleniowa umożliwiła mi zobaczenie po raz pierwszy Alp i Jeziora Bodeńskiego oraz takich miast, jak Zurich, Bregencja, Konstancja, Monachium. Wyjazd zgodnie z planem nastąpił o 1930 z Warszawy. Wygodny autokar dowiózł nas, to jest ponad czterdziestu bibliotekarzy, do położonego u podnóża austriackich Alp - Bezau, gdzie zostaliśmy zakwaterowani. Miejscowość ta do końca pobytu była naszym punktem wypadowym.

Następnego dnia po przyjeździe udaliśmy się do kantonu Sankt Gallen nad jeziorem Zurychskim w Szwajcarii. Zwiedziliśmy tu Muzeum i Bibliotekę Polską w Rapperswilu. Muzeum zostało założone przez emigrantów politycznych po powstaniu listopadowym. W okresie międzywojennym zbiory muzeum i biblioteki przewieziono do Warszawy. Obecnie gromadzi ono polskie pamiątki historyczne i przygotowuje okresowe wystawy związane z naszym krajem. Prowadzone i utrzymywane jest społecznie przez polskich emigrantów i Szwajcarów. Biblioteka zlokalizowana jest w niewielkich pomieszczeniach. Udostępnia swoje zbiory przez trzydzieści godzin tygodniowo. Posiada dość przypadkowo zgromadzony księgozbiór, który w znacznej części wymaga fachowego opracowania i pomocy merytorycznej ze strony polskich bibliotekarzy.

Mieliśmy również możliwość zapoznania się z działalnością Stadtbibliothek Rapperswil. W tym siedmiotysięcznym miasteczku czynna jest ona przez cztery dni w tygodniu po dwie, trzy godziny dziennie. Zbiory liczące zaledwie 10 tys. jednostek wypożyczane są za niewielką roczną opłatą.

Następne dni, spędzone w zachodniej Austrii, dostarczyły bardzo dużo wrażeń. W Bregencji przyjęto nas w urzędzie landu. Przedstawiciele władz w siedzibie parlamentu związkowego zapoznali nas ze swoją działalnością oraz przedstawili korzyści płynące z uczestnictwa w Unii Europejskiej.

W Bregencji zwiedziliśmy zlokalizowaną w zespole budynków przyklasztornych bibliotekę benedyktynów. W stylowych, pięknych wnętrzach znajduje się ponad 120 tys. woluminów, w tym inkunabuły i starodruki. Zbiory utrzymane są w bardzo dobrym stanie. Starannie uporządkowane dostojnie czekają na czytelnika-konesera. Natomiast uczniowie i nauczyciele prywatnej szkoły przyklasztornej mają do dyspozycji specjalnie dla nich utworzoną bibliotekę szkolną, mieszczącą się w tymże obiekcie. Korzystają oni z około pięciotysięcznych zbiorów oraz Internetu. Trzecia biblioteka w Bregencji, moim zdaniem, jest godnym szczególnego polecenia wzorem adaptacji zabytkowego obiektu na nowoczesną placówkę biblioteczną. Pełne troski o kulturę władze landu odkupiły ewangelicki kościół i utworzyły w nim ogólnodostępną bibliotekę regionalną. Wysokim kunsztem wykazał się architekt wnętrz tworząc funkcjonalny obiekt użyteczności publicznej. Placówka jest w pełni skomputeryzowana i poza tradycyjnymi wydawnictwami gromadzi różnego typu zbiory multimedialne.

Ponownie znaleźliśmy się w Szwajcarii, w Sankt Gallen, gdzie w 612 roku mnich św. Gall założył pustelnię przekształconą w VIII wieku w klasztor. W 747 r. stał się on opactwem benedyktynów. Od IX do XI w. był to jeden z ważniejszych ośrodków nauki i sztuki na północ od Alp. Stąd właśnie wywodzi się nazwa 70-tysięcznej stolicy kantonu - Sankt Gallen. Tam w benedyktyńskim klasztorze znajduje się znana w świecie biblioteka. W barokowych wnętrzach zgromadzono 150 tys. zbiorów, w tym 2 000 starych ksiąg rękopiśmiennych, z tego 400 sprzed 1000 roku. Między innymi znajdują się tam bogato ilustrowane manuskrypty irlandzkie i karolińskie. Posiada ona również około 1 000 inkunabułów. W odróżnieniu od większości bibliotek przyklasztornych Statsbibliothek St. Gallen jest światowym centrum naukowym, umożliwiającym szerokie prowadzenie prac badawczych.

Bez żadnych przeszkód wielokrotnie przekraczaliśmy granice trzech państw unijnych. Właściwie, gdyby nie przewodnik, to trudno było się zorientować, czy aktualnie znajdowaliśmy się w Austrii, Szwajcarii czy na terenie Niemiec. Tym razem znaleźliśmy się w Alpach niemieckich nad słynnym Jeziorem Bodeńskim. Położona nad nim 70-tysięczna Konstancja ma rzymski rodowód. Od l965 r. jest to miasto uniwersyteckie. Celem naszego pobytu było zwiedzenie Universität Konstanz Bibliothek.

Bardzo serdecznie przyjął nas dr Klaus Franken - dyrektor biblioteki. Szczegółowo zaprezentował strukturę placówki, omówił zakres działalności poszczególnych działów i zespołów. Biblioteka powstała równolegle z uniwersytetem i pomimo swojej krótkiej działalności posiada niezwykle bogate zbiory - 2 miliony woluminów. Jest największą naukową i regionalną biblioteką w rejonie Jeziora Bodeńskiego. Twórcy jej położyli duży nacisk na funkcjonalność obiektu. Pełna automatyzacja - l30 komputerów, z czego połowa umożliwia dostęp do Internetu, 30 ogólnie dostępnych kserokopiarek pozwala na sprawne korzystanie ze zbiorów. Biblioteka nie posiada magazynów w związku z czym wszystkie zbiory są ogólnie dostępne. Z placówki korzysta 7 000 studentów, 1 500 pracowników naukowych oraz inni użytkownicy poprzez wypożyczenia międzybiblioteczne - około 600 tys. rocznie.

Zwiedzanie bibliotek zakończyliśmy w Zurychu. Odwiedziliśmy Pestalozzianum - ośrodek metodyczny zajmujący się dokształcaniem nauczycieli, założony 126 lat temu. Równolegle z nim powstała biblioteka, w której znajdują się zbiory głównie z pedagogiki (pestalozziana we wszystkich językach świata), psychologii, różnego rodzaju podręczniki szkolne oraz inne materiały metodyczne. Zgromadzono w niej 250 tys. zbiorów, w tym 4 000 materiałów wideo, 120 tys. slajdów, 1 200 gazetek szkolnych, 5 000 kaset magnetofonowych oraz inne dokumenty. Placówka ta odnotowuje ponad 100 tys. wypożyczeń rocznie.

Nasz wyjazd studyjny został przygotowany bardzo starannie przez Centrum Edukacji Bibliotekarskiej Informacyjnej i Dokumentacyjnej w Warszawie, Unię Europejskich Federalistów - Polska przy współpracy z Urzędem Szkolnym Kraju Vorarlberg (Austria), Kontynentalnym Urzędem Szkolnym Zurych ( Szwajcaria) oraz Europa Union Allgau (Niemcy). Dzięki temu programowi uzyskaliśmy wiele wiadomości o aktualnym stanie bibliotekarstwa w Europie.