Roman Ławrynowicz

 

BIBLIOTEKI W STRATEGII WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

 

W dniu 26 lipca 2000 r. samorząd naszego województwa zatwierdził Strategię rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego. Przyjęcie dokumentu poprzedzone było długotrwała pracą wielu zespołów ekspertów, a także konsultacjami z władzami samorządowymi oraz mieszkańcami województwa. Opracowanie dokumentu głównego poprzedziło przygotowanie raportów technicznych. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego obejmuje wszystkie dziedziny życia - przemysł, rolnictwo, naukę, oświatę i inne. Znalazły się w niej również - dziedzictwo i kultura. Obok ustaleń dotyczących różnych dziedzin życia kulturalnego znajduje się sformułowanie niezwykle istotne dla bibliotek. Wśród priorytetowych zadań w kulturze przewidziano "... rozbudowę systemu informacji lokalnej w oparciu o biblioteki publiczne".

W trakcie przygotowań strategii grupy robocze opracowały bogate materiały. W raporcie technicznym z warsztatów strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego - panel: dziedzictwo i kultura - w analizie celów przewidywano "wzbogacenie księgozbiorów w bibliotekach". W ustaleniach rezultatów realizacji celów zapisano utworzenie powiatowej biblioteki publicznej w każdym powiecie, wzrost zakupu książek na 100 mieszkańców: do 2006 r. - 10 woluminów, do 2015 r. - 18 woluminów, a także "... utworzenie 117 baz internetowej informacji lokalnej w bibliotekach publicznych do 2006 r.".

Ustalenia wymienione uszczegółowiono w harmonogramie działań. W przedziale czasowym do 2006 r. uwzględniono remont i modernizację starego ratusza - obiektu Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej oraz "... modernizację lokali i wyposażenie bibliotek publicznych do standardów europejskich" a także zakup książek do bibliotek publicznych w latach 2001 do 2005 - 154.882 wol. (średnio 480 wol. na jedną placówkę biblioteczną) rocznie, w latach 2006 do 2015 - 262.626 wol. (średnio 691 wol. na placówkę biblioteczną) rocznie.

Sprawy bibliotek oraz ich pracowników uwzględnione zostały w innych zapisach dotyczących ogólnych rozwiązań problemów funkcjonowania całej sfery kultury.

W zatwierdzonym materiale wymienionych wyżej zapisów nie ma. Podjęto natomiast prace nad opracowaniem programów realizacyjnych. W grupie roboczej obszaru: Organizacja: prowadzenie działalności kulturalnej znaleźli się również bibliotekarze. Zespół w składzie: Roman Ławrynowicz (przewodniczący), Danuta Czajkowska, Krystyna Greczycho, Janina Tausiewicz, Wiesława Borkowska-Nichthauser, Elżbieta Maruszczak przygotował przedstawione niżej materiały.

Co z tego znajdzie się w wersji obowiązującej, dowiemy się w październiku, bowiem w tym miesiącu Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego zatwierdzać będzie całość materiałów realizacyjnych.

Strategia Rozwoju Kultury

Propozycje roboczej grupy bibliotecznej - maj 2001

Cel główny

1. Stworzenie systemu centrów informacji i aktywizacji środowisk lokalnych w oparciu o biblioteki publiczne

Cele operacyjne

1:1 Doinwestowanie istniejących i budowa nowych placówek bibliotecznych.
1:2 Ochrona dziedzictwa kultury w zakresie piśmiennictwa.
1:3 Budowa społeczeństwa informacyjnego.
1:4 Promocja regionu.

Cel operacyjny 1:1

Doinwestowanie istniejących i budowa nowych placówek bibliotecznych.

Opis celu

Istniejąca sieć bibliotek publicznych (117 jednostek administracyjnych; 369 bibliotek i filii) może być najlepszym miejscem rozpowszechniania informacji, wiedzy i kultury, dodatkowo integrującym i aktywizującym środowiska lokalne. Bibliotekarz - dotychczasowy przewodnik w świecie informacji zawartych na nośnikach tradycyjnych, może być wspaniałym przewodnikiem pośród informacji w przestrzeni wirtualnej. Sieć bibliotek publicznych ma silne oparcie merytoryczne w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Olsztynie, która ma bardzo dobrą orientację w jej słabych i silnych stronach i odpowiednią kadrę do pilotowania koniecznych przemian: podnoszenia kwalifikacji pracowników i inspirowania władz lokalnych do zwiększenia nakładów na biblioteki publiczne.

Przedsięwzięcia / działania

1.	Stworzenie regionalnego systemu wyszukiwania źródeł finansowania i wspierania poszczególnych obszarów/celów/działań oraz sieci informowania o tych źródłach i pozyskiwania partnerów.
2.	Zwiększenie nakładów finansowych na biblioteki publiczne.
3.	Podnoszenie poziomu zawodowego oraz statusu społecznego kadry bibliotecznej.

Efekty

Rozwój regionalnej sieci dostępnych i przyjaznych dla mieszkańców bibliotek publicznych oferujących poziom usług zgodnych ze standardami europejskimi:

1. Rozwój sieci bibliotek publicznych wychodzących naprzeciw potrzebom użytkownika, a więc oferujących mu:

• bieżące, konkretne, profesjonalne usługi,
• dobrą pod względem jakościowym informację,
• recenzje produktów informatycznych,
• usługi informacyjne skierowujące,
• publikowanie dokumentów elektronicznych, wydruk na żądanie;

2. Rozwój sieci lokalnych bibliotek publicznych wspierających i umacniających tożsamość kulturową, pomagających w zrozumieniu kulturalnej wieloznaczności. Takie biblioteki oferować będą:

• dostęp do światowego dziedzictwa kulturowego utrwalonego za pomocą nośników elektronicznych,
• wypożyczanie materiałów bibliotecznych drukowanych i multimedialnych,
• wydruki na żądanie,
• edytorstwo elektroniczne (np. publikowanie prac lokalnych autorów),
• lokalną informację społeczno-kulturalną, imprezy kulturalne,
• zróżnicowane propozycje form usług ukierunkowanych na: dzieci; mniejszości kulturowe, etniczne, językowe; ludzi starszych; specjalne grupy zainteresowań (np. hobbiści);

3. Objęcie całego województwa siecią dostępnych każdemu przyjaznych bibliotek lokalnych: miejsc zapoznawania się z technikami informacyjnymi, nauczania ustawicznego i otwartego, które zapewnią:

• dostęp do sprzętu i oprogramowania,
• robocze stacje multimedialne, dostęp do sieci komputerowych i zbiorów tradycyjnych,
• profesjonalna pomoc w zakresie poruszania się w sieci, korzystania z biblioteki,
• warsztaty informacyjne,
• pakiety nauczania otwartego,
• działania wspierające edukację ustawiczną.

Podmioty uczestniczące

Biblioteki publiczne, Urzędy (Marszałkowski, Powiatowe, Gminne); Minister Finansów; Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Źródła finansowania

Budżety bibliotek, samorządów lokalnych (różnych szczebli), budżet państwa, Unia Europejska (fundusze pomocowe i strukturalne, programy); fundacje.

Zadania / projekty

1. Porozumienie między podmiotami uczestniczącymi w sprawie systemu sieci informowania o źródłach finansowania i poszukiwania partnerów.
2. Zadania
   1. BIS: Biblioteczna Informacyjna Sieć Szkoleniowa.
   2. Rodzinne Weekendy Kultury.
   3. PULMAN.
   4. Tworzenie lobby bibliotecznego wspierającego budowaną politykę biblioteczną.
   5. Remont i modernizacja Starego Ratusza w Olsztynie.
   6. Zwiększenie ponadlokalnej roli dużych bibliotek publicznych.
3. Zadania
   1. Budowanie systemu szkoleń (CIS: Centrum Informacyjno-Szkoleniowe, BIS: Biblioteczna Informacyjna Sieć Szkoleniowa...).
   2. Podpisanie układu zbiorowego dla pracowników kultury (w tym pracowników bibliotek publicznych).
   3. Zwiększanie płac kadry bibliotecznej proporcjonalnie do średniej krajowej.
   4. Podnoszenie kwalifikacji kadry.
   5. Realizacja wspólnych programów szkoleniowych dofinansowywanych ze źródeł pomocowych.

Cel operacyjny 1:2

Ochrona dziedzictwa kultury w zakresie piśmiennictwa.

Opis celu

Zgromadzone w bibliotekach publicznych zbiory pełnią bardzo ważną funkcję kulturową i naukową. Wybrane kolekcje historyczne, literackie oraz inne (część drukowana na kwaśnym papierze) wymagają szybkiej ochrony i konserwacji, w przeciwnym razie w niedługim czasie ulegną samoistnemu zniszczeniu. Zarówno do ochrony zgromadzonych zbiorów, jak też wzbogacania ich w najnowsze wydawnictwa współczesne najbardziej predysponowane są biblioteki, które należy w tym celu dofinansować.

Przedsięwzięcia / działania

1. Konserwacja i zabezpieczanie zbiorów.
2. Uzupełnianie zasobów bibliotek publicznych.

Efekty

• Podniesienie poziomu kompletności i użyteczności zasobów bibliotek publicznych..
• Wzbogacenie warsztatów pracy i edukacji społeczności lokalnych - zrównanie ich ze standardami europejskimi.

Podmioty uczestniczące

Biblioteki publiczne, firmy specjalistyczne, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Źródła finansowania

Budżety bibliotek, samorządów lokalnych (różnych szczebli), budżet państwa, fundacje.

Zadania / projekty

1. Zadania
   1. Konserwacja istniejących zbiorów historycznych.
   2. Przenoszenie zbiorów drukowanych na inne nośniki (głównie digitalizacja).
   3. Wyposażanie lokali bibliotecznych w systemy antywłamaniowe, przeciwpożarowe i inne zabezpieczenia.
2. Zadania
   1. Zakup materiałów bibliotecznych:
      • 10 jednostek na 100 mieszkańców do roku 2006,
      • 18 jednostek na stu mieszkańców do roku 2015.
   2. Wzbogacanie zbiorów bibliotek publicznych w nowe rodzaje (na nośnikach elektronicznych; dla niepełnosprawnych...).

Cel operacyjny 1:3

Budowanie społeczeństwa informacyjnego.

Opis celu

Samorządy i władze lokalne oraz zwykli ludzie stają przed koniecznością odnalezienia się we współczesnym świecie, co oznacza aktywną promocję własnych działań a także umiejętność wyszukiwania i właściwego wykorzystywania informacji. Mieszkańcy oczekują łatwego dostępu do informacji, jak i pomocy w jej przetwarzaniu. Powszechny dostęp do różnych źródeł informacji, sprzętu komputerowego i umiejętności posługiwania się nowoczesną technologią stają się niezbędne do właściwego funkcjonowania we współczesnym świecie.

Biblioteki publiczne, finansowane przez samorządowe władze lokalne, mają przed sobą zadanie reorganizacji i unowocześnienia swojej działalności oraz dostosowania usług do szeroko rozumianych potrzeb społeczeństwa. Jest to przede wszystkim zapewnienie dostępu do wszelkich publikowanych informacji - oraz coraz częściej prezentowanych i wyszukiwanych w internecie. Zatem w interesie zarówno mieszkańców, jak i ich reprezentantów - samorządów lokalnych oraz bibliotek, które mają służyć mieszkańcom, jest umożliwianie, ułatwianie, upowszechnianie taniego, czy wręcz bezpłatnego dostępu do nowoczesnych technologii komputerowego wyszukiwania i przetwarzania danych oraz do nowoczesnych środków prezentacji, jakimi są między innymi serwisy internetowe.

Wykorzystanie istniejącej sieci bibliotek (117 jednostek organizacyjnych), doposażenie ich w odpowiedni sprzęt i przeszkolenie kadry, spowodują wzrost świadomości poznawczej i umiejętności wykorzystywania nowoczesnych technologii wśród społeczeństwa lokalnego.

Przedsięwzięcia / działania

1. Informatyzacja placówek bibliotecznych.
2. Wspieranie tożsamości kulturowej i funkcjonowania obywateli w zmieniających się społeczeństwach.
3. Pobudzanie i wspieranie współpracy partnerskiej bibliotek i samorządów oraz lokalnych społeczności (instytucji, organizacji, osób indywidualnych).

Efekty

• Powstanie społeczeństwa świadomego własnych możliwości, wyposażonego w nowoczesne narzędzia zdobywania, rozpowszechniania i przetwarzania informacji.
• Powszechna możliwość dostępu do wszelkich publikowanych informacji bez względu na ich formę fizyczną.

Podmioty uczestniczące

Biblioteki publiczne, Urzędy (Marszałkowski, Powiatowe, Gminne); organizacje pozarządowe, ośrodki informacyjne.

Źródła finansowania

Budżety bibliotek, samorządów lokalnych (różnych szczebli), Unia Europejska (fundusze pomocowe i strukturalne, programy); fundacje.

Zadania / projekty

1. Zadania
   1. Stworzenie / utrzymanie zinformatyzowanych ośrodków informacji w każdej gminie w oparciu o biblioteki publiczne.
   2. Umożliwienie korzystania w całej regionalnej sieci z jednolitego systemu bibliotecznego pozwalającego na wymianę danych (w oparciu o format USMARC).
   3. Budowa komputerowych katalogów bibliotek (lokalnych i centralnego).
   4. Komputer z dostępem do internetu w każdej bibliotece.
   5. BIL: Baza Informacji Lokalnej.
   6. Tworzenie / utrzymanie bibliotek powiatowych i regionalnej (w tym wirtualnych).
   7. Upowszechnianie dostępu do informacji i nowoczesnych technologii.
   8. Podnoszenie kwalifikacji kadry w zakresie wyszukiwania, przetwarzania i upowszechniania informacji z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.
2. Zadania
   1. Szkolenia, kursy, warsztaty dla mieszkańców środowisk lokalnych zgodnie z zapotrzebowaniem.
   2. Umożliwianie dorosłym kształcenia ustawicznego.
   3. Nauczenie wszystkich obywateli posługiwania się technologiami informacyjnymi.
   4. Zapewnienie dostępu do sprzętu i oprogramowania.
   5. Pobudzanie aktywności środowisk lokalnych.
   6. Integracja środowisk lokalnych wokół wspólnie realizowanych projektów.
3. Zadania
   1. Stworzenie regionalnego systemu wyszukiwania źródeł finansowania i wspierania poszczególnych obszarów / celów / działań oraz sieci informowania o tych źródłach i pozyskiwania partnerów.
   2. Wymiana doświadczeń (konferencje, szkolenia, staże...).
   3. Inicjowanie projektów pilotażowych.
   4. Organizowanie warsztatów (np. europejskich) dla bibliotekarzy i polityków (np. PULMAN).
   5. Wspieranie polityki rządowej przy tworzeniu krajowych systemów polityki bibliotecznej i strategii pracy w sieci.

Cel operacyjny 1:4

Promocja regionu.

Opis celu

Samorządy i władze lokalne, przedsiębiorstwa i zwykli ludzie stają przed koniecznością odnalezienia się we współczesnym świecie, co oznacza aktywną promocje własnych działań i własnego terenu a także umiejętność wyszukiwania i właściwego wykorzystywania informacji. Medium zapewniające największą bazę informacyjną i najszerszą grupę odbiorców to internet. Odbiorcy ci są szczególnie warci zainteresowania, bowiem ich liczba stale i bardzo szybko się powiększa. W chwili obecnej brak własnych adresów elektronicznych jest dla instytucji ujmą i automatycznie plasuje ją niżej w rankingu ewentualnych partnerów do współpracy, utrudnia komunikację, a zatem również pozyskiwanie sponsorów. Baza Informacji Lokalnej (BIL), czyli zintegrowany serwis internetowy sieci instytucji urzędowych i samorządowych województwa warmińsko-mazurskiego skierowana jest przede wszystkim do mieszkańców regionu, ale ma jednocześnie spełniać rolę promocyjną Warmii i Mazur.

Przedsięwzięcia / działania

1. BIL: Baza Informacji Lokalnej

Efekty

Aktywna i efektywna promocja Warmii i Mazur oraz działań lokalnych.

Podmioty uczestniczące

Biblioteki publiczne, jednostki administracji lokalnej.

Źródła finansowania

Budżety bibliotek, samorządów lokalnych (różnych szczebli), OSI Budapest.

Zadania / projekty

1. Przygotowanie formularzy.
2. Organizacja pracy sieci.
3. Upowszechnianie i popularyzacja systemu - rozszerzanie go.
4. Szkolenia uczestników.
5. Wspieranie i doskonalenie poprzez popularyzację działalności lokalnej biznesu, administracji, prac badawczych, edukacji.